* Oy ve Ötesi içinde 70,000 gönüllü sandıkları izleyecek
* Özellikle güneydoğu bölgesindeki oylar kritik önemde
* Hukukun üstünlüğü ve şeffaflık konusunda endişeler var
Dasha Afanasieva
İSTANBUL, 3 Haziran (Reuters) - Beyoğlu'ndaki bir restoranın üst katındaki toplantı odasında hummalı bir çalışma var. Genç bir avukat Oy ve Ötesi adlı gruba dahil yaklaşık 200 gönüllüye, hafta sonunda yapılacak kritik genel seçimlerde oylar sayılırken nelere dikkat etmeleri gerektiğini anlatıyor.
Oy ve Ötesi bünyesinde çalışmak için onbinlerce gönüllü başvururken, organizatörler bu ilgiyi seçim sonuçlarının güvenilirliğine ve hukukun üstünlüğüne olan inancın azalmasına bağlıyorlar.
Geçen yılki başkanlık seçimlerinde altı kentte sandıkları izleyen grup, bu yıl 70,000 gönüllü ile 162 noktada bulunmayı planlıyor.
Gezi Parkı'nın yıkılmasını önlemek için başlayan 2013 yılındaki protesto gösterilerinin kendilerine ilham verdiğini söyleyen ve danışmanlık şirketi McKinsey'deki işini bırakarak Oy ve Ötesi'ni kuran Sercan Çelebi, kurumlara duyulan güvenin azalmasının harekete güç verdiğini ifade ediyor.
Reuters'a konuşan 32 yaşındaki Çelebi, "Bu işi yapabilecek kadar insan olduğunu sonunda gördük... Bu, aynı zamanda toplumumuzda hukukun üstünlüğüne olan inancın azalmasıyla da paralellik arz ediyor. İnsanlar inancını kaybediyor" dedi.
Geçen yıl yüzde 52 oyla, 10 yıldan uzun süren başbakanlığının ardından cumhurbaşkanı seçilen Tayyip Erdoğan, AKP'nin anayasayı değiştirerek, icracı bir başkanlık sistemine geçişi sağlayacak sayıda sandalye kazanmasını istiyor. AKP'nin bunun için meclisteki 550 sandalyenin en az 330'unu kazanması gerekiyor.
Halkların Demokrasi Partisi'nin (HDP) yüzde 10'luk seçim barajını aşarak parlamentoya girmesi, AKP'nin daha az sandalye sayısıyla iktidar olmasına, hatta koalisyona gidilmesine yol açabilir.
Anketler HDP'nin barajı geçip geçemeyeceğinin son ana kadar belli olamayacağını gösterirken, Oy ve Ötesi üyeleri bu nedenle seçimlerde usulsüzlük olacağı endişelerinin gündeme geldiğini belirtiyorlar.
HDP barajı aşamazsa 50-60 arasında milletvekilliği büyük oranda AKP'ye gidecek.
Oy ve Ötesi'nin eğitim toplantılarını düzenleyen 26 yaşındaki Can Gökçen, amaçlarının oyları etkilemek değil, seçmenleri eğitmek olduğunu ifade ederek, "Seçmenlere hangi haklara sahip olduklarını anlatıyoruz. Mevcut düzenlemelerden haberdar ediyoruz" dedi.
Oy ve Ötesi, mali kaynaklarının yüzde 75'inin küçük bağışlardan geldiğini; İsveç ve Hollanda konsolosluklarından mali yardım aldığını açıkladı.
Birçok gönüllü AKP'ye karşı olduklarını ifade ediyor olsa da, eğitimlerde gönüllülere oy sayımını izlerken siyasi görüşlerini dışarıda bırakmaları söyleniyor ve hareket taraf tutmadığının altını çiziyor.
Hükümet ise grubun bağımsız olmadığı görüşünde. AKP'nin seçim çalışmalarından sorumlu genel başkan yardımcısı Mustafa Şentop, "Bu grubun gerçekten bağımsız olduğunu düşünmüyoruz. Eğer seçimler üzerinde şüphe yaratmaya çalışırlarsa buna izin vermeyeceğiz" dedi.
GÜVEN KAYBI
AKP, 2002 yılından bu yana yapılan üç genel seçimde oylarını artırarak iktidar olurken seçimlerde daha önce oy sayımına dair büyük çaplı bir güven sorunu gündeme gelmemişti. Seçimlerde usulsüzlük iddiaları, geçen yıl Mart ayında yapılan yerel seçimlerde Ankara'da bazı bölgelerde katılımın yüzde 100'ün üzerinde gerçekleşmesinin ardından gündeme yerleşti.
Koç Üniversitesi'nde görevli siyaset bilimi Profesörü Ali Çarkoğlu'nun Mayıs ayında yayımladığı bir çalışmaya göre potansiyel seçmenlerin yüzde 43'ü bu seçimlerin adil olmayacağını düşünüyor.
Risk danışmanlığı şirketlerinden Stroz Freidberg'de görevli kıdemli araştırmacı Jonathan Friedman, "Sandığın kutsallığı artık bir sorun haline geldi, uzun süredir seçimlerin adil olduğu bir ülkede bu sorunun ortaya çıkması hukukun üstünlüğüne azalan güveni gösteriyor. Bu endişeler iş dünyasına da yansıyor" dedi.
Türkiye hakkında yazılar kaleme alan Stockholm School of Economics'de görevli Doçent Erik Meyersson, AKP'nin HDP'nin yüksek oy alacağından endişe ettiği güney doğuda oyların sayılmasının kritik önemde olduğunu ifade etti.
Meyersson internette yayımlanan yazısında, "Seçimlerde kaybedilecek olanların değeri arttıkça (iki tarafın da) oylarla oynama olasılığı yükselebilir" dedi.
Oy ve Ötesi'nde gönüllülerin üçte ikisi kadın ve üçte ikisinin 26 ile 45 yaşları arasında bulunurken, Çelebi grubun 45 ilde seçimleri gözlemleyeceğini ve güneydoğuda "oldukça güçlü" şekilde temsil edildiğini belirtiyor.
Seçim düzenlemelerine göre sadece siyasi partilerin temsilcileri ve bağımsız adaylar sandıkları izleyebiliyor. Buna göre Oy ve Ötesi sandıklara erişim için siyasi partilerin desteğine muhtaç durumda.
Çelebi'nin verdiği bilgiye göre beş muhalefet partisinin destek verdiği Oy ve Ötesi AKP'den destek alamadı. AKP demokratik inisiyatifleri desteklediğini, ancak kendi sandık gözlem prosedürleri olduğunu belirterek Oy ve Ötesi'ne destek vermedi.
Beyoğlu'ndaki restoranda devam eden toplantıdaki gönüllüler ise nüfuzlarının sınırlarının farkındalar.
Metin yazarı Özgün Tangla, "İlk defa seçimlerde hile olacağını düşünüyor ve kendimi sorumlu hissediyorum. En azından elimden geleni yaptım diye düşünebileceğim" dedi.
Haberin orijinali için tıklayınız: urn:newsml:reuters.com:*:nL5N0YO3XJ
ÖNEMLİ: Bu haber, linkleri yukarıda belirtilen haber ya da haberlerden derlenmiştir. Tam çevrilmiş metin olmayabilir.