İSTANBUL, 27 Mart (Reuters) - TL seçim öncesi artan iç siyasi endişelerle özellikle de son iki ayda gelişmekte olan ülke para birimlerinden negatif ayrışırken, bu ayrışma her geçen gün hız kazanıyor.
Gelişmekte olan para birimleri ABD Merkez Bankası'nın (Fed) faiz artışlarının beklentilerden yavaş olacağını açıklamasıyla dolar karşısındaki kayıplarının büyük bölümünü telafi ederken TL iç siyasi gelişmelerle aynı dönemde benzer toparlanmayı yaşayamadı.
Bankacılar Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın Merkez Bankası'nı sert eleştirmesiyle başlayan ardından ekonomi yönetiminin yaklaşan seçimler sonrasında görev başında olmayabileceğini gösteren endişelerle devam eden sürecin TL'yi baskıladığını belirtiyorlar.
Bir diğer taraftan ise seçim yaklaştıkça parti içinden 10 yılı aşkın iktidar süresi boyunca ilk kez "çatlak ses" olarak adlandırılan ve partililerin birbirini hedef alan açıklamalar gelmesi de piyasalardaki yeni endişeleri beraberinde getiriyor.
Piyasada bu etkilerin belirgin olarak görülmeye başlandığı 28 Ocak'tan bugüne TL dolar karşısında yaklaşık yüzde 8 değer kaybederken diğer gelişmekte olan para birimleri genel olarak değer kazandı.
Rus para birimi ruble yüzde 18 ile bu dönemde dolar karşısında en çok değer kazanan para birimi olurken yolsuzlukla mücadele enden Brezilya reali ise yüzde 18 değer kaybetti. TL'nin ardından en çok değer kaybeden para birimi olan Güney Afrika randında ise değer kaybı yüzde 2 ile sınırlı kaldı.
"Ülkede 10 küsür senedir ilk kez siyasi risk fiyatlanıyor" diyen bir bankanın döviz masası müdürü "Kurda seçime kadar yön yukarı diyebiliriz. Kazara Fed ya da başka bir nedenle küresel piyasalarda satış baskısı kuvvetlenir ise TL'de değer kaybının çok daha belirgin olacağını düşünüyorum. Bu süreç nasıl sona erer, seçim ve seçim sonrası nasıl bir ekonomi yönetimi, nasıl bir parlamenter sistem oluşacağı netleşirse bu satış baskısı da sona erer" dedi.
AKP'DE GÜÇ MÜCADELESİ
Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın iktidar partinin yakından takip edilen bir yöneticisi olduğuna dikkat çeken Standard Bank Gelişmekte Olan Piyasalar Araştırma Bölümü Müdürü Timothy Ash,
"TL'deki son zayıflık AKP'de artık kendini gösteren güç mücadelesiyle bağlantılı. Bu güç mücadelesi partinin, Arınç gibi eskiler dahil olmak üzere açıkça belirgin bir bölümünün Erdoğan çevresinde yürütme görevi olan bir cumhurbaşkanlığı kurulması planlarından endişeleniyor gibi görünüyor. Partinin söz konusu eskilerinin arasında Davutoğlu, Gül ve Babacan'ın da dahil olduğunu düşünüyorum" dedi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın 28 Şubat'ta Dolmabahçe Sarayı'nda hükümet ve HDP heyeti arasında yapılan görüşmeler ile çözüm sürecinde izleme heyetinin oluşturulmasına karşı çıkmasının ardından Arınç, Erdoğan ile sürekli istişareler yapıldığını belirterek, "Bugün yapılanlardan, yarın geleceğimiz noktadan Sayın Cumhurbaşkanımızın habersiz sayılması mümkün değildir, her şeyi çok iyi bilmektedir... Sorumluluk hükümetin üstündedir, bunları kendi özgün düşünceleri olarak kabul edebiliriz" dedi.
Çözüm süreciyle ilgili sorumluluğun hükümette olduğunu belirten Arınç, Erdoğan'ın bu tür eleştirileri medya önünde değil de, hükümete doğrudan iletmesinin mümkün olduğunu belirmişti.
