Yazarlar – Peter Nurse, Liz Moyer, Sam Boughedda ve Yasin Ebrahim
Investing.com – 2021 yılı hızla sona yaklaşıyor ve bir önceki yıla göre piyasa açısından önemli bir ilerleme olsa da yol boyunca çok fazla volatilite yaşandı.
Haydi dönüp geçirdiğimiz yıla bakalım:
İlk Çeyrek: Biden gelir
Ocak: Covid-19 virüsünün küresel piyasalara gölge düşürdüğü bir yılın bitişi ile bu yıl başladı. Dünya genelindeki resmi ölüm sayısı, Ocak ayında 2 milyonu aşmıştı.
Başkan Donald Trump’ın destekçileri Washington’daki hükümet binasını bastı, bu olay beş kişinin ölümü ve Trump’ın azli ile sonuçlandı. ABD tarihinde ilk kez bir Başkanın ikinci kez görevden alınması istendi. Başkan Joe Biden göreve sorunsuz bir şekilde başladı ve anında 1,9 trilyon dolarlık bir Covid-19 teşvik paketi açıkladı.
Piyasalar bu kez yeni bir başlık buldu – enflasyon.
Covid-19 kaynaklı kapanmalar, tedarik zincirlerinde sorunlara yol açarak artan enflasyona katkıda bulundu ve teşvik paketi de bu baskıyı artırdı. Fed, kısa vadeli fiyat artışlarının endişe kaynağı olmadığını söyledi ancak yatırımcılar, bankanın harekete geçmesi gerekeceğini düşünmeye başladı. ABD tahvil getirileri artmaya başlarken dolar da aynı şekilde yükseldi.
Yıla 30.000 dolar civarında başlayan Bitcoin, %10 düşüş yaşamadan önce 40.000 dolar üzerine çıktı.
Şaka temalı hisse senetleri de yükseliş yaşadı. Video oyunu şirketi GameStop (NYSE:GME) bu olayın baş kahramanıydı. Profesyonel açığa satışçılar, pandemi döneminde şirketin online görünürlüğünün olmamasından dolayı hisse senedindeki düşüşe göre konum almıştı. Bireysel yatırımcılar ise sosyal medya siteleri ile ucuz ticaret platformlarının yardımıyla, hedge fonlara karşı bir mücadele başlatarak hisse senedine girdi. Böylece GameStop hissesi, ayın son haftasında %400 artış yaşadı.
Şubat: Johnson & Johnson’dan (NYSE:JNJ) yeni bir ürünle beraber Covid-19 aşılarındaki kitlesel dağıtımın, normalleşmeye dönüşe teşvik edeceği yönündeki iyimserlik sayesinde Şubat ayında borsalar yükseldi.
Amazon’u (NASDAQ:AMZN) kendi garajından başlayan serüvenle ABD’nin en büyük e-ticaret şirketine çeviren Jeff Bezos, 30 yılın ardından şirket CEO’luğundan ayrıldığını duyurdu.
ABD hükümet tahvilleri büyük düşüşler yaşarken, Hazine tahvili ihalesinde görülen zayıf talebin ardından getiriler sert yükseldi.
Bitcoin %50 artışla 58.000 doları geçti ve Tesla (NASDAQ:TSLA) ve Mastercard (NYSE:MA) gibi ağır topların kripto parayı benimsemesi ile 1 trilyon dolarlık piyasa değerine ulaştı.
Aşılar sayesinde küresel ekonomiler tekrar açılırken petrol talebinin büyük artış yaşayacağına dair güven üzerine ham petrol fiyatları toparlanmaya devam etti. Texas’ta görülen büyük bir kış fırtınası da arzı düşürerek fiyatları destekledi.
