Aralık ayının başından beri bu konuya dikkat çekiyorum. ABD destekli gelişmiş ülke borsalarında ciddi düşüşler yaşanıyor. Dün, ''ABD Borsaları Tehlikeli Seviyelerde!'' başlıklı beklenti yazımda olası teknik bir düşüş riskine daha dikkat çekmiştim ki, sonrasında uyardığım bu riskin gerçekleştiğini görüyoruz. Ama teknik manada ikili tepe denen düşüş formasyonu başladığı için, ABD borsalarındaki düşüşler tepki yükselişleri yaşansa da, sürebilir.
Aslında gelişmiş ülke borsaları için bu düşüşler gayet normal. Bir kaç yıl öncesinden ileride yaşanacak bu düşüşlerin sebeplerini ''Ekonomiler Düzeldiği İçin Borsalar Düzelecek!'' diye yazmıştım. Ki, yazının içinde daha da önce yazılmış, ''Borsalar İçin Uyarıyorum!'' başlıklı daha da eski bir yazım daha var. Bu yazılarda gelişmiş ülke borsalarında olası düşüşlerin izahını bulacaksınız. Ülkelerin merkez bankalarının para ve faiz politikaları bu riskleri bugüne kadar ötelemişti ama artık düşüşlerin önüne geçemiyorlar.
BİST'in Riski de Aynı Mı?
O zaman da yazdım. Hayır ama maalesef bizdeki sıkıntılar ise daha farklı. Biz yönetim sorunlarının yansımalarını yaşıyoruz. Jeopolitik risklerin baskılarını görüyoruz. 36 sene sonra yaşadığımız darbe risklerinin etkilerinden hala çıkamadık. Tabii son dönem yaşanan hızlı kur yükselişi ve sert faiz artışları bizi de ekonomik olarak riskli hale getirdi.
Aslında tüm risklerimize rağmen, gezi olaylarından beri bir çok sorun yaşadığımız için, BİST gelişmiş ülke borsaları gibi değerlenmemişti. O nedenle de hisseler bilançolarına göre iskontolu işlem gördüklerinden BİST'in olası bir gelişmiş ülke borsa çöküşlerinde şansı daha yüksek olacak ve ayrışmalar yaşayacak beklentisinde idim. Ama maalesef bankalara ve TCMB'na yapılan faiz baskılarının neticesi sonrasında hem faizler, hem de kurlarda çok sert yükselişlerin yaşanmasına neden olduğumuz için, ekonomimizi de sıkıntıya sokmuş durumdayız. Maalesef bu nedenle BİST olarak biz de her türlü sorundan etkilenir hale geldik. Rahip deniyor düşüyoruz. Çözüldü diye sevinirken, Suriye'deki ABD destekli PKK yapılanmaları karşımıza çıkıyor. Yeni bir harekat yapacağız baskısını hafifletirken, bu sefer de ABD borsalarındaki sert düşüşler yeni bir baskı nedeni olarak karşımıza çıkıyor.
Yarın ABD FED faiz kararı var. FED'in olası faiz artışı riski için borsalarında bu düşüşleri görüyoruz. Eğer FED faiz artışını pas geçerse sert tepki toparlanmaları yaşanır. Ama faiz artışı yaparsa borsalarındaki düşüşler daha da derinleşebilir diye düşünüyorum.
Maalesef BİST olarak, seçime giden bir ülke olduğumuz ve ABD finansal piyasaları kaynaklı risklerin dışında da bir çok riskle karşı karşıya olduğumuz için, içinde bulunduğumuz baskılardan kurtulamıyoruz. Fiyatlamaları hissenin kendi özelinde değil de, tüm bu etkenleri göz önünde tutarak değerlendirin. Anlaşılan o ki, benim endeks olarak direnç kırmayı beklemem bir süre daha hayal olacak.
İşte tüm bu gelişmeler nedeniyle, genelde yıl sonu rallilerinin yaşanması beklenen bu dönemde düşüş baskıları altındayız. Hisselerin ederleri ile fıyatları arasındaki oran iyice açılıyor. Düşük adetlerle bile düşüşler sürdüğü için, hissede olanlar olarak bir süre başka işlerimize odaklanıp, borsayı nadasa bırakmak zorundayız. Ara ara hisse bazlı sert alımlar görülebilir. Sonrasında alıcılar yine çekilir. Ama bu düşüş trendinden çıktığımız zaman aynı şekilde hızlı toparlanmalar yaşanacak diye düşünüyorum. Tabii ülke olarak yanlış yolda gitmez, yanlış politikalar uygulamazsak!
Hepinize sağlıklı ve umutlu günler dilerim.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_