* Gecelik vadede sadece %25.50'den fonlama yapılacak
* TCMB'nin adımları kısa vadede rezervleri artıracak imkanlar
* TL karşılığı döviz depo piyasasında ihale açılmaması rezervlere $2.5 mlyr katkı sağlayacak
Nevzat Devranoglu
ANKARA, 25 Mart (Reuters) - Merkez Bankası'nın (TCMB) rezervleri iki haftada 5.5 milyar doların üzerinde azalırken, bu düşüşte olağandışı durum olmadığını açıklayan TCMB bugün ek sıkılaştırmaya ve rezervleri kısa vadede artıracak iki adıma yöneldi.
TCMB verilerine göre, bankanın brüt döviz rezervi 15 Mart itibarıyla bir önceki haftaya göre 3.18 milyar dolar azalışla 73.78 milyar dolara geriledi. Bankanın Mart ayı başından 15 Mart'a rezerv düşüşü ise 5.6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. bugün itibarıyla bir hafta vadede repo fonlaması gerçekleştirmeyerek örtülü faiz artırımına giderken, döviz karşılığı TL swap piyasasında vadesi gelmemiş toplam swap satışı sınırı da yüzde 10'dan yüzde 20'ye çıkarıldı. TCMB bir diğer adımla ise TL karşılığı döviz depo piyasasında ihale açmadı.
Bankacıların verdiği bilgiye göre repo ihalesi açılmaması ortalama fonlama maliyetini yüzde 24'ten yüzde 25.50'ye çıkarırken, diğer iki adım ise TCMB rezervlerine bir haftada en az 2.5 milyar dolar katkı sağlayacak.
Bir bankanın likidite masası işlemcisi, "TCMB kotasyonları bankanın gecelik vadede sadece yüzde 25.50 seviyesinden fonlama yapacağını gösteriyor. Ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti bugün yüzde 24.30'a, Cuma gününe kadar kademeli artarak yüzde 25.50'ye yükselecek. Gecelik piyasada ise faizler yüzde 25.50'li seviyelerde oluşmaya başladı. TCMB kotasyonları da sadece yüzde 25.50 seviyesinden fonlama sağlanacağını teyit ediyor" dedi.
REZERVLERİ DE ARTIRACAK ADIMLAR
TCMB'nin diğer iki adımının da benzer etkilerin yanı sıra rezervleri de kısa vadede artıracak adımlar olduğuna dikkat çeken bankacı, "TCMB'nin TL depo karşılığı döviz depo ihalesi açmaması günlük olarak 500 milyon dolar ihale açılmayacağı anlamına geliyor. Dolayısıyla rezervlerde günlük 500 milyon dolar katkı olarak görülecek" dedi.
TCMB son dönemde her işlem gününde haftalık vadede 500 milyon dolar tutarında TL depo karşılığı döviz depo ihalesi açıyordu. Ancak bu işlemlere bugün ara verildi. CBT11
TCMB'nin bugün gerçekleştirdiği üçüncü bir adım olan döviz karşılığı TL swap piyasasında vadesi gelmemiş toplam swap satışı sınırının yüzde 10'dan yüzde 20'ye çıkarılması oldu. CBT13 bu adımla ellerinde döviz birikimi olan bankaların TL yaratmak için bu piyasayı daha çok kullanabileceğini, böylece kullanımdaki artış kadar TCMB'nin döviz rezervlerini artıracağını söylediler.
Bir bankanın ALM masası yetkilisi, "Döviz karşılığı TL swap piyasası TCMB'nin döviz karşılığı bankalara TL sağlamasına imkan veriyor. Limitler yüzde 10'u ile sınırlıydı şimdi yüzde 20'ye çıkarıldı. Sektörün toplam limitini 50 milyar dolar civarında düşünürsek sektörün bu imkandan en fazla yararlanma hakkı 5 milyar dolar iken şimdi 10 milyar dolara çıktı" dedi ve ekledi:
"Ellerindeki dövizi TCMB'ye vermek isteyen bankalar bu imkan dahilinde daha çok limite sahip olacaklar. Aynı şekilde TCMB'nin de rezervi artmış olacak."
Ancak bankacılar bu imkanın kullanımının sınırlı olduğuna da dikkat çektiler.