Siyasi arenada; eski Başkan Donald Trump, Cumhuriyetçi Parti’nin çoğunlukla sadık kalması sayesinde Senato’daki ikinci azil davasından beraat etti. Avrupa Merkez Bankasının (ECB) eski başkanı olan Mario Draghi, İtalya Başbakanı olarak yemin ederken Aung San Suu Kyi de dahil olmak üzere sivil liderler, askeri bir darbenin ardından Myanmar’da gözaltına alındı.
Mart: Normalleşme arayışı devam ediyordu. Başta ABD ve İngiltere’de aşı dağıtımları, hisse senetlerinin yükselmesine yardımcı oldu.
ABD’nin S&P 500 endeksi Mart ayında %4 üzerinde artış yaşasa da büyüme hisselerinin değer hisselerine göre düşük performans göstermeye devam etmesi ile Nasdaq 100 endeksi, yalnızca %0,5’in altında bir artış yaşadı.
AB’de AstraZeneca (NASDAQ:AZN) söz verdiği miktarda aşıyı teslim etmekte zorlanınca aşının lojistik organizasyonundaki eksiklikler arttı. Ardından yan etki olarak görülen kan pıhtılaşması sorunu, aşının uygulanabilirliği hakkında şüphelere yol açtı.
ABD’nin 10 yıllık getirileri istikrarlı bir şekilde artmaya devam ederken enflasyon korkuları tahvil piyasalarını tedirgin etmeye devam etti. 1,9 trilyon dolarlık teşvik paketinin geçmesi ve önemli bir altyapı planı üzerinde çalışmalara başlanmasının ardından getiriler, ayı %1,73 ile bitirdi.
Bitcoin, volatil ticarette geri çekilmeden önce ilk kez 60.000 doları geçti.
Brent’in 65 dolar üzerine çıkması ile ham petrol fiyatları yükseldi. Ay sonunda Evergreen Marine’in olan 224.000 tonluk bir konteyner gemisi, Süveyş Kanalı’na sıkışarak dünyanın en işlek su yollarından birinde trafik sıkışıklığına yol açtı.
İkinci Çeyrek: Güven bana, geçici bu
Nisan: İkinci çeyrek, kazanç raporu ve ekonomi verileriyle dolu güçlü bir dönemi başlatırken büyük ölçekli hisse senetleri tüm dikkatleri üzerine çekti. S&P %5,3 artarken Nasdaq %5,4 ve Dow Jones Industrial Average %2,8 değer kazandı.
Fed, faizleri sıfıra indirdikten bir yıl sonra fiyat artışlarının “geçici” olacağı görüşüne sarılmaya devam ederek teşvik musluğunu açık tutma kararlılığını sürdürdü. Mart ayında ortaya çıkan enflasyon baskıları, 10 yıllık Hazine getirilerinin %1,63’e inmesi ile Nisan ayında bir nebze sakinleşti.
Ayın sonunda yaklaşık 100 milyon Amerikalı, ekonominin çabucak toparlanabileceği umudunu yaratan aşılarını oldu. Ancak işsizlik %6 ile yüksek olmaya devam etti ve pandemi patlak vermeden önceki koşullara kıyasla 2 milyon kadar Amerikalı hala işgücünden yoksundu.
Nisan ayında ABD’nin iş büyümesi hayal kırıklığı yarattı ancak Nisan ayına ait aylık iş raporunun o dönemde 266.000 yeni iş olanağı yaratıldığını gösterdiği Mayıs ayına kadar tam boyut anlaşılamadı. Ekonomistler 1 milyon bekliyordu. Beklenenden zayıf olan okuma, uzatılan ek işsizlik yardımlarının kişileri iş aramaktan alıkoyup koymadığına dair tartışmalara yol açtı.
Bitcoin Nisan ayında 63.400 dolara ulaştı ama sonrasında 50.000 dolara geriledi.
Mayıs: Dow Jones Industrial Average ay bazında %2,2 daha yükseldi ve Nasdaq %1,4 düşüş yaşarken S&P 500 %0,7 arttı. Artan maliyetler ve işgücü kıtlığı söylemleri arasında enflasyon korkuları artmaya başladı.
