(Ayrıntılar geçmiş bilgi ve görüş eklendi)
Nevzat Devranoglu
ANKARA, 27 Mayıs (Reuters) - Merkez Bankası (TCMB) lokallerin döviz birikimlerinin tarihi zirvede seyrettiği bugünlerde yabancı para zorunlu karşılık oranlarını tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırarak dolarizasyonu caydırmayı amaçlayan bir adım daha attı. Öte yandan kararın ikincil bir etkisinin ise brüt rezervlerde artış olması bekleniyor.
Analistler kararın bankaların döviz mevduatı toplama maliyetini artırma yolu ile dolarizasyonu caydırma amacını taşıdığına dikkat çektiler.
TCMB'den yapılan yazılı açıklamada, "Finansal istikrarın desteklenmesi amacıyla yabancı para mevduata/katılım fonlarına uygulanan zorunlu karşılık oranlarının tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırılmasına karar verilmiştir" denildi. Açıklamada söz konusu değişiklik ile piyasadan yaklaşık 4.2 milyar dolar tutarında likidite çekilmesi beklendiği belirtildi.
Reuters'a bilgi veren bir bankanın ALM masası işlemcisi, "Karar dolarizasyonu caydırmayı amaçlıyor. Önceki adımlara benzer şekilde bankalar için döviz mevduatı tutmayı maliyetlendiriyor. TL mevduat ile kıyaslamalı bakıldığında TL mevduat toplamayı bankalar için daha cazip yapmayı amaçlıyor" dedi ve ekledi:
"Bir önceki karar bir ROM adımı ile birlikte gelmişti. Bu adımda ROM yok. Bu nedenle TL'de yeni bir sıkılaştırma getirmiyor. İkincil etki olarak da TCMB rezervlerini artıracak bir karar."
Bir başka bankacı da benzer şekilde kararın dolarizasyonu caydırmak amacı taşıdığını belirtti ve şöyle dedi:
"Son dönemde mevduat artışları yoluyla bankalardaki döviz likiditesi artmıştı. Bankalar döviz likiditesi açısından daha rahat konuma geldiği için döviz likiditesi açısından bankaları zorlayıcı bir etki de beklemiyoruz" dedi.
Karar TL'ye de olumlu yansıdı ancak bankacılar piyasadaki hacmin küresel tatiller nedeniyle oldukça düşük olduğuna ve normal günlerde yapılan ve piyasayı etkilemeyen düşük montanlı işlemlerin bugün piyasaları etkileme potansiyeline sahip olduğuna dikkat çektiler.
Dolar/TL'de karar öncesi son işlem 6.0635 seviyesinden gerçekleşirken karar sonrası kur 6.0370'e kadar geriledi. Dolar/TL TSİ 1056'da 6.0510/6.0550 civarında işlem görüyor.
YURTİÇİ DÖVİZ MEVDUATI ZİRVEDE
Karar yurtiçi yerleşiklerin kıymetli maden dahil yabancı para mevduat ve fonlarının 17 Mayıs ile biten haftada 1.04 milyar dolar artışla 182.26 milyar dolara yükselerek, tarihi rekor seviyeye yükselmesinin hemen sonrasında geldi.
TCMB'nin geçen hafta açıkladığı verilere göre 17 Mayıs ile biten haftada bireylerin yabancı para cinsinden mevduat ve fonları yaklaşık 808 milyon dolar artışla 110.45 milyar dolar ile rekor seviyeye gelirken; kurumların ise 227.3 milyon dolar artışla 71.81 milyar dolara yükseldi.
Yurtiçi yerleşik bireylerin yabancı para mevduatları yerel seçimlerin hemen öncesindeki haftaya kadar altı aylık süreçte aralıksız her hafta artış gösterdi. 31 Mart yerel seçimlerinden önce en son 5 Ekim 2018 haftasında döviz birikimlerini azaltmayı tercih eden bireyseller, yerel seçimlere kadar takip eden 26 haftada döviz birikimlerini kesintisiz artırmışlardı.
TCMB verilerine göre 5 Ekim 2018 haftasında 89.8 milyar dolar olan bireysellerin kıymetli maden dahil yabancı para mevduat ve fonları aralıksız artışın yaşandığı 6 aylık dönemde 20 milyar dolara yakın yükseliş göstermişti.
Son dönemde TCMB dolarizasyonu caydırmayı amaçlayan adımları daha sık atıyor. Bu adımlara TCMB dışındaki kurumların adımları da ekleniyor.
Merkez Bankası bu ay başında TL zorunlu karşılıkların döviz tesis imkânında azami oranı yüzde 40'tan yüzde 30'a indirirken yabancı para zorunlu karşılıkları ise tüm vadelerde 100 baz puan artırmıştı. Bankacılar Mayıs ayı başındaki zorunlu karşılık adımının TL likiditesini sıkılaştırmaya yönelik haftalık vadede fonlama yapılmaması adımını kuvvetlendirici etkisi olduğunu, bankaların döviz mevduat maliyetlerini yükselterek dolarizasyonu caydırmayı amaçladığını söylemişlerdi. dolarizasyonu caydırmayı amaçlayan son iki zorunlu karşılık adımı piyasalarda genel olarak sınırlı iyimser ya da nötr bir etki yarattı. Ancak son dönemde ekonomi yönetimi tarafından dolarizasyonu caydırmayı bazı adımlar piyasalarda endişe yaratmıştı. Bu adımların başında ise gerçek kişilerin 100,000 dolar üzeri döviz alımlarında bankalar tarafından bir iş günü valör uygulaması yer alıyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) 21 Mayıs itibarıyla "Gerçek kişilerin günlük 100,000 dolar ve üzeri döviz alım işlemlerinde, dövizin ilgilinin hesaba aktarılmasının ve/veya kullanıma açılmasının, fiziki teslimatının bir iş günü valörlü olarak gerçekleştirilmesi" uygulamasına başlamıştı. düzey bir bankacı BDDK adımı için, "Güven tesis edici ve risk primini düşürücü adım ve tedbirlere acil ihtiyaç duyulan bir dönemde bu adım hem sorunların doğru anlaşılmadığını hem de kısa vadeli tedbirlerle sonuç alınmaya çalışıldığını gösteriyor. Ancak bu ve benzeri adımlar sermaye hareketlerinin giderek kısıtlanacağına dair endişeleri artırarak risk algısını daha da kötüleştiriyor" demişti.