(Ayrıntılar eklendi)
ANKARA, 4 Ocak (Reuters) - Euro/dolar paritesindeki gerileme, emtia fiyatlarındaki düşüş ve jeopolitik gelişmelerin ihracatı 2015 yılında 30 milyar dolar civarında negatif etkilediğini ve yılın 144 milyar dolar civarında tamamlandığını belirten Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş, 2016 yılında ise sorunların devamına karşın 150 milyar dolar ihracat hedefinde ısrar edeceklerini söyledi.
Elitaş Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ile birlikte düzenlenen 2015 yılı dış ticaret değerlendirme toplantısında, emtia fiyatlarında düşüşün devam etmesinin 2016 yılına ilişkin 150 milyar dolarlık OVP ihracat hedefine ilişkin aşağı yönlü risk oluşturduğunu ancak hedeflerinin 150 milyar doları aşmak olmaya devam edeceğini belirtti ve sözlerine şöyle devam etti:
"2014 yılında euro ile yaptığımız ihracat 48.3 milyar iken, bu sene yüzde 9.7 artışla 53 milyar euroya yükselmiştir. Fakat, nihai rakamlarımızı dolar üzerinden açıkladığımız için parite etkisi yüzünden ihracatımız olduğundan düşük gözükmüştür. Bu düşüşle birlikte ihracatta parite kaynaklı 12.9 milyar dolar gerileme kaydedildi. Eğer parite kaynaklı söz konusu azalma olmasaydı, geçen yılki aynı ihracat değerini tutturmuş olacaktık."
TÜİK verilerine göre 2014 yılında ihracat 157.6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Henüz resmi veriler açıklanmasa da TÜİK verileriyle yüksek bir korelasyona sahip Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın öncü verilerine göre, 2015 yılında ihracat yüzde 8.5 civarında düşüşle 143.9 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Petrol fiyatları 2015'te yaklaşık yüzde 35 düşüş gösterdi ve Brent ham petrolünün varil fiyatı LCOc1 bugün itibarıyla 38 dolar ile 11 yılın en düşük seviyesine yakın seyrediyor. Brent petrol Haziran 2014'te 115 doların üzerinde işlem görmesinden beri aşağı yönlü bir seyir izliyor. 2014 ortalarında 1.40 seviyesine yaklaşan euro/dolar paritesi ise 1.10 seviyesinin altındaki seyrini sürdürüyor.
Elitaş 2014 yılı ikinci yarısından itibaren gerileyen emtia fiyatlarının, pariteyle beraber ihracatı negatif etkileyen bir diğer faktör olarak öne çıktığını belirterek, "Emtia fiyatları kaynaklı ihracat düşüşü 2015'in son çeyreğinde baz etkisi sebebiyle azalmış olsa da 2015 yıl geneline baktığımızda bu etki 11 milyar dolar seviyesinde olmuştur" dedi.
Öte yandan 2015 yılında ihracatı negatif etkileyen üçüncü unsur ise 5.9 milyar dolar ile jeopolitik etkiler oldu. Elitaş "Türkiye'nin içinde bulunduğu jeopolitik konum, ülkemizin dış ticaretini daha önce değinilen küresel faktörler gibi etkilemektedir. Bir yanda komşularımız olan Irak ve Suriye'de yaşanan iç karışıklıklar devam ederken diğer yanda Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan kriz henüz son bulmamıştır. Savaş etkisi bir yana, petrol fiyatlarındaki düşüş ve rublede dolara karşı yaşanan yüzde 50'nin üzerindeki değer kaybı neticesinde Rusya'nın alım gücünün ciddi anlamda gerilemesi de bu ülkeye ihracatımızı azaltmıştır" dedi.
Jeopolitik etkinin 2015 yılı ihracatına negatif etkisi ise toplam 5.9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bunun 2.4 milyar doları Rusya, 2.3 milyar doları Irak, 620'şer milyon doları ise Ukrayna ve Libya'dan kaynaklandı.
Elitaş 2015'te ihracatta otomotiv sektörünün ilk sırada yer aldığını, bu sektörü hazır giyim ve konfeksiyon ile kimyevi maddeler ve mamulleri sektörlerinin izlediğini belirterek, "Öncü sektörümüz olan otomotiv sektörü yüzde 4.8'lik azalış ile 21.3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Hazır giyim ve konfeksiyon sektörü yüzde 9.3'lük bir azalış ile 16.9 milyar dolar ihracat yaptı. Kimyevi maddeler ve mamulleri sektörü ise yüzde 14.8'lik azalışla 16.3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi" dedi.
Emtia fiyatlarındaki düşüşün ihracatı olumsuz etkilemesine karşın cari açığı olumlu etkilemeye de devam ettiğini belirten Elitaş, "Petrol fiyatlarının düşük seviyelerde seyretmesi cari açığımız açısından olumlu bir görünüm oluşturacak. 2015 yılı sonunda yüzde 5'in altına düşeceğini tahmin ettiğimiz cari açık/GSYH oranımızın 2016 yılında yüzde 4'e yaklaşacağını öngörüyoruz" dedi.
OVP hedeflerinde 2015 için yüzde 3 büyüme öngörüldüğünü de hatırlatan Elitaş, gelişmelerin büyümede 2015'in yüzde 3.6 civarında tamamlayacağını gösterdiğini 2016'da ise daha iyimser bir görünüm öngördüklerini belirtti.
Elitaş enflasyonu da 2016'da tek haneli seviyelerde tutmaya devam etmeyi hedeflediklerini söyledi. OVP hedefi 2016 için yüzde 6.5 seviyesinde bulunuyor.
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Aralık ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubu öncülüğünde düşüş beklentilerine karşılık artış gösterirken, yıl sonu enflasyonu hem piyasa beklentilerinin hem de Merkez Bankası'nın yıl sonu tahmininin üzerinde yüzde 8.81 olarak gerçekleşti. TÜFE Aralık'ta yüzde 0.21 arttı. urn:newsml:reuters.com:*:nL8N14O0ZH
RUSYA'YA İHRACATTA DÜŞÜŞ
Türkiye'nin hava sahasını ihlal etmesinin ardından bir Rus savaş uçağının 24 Kasım'da Suriye sınırında Türk F16'ları tarafından düşürülmesinin ardından iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler zayıf bir şekilde yürümeye devam ediyor.
Toplantıda başta yaş sebze meyve olmak üzere Rusya'ya yapılan ihracatın nasıl seyrettiğine ilişkin soruları yanıtlayan Elitaş, "Rusya'nın dış ticaret ürünlerini gümrüklerde bekletmesi dünya ticaret kurallarına aykırı, hukuk nezdinde sonuna kadar takipçisi olacağız... Rusya'ya ihracatta ilk günlerde yüzde 70'e varan düşüş varken yılın son günlerinde bu düşüş daha makul seviyelere geldi. Normal şartlar altında Rusya ile ticaretin (uçak düşürülmesi ardından) 369 milyon dolar olması beklenirdi ancak 24 Kasım- 31 Aralık arasında ihracattaki düşüş yüzde 50'nin üzerinde ve 280 milyon dolar olarak gerçekleşti" dedi.
Elitaş yaş meyve sebze ihracatı ile ilgili kayıpların ise başka pazarlara yönelme ile telafi edildiğini söyledi.