Tüketici ve üretici fiyatları artışını sürdürdü. Aynı zamanda işgücü kıtlığı, ücretlerde artış, nakliyelerde gecikmeler ve malzeme kıtlıkları yaşandı.
Başkan Biden, yetişkin Amerikalıların en az %70’inin en az bir doz aşılanmış olacağı son tarihi 4 Temmuz olarak belirledi. Ay sonunda 135 milyon Amerikalı tamamen aşılanmıştı ancak Hindistan’da Delta denilen yeni bir koronavirüs varyantı ortaya çıktı ve bu, kısa zamanda ABD kıyılarına varmış olacaktı.
Hisse senetlerinde ay sonunda görülen bir ralli, Fed’in, yetkililerin düşüncelerinde değişim olduğu sinyalini veren Nisan ayındaki politika toplantısının tutanaklarına verilen bir tepkiydi. Tutanaklar, ekonomideki ilerleyişin, Fed’in artık tahvil alımlarını azaltma takvimini konuşmaya başlaması için uygun olabileceğini söyledi. İlk adım, pandeminin başından beri ekonomiye akan teşvikin azaltılması olacaktı. 10 yıllık Hazine getirisi ay sonunda %1,59’a düştü.
Bitcoin 8 Mayıs’ta 59.000 dolar üzerine çıktı ve ardından dört ayın en düşük seviyesine geriledi.
Haziran: vakalardaki artış Avrupalı hükümetlerin yeniden açılış planlarını sorgulamalarına yol açsa da hisse senetleri yükselmeye devam etti. Nasdaq %5,5 artarken S&P 500 %2,3 yükseldi ve Dow Jones sakin seyretti.
Fed yetkilileri şimdiye kadar 2023'te iki faiz artırımı olasılığının sinyallerini veriyorlardı. Başkan Jerome Powell, alımlarda azaltıma başlamak için daha büyük ilerleme yaşanmasına ihtiyaç duyulacağını söyledi.
Çalışanların üçte ikisi, işverenlerin personeli aşı yaptırmaya teşvik ettiğini, yarısı da aşı olmak veya yan etkileri atlatmak için ücretli izin aldıklarını söyledi. Haziran ayında 25 eyalet, pandemiden beri verilen işsizlik yardımlarını bitirerek ekstra paranın insanları işgücünden uzak tuttuğunu iddia etti. Ekonomi o ay 850.000 iş artışı yaşadı ve işsizlik oranı %5,8 olan Mayıs ayına göre %5,9’a çıktı.
Üçüncü Çeyrek: Nihayet altyapı zamanı geldi
Temmuz: Devam eden pandemi, ekonomik toparlanmanın devam edip etmeyeceği konusunda endişe yaratarak volatiliteye neden oldu.
ABD piyasaları, İngiltere ve Avrupa borsalarında olduğu gibi ayı yükselişle bitirdi.
Çin’in düzenleyici baskıları, ABD borsasında listelenen Çinli hisselere büyük darbe vurdu. Araç paylaşım şirketi olan ve NYSE’de listelenen Didi Global hisseleri, ayı %27 düşük bitirdi.
Fed Temmuz toplantısından sonra, ekonominin ilerleme kaydettiğini söyledi. Ancak varlık alımlarına devam etti ve işgücü piyasasındaki koşullar iyileşene kadar mevcut tempoyu korumanın uygun olduğunu söyledi.
Mayıs ayından beri çoğunlukla zayıf hareket edip bir iki çırpınışın ardından 41.000 dolar üzerine çıkamayan Bitcoin, ayı 41.490 dolarda bitirdi.
Senato köprü, yol, demiryolu ve liman, geniş bant kurulumu ve temiz enerji projeleri için 1 trilyon dolarlık altyapı tartışmasına başladı.
