Yazar: Geoffrey Smith
Investing.com – Çin’in Covid-19’dan dolayı ilk ölümü bildirmesinin ardından bir yıl geçti. Ortak akıl en kötüsünü geride bıraktığımızı söylese de kitlesel aşılamaların bile dünyayı pandemi öncesine hızla döndüremeyeceği gittikçe netleşiyor.
Evet aşılamalar dünyanın dört bir yanında tempolu bir şekilde devam ediyor. Pfizer (NYSE:PFE) ve BioNTech, Moderna (NASDAQ:MRNA), AstraZeneca (NASDAQ:AZN) ve Çin ve Rusya araştırma laboratuvarlarından ilaçlar onaylandı. Johnson & Johnson’ın (NYSE:JNJ) deneysel ilacının faz 3 sonuçları, çeşitli raporlara göre bu hafta gelebilir.
Ancak dağıtımlar bazı bölgelerde, özellikle AB’de, epey yavaş ilerliyor. Bu haber yazılırken nüfusun %2’den azı aşılanmış durumda. İngiltere’de bu oran %10 iken sınıfın en iyisi İsrail’de oran %40. İngiltere’de piyasaya hızlı sürülmesi bile iki dozluk aşılamayı klinik deneylerden daha uzun bir süre boyunca uzatmaya yönelik hesaplı bir kumarın ürünü. AstraZeneca en azından olmaması gerektiğini söylese de hiç kimse aşının etkinliğini azaltıp azaltmayacağını bilmiyor.
Virüsün yeni ve daha bulaşıcı türlerinin kıtaya ulaştığı bir zamanda yavaş aşılama, hükümetlerin karantina rejimini sıkılaştırmalarına ve ekonomistlerin bu yılki büyüme için tahminlerini düşüş yönlü revize etmesine yol açıyor bile. Fransa bu hafta ülke çapındaki üçüncü karantinasını duyuracak, Pazartesi günü hükümet onayladı. Almanya’da iş güveni, düşünce kuruluşu IFO’ya göre Ocak ayında sekiz ayın düşük seviyesine geriledi.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, basın toplantısında “2020’nin son çeyreğinde üretim muhtemelen düştü ve salgının yoğunlaşması, kısa vadeli ekonomi görünümüne bazı düşüş yönlü riskler yaratıyor” diyerek Euro bölgesi için çift dipli bir resesyon imasında bulundu.
Japonya’da ise hükümet, salgın nedeniyle hala olağanüstü hal altında olan Tokyo'da zaten ertelenmiş olan Yaz Olimpiyat Oyunlarını düzenleme umutlarını, şimdiden terk ettiğini öne süren raporları reddetmek zorunda kaldı.
Görünen o ki aşı bile her derdin ilacı değil. Şüphesiz bağışıklık savunmasını güçlendirse de bağışıklığı ne kadar sağladığını ve insanların hastalığı yayma yetisini ne kadar bastırdığını sadece zaman söyleyecek. Ve aşı yarışı, hayal kırıklıklarından nasibini almaya devam ediyor: Fransa’dan Institut Pasteur ve ABD ilaç şirket Merck, deneysel ilaçlarının başarısız olmasının ardından Pazartesi günü aşı geliştirme çabalarından vazgeçti.
Tüm bunlar, bir yıl daha hükümet teşviki ve genişlemeci para politikası beklentisinin hızlı ve az çok senkronize bir küresel ekonomik toparlanma umutlarını beslediği 2020'nin son günlerinde hissedilen iyimserliği bozuyor. Çoğu kişi, Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Salı günü güncelleyeceği Dünya Ekonomi Görünümünde dünyadaki büyüme için tahminini aşağıya çekmesini bekliyor.
Son günlerin esas endişesi, Çin’de aylardır ilk kez on milyonlarca kişinin karantinaya alınmasına yol açan yerel salgınlar – ilk salgın şokundan tamamen iyileşerek çıkan biri için gerileme.
Geçen hafta Ay Yeni Yılı için eve seyahate karşı çıkarılan resmi tavsiyeler, ham petrol fiyatlarındaki satışın (her ne kadar piyasa, Basra Körfezi ile eski Sovyetler Birliği’ndeki önemli üreticiler tarafından gösterilen disiplinden dolayı rahat hissetse de) esas sebeplerinden biriydi.
Elbette görülecek net gelişmeler var. Son günlerde ABD’deki yeni enfeksiyon oranları ile hastane başvuruları büyük düşüş göstererek California eyaletinde evde-kal tedbirlerinin kaldırılmasına imkan sağladı. Baltimore’dan Chicago’ya restoranlar kapalı mekan yemekleri için kapılarını tekrar açıyor, tabii ki sadece %25 kapasiteyle. Pazartesi günü Moderna, kendi aşısının İngiltere ve Güney Amerika’da tespit edilen iki yeni türe karşı gerçekten etkili olduğunu söyledi (yine de Güney Afrika varyantı için yeni bir takviye aşısı üzerinde çalışacak).
ABD’nin yeni yönetimi, çabuk bir zafer konuşmalarını yok etmek için hızla harekete geçti: ABD’ye gelen kişiler için seyahat yasakları ve karantinalar sıkılaştırılacak. İşletme ve ailelerin endişeleri, ekonomileri yeniden açmak için baskı yaratmaya devam edecek ve Pantheon Economics’in baş ekonomisti Ian Shepherdson’ın öne sürdüğü gibi: “Covid-19 bitmeden yeniden açılış için atılan her adım, sürü bağışıklığının gerçekleşmesini geciktirecek ve dolayısıyla kurtarılabilecek birçok hayata mal olacak.”
Muhakkak ki hükümetler, Covid-19 ile tamamen ilgisiz konularda her gün böyle seçimler yapıyor. Son yaşanan artış zirveye ulaştığında ve hastane kapasitesi üzerindeki baskı azaldığında sonun başlangıcı ufukta görünmeli. Ancak yeniden açılmak için yapılan sürekli baskı, salgın sonrasındaki ilerlemenin düzensiz ve riskli olma olasılığını artırıyor.