Bu açıklamanın ardından Twitter hesabı üzerinden açıklamalarda bulunan Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek, Arınç'ın tutumunu eleştirerek görevinden istifa etmesini istedi.
Aynı gün Bakanlar Kurulu devam ederken basın toplantısı düzenleyen Arınç, Gökçek'in kendisini eleştirecek kadar "haysiyetli" biri olmadığını belirterek, Ankara'yı parsel parsel "paralel yapı"ya satmakla suçladı.
Bunun ardından Başbakan Ahmet Davutoğlu bir gün sonra hem Arınç'ın hem de Gökçek'in açıklamalarının yanlış olduğunu belirterek, parti disiplinine göre hareket etmeyenlere yönelik disiplin mekanizmalarının işletileceğini bildirdi.
Gökçek bu açıklamanın hemen ardından Davutoğlu ile görüşmesinden sonra bir daha bu konuda konuşmayacağını belirtmiş, Arınç da biraz sert değerlendirme yaptığını ifade etmişti.
Ancak Arınç'ın açıklamalarına dayanarak bir avukatın yaptığı şikayetin ardından Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı Arınç ve Gökçek hakkında soruşturma başlattı.
DHA'nın haberine göre dün akşam açıklamalarda bulunan Arınç, "O (Gökçek) hesabını verecek artık. Ben paralelci değilim. O adam cumhurbaşkanına yaranmaya çalışıyor" dedi.
BAŞKANLIK TARTIŞMASI
Öte yandan Erdoğan AKP'nin 7 Haziran'da 400 milletvekili çıkararak başkanlık sistemini getirecek yeni bir anayasa çıkarılmasını isterken Arınç dünkü değerlendirmelerinde, "Yeni anayasa yapabilecek güce gelirsek, bunun içerisine de bu hükümet modelini koymak mecburiyetindeyiz. Düşüncelerimiz, projelerimiz var ama Sayın Cumhurbaşkanımız gibi doğrudan başkanlık sistemi, Türk tipi başkanlık sistemi, bunların hepsinin tartışılabileceğini ama gerçekleştirilmesi için seçimlerden sonraki gücümüzü görmek gerektiğini düşünüyoruz" dedi.
Arınç, "Anayasaya göre seçilen, anayasada var olan yetkileri de bir başkan gibi kullanmaya çalışan, 'Ben farklı bir cumhurbaşkanı olacağım' diyen birisi Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda oturuyor. Yapacağımız işin alaturka olmaması lazım, alafranga olması lazım. Alafrangadan kastım, yani batıyı motamot taklit etmek vesaire değil, bu sistemler hangi ülkede başarıyla yürüyorsa sistemi birbirinden koparmamak lazım" diye konuştu.
JEOPOLİTİK ENDİŞELER
Bankacılar TL'deki son günlerdeki değer kaybının ise jeopolitik endişelere bağlı olduğunu belirtirken, petrol fiyatlarındaki yükselişin ve coğrafi olarak bölgeye yakınlığın Türkiye piyasalarındaki satış baskısının daha çok hissedilmesine neden olduğunu belirttiler.
Bir diğer taraftan ise bankacılar küresel risk iştahındaki bozulmadan dolayı Türkiye gibi dış finansmana bağımlılığı yüksek olan ülkelerin satış baskısını daha çok hissettiklerini belirtiyorlar.
Dolar/TL TSİ 1716'da 2.6014/2.6033 seviyesinde işlem görürken bugün de TL gelişmekte olan para birimlerinden daha kötü bir performans gösterdi.
Tahvil/bono piyasasında iki yıllık gösterge olan 16 Kasım 2016 itfalı tahvilinde bugün spot kapanışta ortalama bileşik faiz yüzde 8.77 oldu. Yeni 10 yıllık gösterge tahvil olan 12 Mart 2025 itfalı tahvilde ise bugün spot kapanış yüzde 8.50 seviyesinden gerçekleşirken valörde son işlem yüzde 8.43 oldu.