Ağustos: Ağustos ayında teknoloji hisseleri sayesinde ABD piyasaları yeni zirvelere dokundu. Powell, Jackson Hole Sempozyumu’nda güvercin yorumlar yaptı ama aynı zamanda 2021 sonunda tahvil alımlarının azaltılabileceğini de söyledi.
S&P 500 göstergesi %3’lük artışın ardından art arda yedinci ayda da yükseldi. Nasdaq 100 %4 ve Dow %1 artış yaşadı. Bunlar olurken arka planda tedarik zinciri sorunları, enflasyon endişeleri, Delta’nın yayılması ve işgücü piyasasındaki kıtlıklar vardı.
WTI 2020 Ekim ayından beri en kötü ayını geçirerek %7 düşüş yaşadı. Ida Kasırgası’nın ABD’deki rafinerilerin kapatılmasına yol açması ile talep endişeleri bir kez daha yükseldi.
ABD doları 2021’in yeni zirvesini görerek hızla geri çekilmeden önce 93,73’e dokundu. Bununla birlikte bu düşüş, doların negatif bölgeye girmesine yetmedi, ayı yüzde yarım artışla kapattı.
Temmuz sonuna doğru görülen kırılmanın ardından Bitcoin, Ağustos ayında bir nebze ivme kazanarak ayı %13 yüksek kapattı.
Senato altyapı harcamasını kabul etti ancak bunu, sosyal girişimlere odaklanan daha büyük bir harcama yasasıyla birleştirip birleştirmeme üzerine tartışmadan yapmadı. Meclis, Kasım ayına kadar yasayı geçirmeyecekti.
Eylül: Eylül ayında borsalar satış yaşayarak bir önceki ay kazandıklarını sildi ve Eylül ayında görülen dönemsel düşüşe sadık kaldı. S&P 500 %4,8 düşerken Eylül ayını Nasdaq 100 %5 ve Dow %4,2 düşüşle kapattı.
FAANG hisselerinin çoğu Eylül ayında geriledi. Önceden Facebook (NASDAQ:FB) olarak bilinen Meta %10 düşerken Amazon %5, Apple (NASDAQ:AAPL) %6,8 ve Google (NASDAQ:GOOGL) %7 kayıp yaşadı. Netflix (NASDAQ:NFLX) ay boyunca %7 üzerinde artışla diğerlerinden ayrıldı. Öte yandan enerji sektörü, petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki artışların ardından %9 kazandı.
Çin’in gayrimenkul piyasası ve artan borçlar karşısında nakit sıkıntısı yaşayan Evergrande’nin tahvil sahipleri için önemli endişeler vardı ve hala da sürüyor. Çin bir yandan da daha katı reformlar uygulamaya devam etti ki bu da yatırımcılar için başka bir endişe kaynağı oldu.
FOMC toplantısında Powell, varlık alımlarının Kasım ayında azaltılmaya başlanabileceğini söyledi. Ayrıca azaltım tamamlanana kadar faiz artırımı olmayacağını ekledi.
Eylül ayına umutlu bir başlangıç yapan Bitcoin için bu durum çok uzun sürmedi ve dijital para 53.000 doları aşamayarak ayı %7 düşük bitirdi.
Dördüncü Çeyrek: İlgi enflasyona döner
Ekim: Yatırımcıların önünde çeyrek dönemlik kazanç raporları olduğundan hisse senetleri dördüncü çeyreğe iyi başladı.
Kurumsal Amerika çağrıya gerektiği gibi cevap vererek on yılın en güçlü çeyreklik kazanç raporlarını sundu.
Tıkalı tedarik zincirlerinden dolayı artan maliyetlerin marjları olumsuz etkileyeceğine dair korkular, firmaların maliyetleri müşterilere yansıtabilmiş olması ile hızla dağıldı.
S&P 500, Dow Jones, Nasdaq ve Russell 2000 tüm zamanların zirvesini gördü. Tesla bu ay %44 yükselerek öne çıkan isimlerden oldu.