$5.3 MLYR DIŞ BORÇ ÖDEMESİ VE ENERJİ İTHALATÇISI KURUMLARA DÖVİZ SATILDI
Reuters'a bilgi veren bir Merkez Bankası yetkilisine göre son dönemde 5.3 milyar dolar tutarında dış borç ödemesi ve enerji ithalatçısı kurumlara döviz satımı yapıldı.
Aynı yetkili, "Son dönemde açıklanan rezerv rakamları ile ilgili olağandışı bir durum yoktur... TCMB'nin rezerv biriktirme politikası devam ediyor.. Bahsi geçen hususlar kaynaklı rezerv rakamlarında dalgalanmalar normaldir" dedi.
Hazine itfa takviminde Mart ayında 3.8 milyar dolar dış borç ödemesi yer alıyor. Hazine'nin yılın kalanında Kasım ayına kadar ortalama 500 milyon dolar, son iki ayda ise toplam 2.3 milyar dolar dış borç ödemesi bulunuyor.
TCMB verilerine göre 2014 yılında başlayan enerji ithalatçısı kamu iktisadi teşebbüslerine döviz satışları aylık olarak zaman zaman 2 milyar dolara yaklaştı.
Geçen yılın ilk çeyreğinde yaklaşık 3.2 milyar dolar rezerv azalışı yaratan bu kalem 2019 ilk iki ayda ise 1.8 milyar seviyesinde gerçekleşti.
Mart ayına ilişkin veriler henüz açıklanmadı. Ancak geçmiş veriler ödemelerin büyük bölümünün ilk 4-5 ayda yoğunlaştığını, yılın kalanında ise aylık 200-800 milyon dolar olduğunu gösteriyor.
TCMB yetkilisine göre rezerv değişiminde, Hazine adına gerçekleştirilen dış borç ve diğer cari döviz ödemeleri, Hazine'nin yurtiçinde ve dışında gerçekleştirdiği döviz cinsi borçlanmaları, enerji ithalatçısı kamu kuruluşlarına yapılan döviz satışları, ihracat reeskont kredileri ile bankaların yabancı para ve TL zorunlu karşılıkları için TCMB nezdinde tutulan döviz hesaplarındaki hareketler dönem dönem rezervlerde hızlı değişimlere yol açabiliyor.
Bankacıların Resmi Gazete'de yayımlanan TCMB bilançosundan yaptığı hesaplamaya göre 15 Mart sonrasında da bankanın rezervlerinde azalış devam ediyor.
Bir diğer taraftan ise geçen hafta gerçekleştirilen eurobond ihracı nedeniyle 1 milyar dolar karşılığı tutar da Hazine hesaplarına yarın girecek.
TCMB brüt rezervleri 2013 yılında 112 milyar dolara ulaştıktan sonra düşüşe geçerek 2018 sonunda 72 milyar dolar oldu. Brüt rezervler Şubat başında 78 milyar dolara kadar yükselse de 15 Mart itibarıyla 73.8 milyar seviyesinde.
TL Cuma günü yüzde 5'i aşan değer kayıpları yaşarken TCMB'nin rezervlerindeki düşüş TL'deki sert değer kayıplarında belirleyici olarak gösterilmemişti. Son dönemde ise rezervlerdeki düşüşün nedenleri ve sürdürülebilir olmadığına yönelik endişeler arttı.
KÜRSEL PİYASALARDA RİSKTEN KAÇIŞ VE YEREL SEÇİM ÖNCESİ TL'YE GÜVENİN AZALMASI
Dış piyasalarda küresel büyüme endişeleri riskten kaçışı tetiklerken iç piyasalarda ise yerel seçimler öncesi TL'ye olan güvenin gittikçe azalması benzer para birimlerine göre negatif ayrışma ile yaşanan değer kaybını beraberinde getirdi.
Türkiye ABD ilişkilerine yönelik endişeler negatif ayrışmanın önemli bir nedeni olurken bir diğer taraftan iç piyasada ise mevduat getirilerinin dolarizasyonun önüne geçecek kadar cazip olmamasının da etkisiyle altı aydır aralıksız her hafta devam eden bireysel döviz talebi TL'deki baskıyı artırıyor.
Bireylerin yabancı para cinsinden mevduat ve fonları 15 Mart haftasında 1.64 milyar dolar artışla 105.7 milyar dolar ile tarihi zirveye yükseldi.