Geniş yatırım dünyası, popüler kripto para için o anın geldiğini gösterdi: vadeli işlemlere dayalı bir Bitcoin borsa yatırım fonu (ETF). Bitcoin bu gelişmelerle rekor seviyelere yükseldi.
SEC, ProShares Bitcoin Strategy fonunu onayladı.
Bitcoin’de ve hisselerde geleneksel dördüncü çeyrek rallisi tamamlanmış gibi görünüyordu.
Ancak getiri eğrisi geleneksel bir kıyamet işareti olarak düzleşmeye devam ederken tahvil piyasaları iyimserliği kısmen sınırladı.
Kasım: Güney Afrika’da yeni bir varyantın ortaya çıkması ile yatırımcılar, pandeminin piyasadaki ana olay olmaya devam ettiğini hatırladı. Çeşitli mutasyonlarla en etkili aşılardan kurtulan Omicron, piyasalarda şok dalgası yarattı.
Avrupa kısa sürede varyantla kuşatıldı. Avrupa’nın bir kısmında karantinalar tekrar gün yüzüne çıktı.
Yatırımcılar Omicron’un yarattığı riski değerlendirmek için yeni verileri bekleyedursun, negatif bir sürprizle daha karşılaştılar: ‘Powell Pivotu.’
Powell’ın Kongre önündeki sunumu, para politikası için abidevi bir andı. ABD’de enflasyonun otuz yılın en yüksek seviyesinde olduğu bir ortamda Powell, enflasyon dağarcığımızdan “geçici” kelimesini çıkarmanın zamanı geldiğini söyledi.
Fed başkanı, faizleri artırmaya alan sağlamak için tahvil alımlarında daha hızlı bir azaltım olacağına işaret etti.
Yatırımcılar uzun bir aradan sonra ilk kez renkli Fed gözlüklerini çıkarmak zorunda kaldı. Artık önlerinde yatan bilinmezliği sevmiyorlardı.
O eski Fed öldü mü? Fed eğrinin ne kadar gerisinde? Arayı kapatmak için Fed’in ne kadar faiz artırması gerekecek ve bu, Omicron’un ekonomideki toparlanmayı tehdit etmesi ile resesyona yol açabilir mi?
Yatırımcılar yanıtları beklemedi, belirsizlik kısa sürede piyasaları sardı ve risk iştahına darbe vurdu.
İngiltere Merkez Bankası, ‘güvenilmez erkek arkadaş’ rolünü yeniden oynadı ve para politikasında şaşırtıcı bir şekilde değişim yapmadı.
Aralık: Fed’in 2021’in son toplantısı için yatırımcılar gün saymaya ve tahvil alım temposunun ayda 30 milyar dolara çıkacağı iddiaları ile başlarken yılın son ayında her iki yönde de vahşi dalgalanmalar yaşandı.
Faiz artırımları ile ilgili çeşitli fikirler vardı: bazıları 2022’de iki artırım beklerken diğerleri sadece bir tane olacağını düşünüyordu.
Fed, 2022 için üç, 2023 için üç faiz artırımı öngörerek şahin bir sürpriz yaptı.
Para politikası toplantısının ardından gerçekleşen basın toplantısında Powell, Fed başkanı olarak görev yaptığı süre boyunca tartışmasız en iyi para politikası ‘Soru-Cevap'ını yaptı.
Başkan enflasyon tehdidini kabul ederken aynı zamanda piyasalara, ekonominin Fed’in sıkılaşma planını kaldıracak güçte olduğunun güvencesini verdi.
Fed sonrası güçlü artışlar yaşayan teknoloji hisseleri, piyasalara ralli yaptırdı. Ve “3 trilyon dolarlık Apple” söylemi, bir kez daha gündemde yer aldı. Wall Street’teki bazı kişiler, “Noel Rallisinin” geç yaşanacağına dair umut bile beslemişti.
Ancak Omicron varyantının ekonomiye yönelik tehdidi pusuda beklerken pozitif hissiyat hızla söndü.