Foreks - Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği’nin (TKYD) toplam 97 şirketi inceleyerek hazırladığı Kurumsal Yönetim Değerlendirme Raporu’nda, 2023’e göre BİST 100’de yönetim kurullarının %16,4’ü kadın üyeden oluşurken, şirketlerin %26’sında hiç kadın üye yer almadığı, %51’inde kadın üye oranının %25’ten az olduğu, %23’ünde ise %25’in üstünde olduğu tespit edildi. Öte yandan en düşük uyum oranına sahip olan bölüm “Yönetim Kurulu” bölümü olurken, en yüksek uyum oranına sahip bölüm ise “Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık” Bölümü oldu.
TKYD Üye Buluşması, Türkiye Sınai Kalkınma (IS:TSKB) Bankası ev sahipliğinde, TSKB Cennet Bahçesi’nde 23 Aralık’ta tüm kurumsal ve bireysel üyelerin katılımıyla gerçekleşti. Galatasaray (IS:GSRAY) Üniversitesi Kurumsal Yönetim, Denetim ve Uyum Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (KUYDEM) Müdürü Prof. Dr. Aylin Ataay Saybaşılı ve TKYD Yönetim Kurulu Üyesi, Zorlu Holding Genel Sekreteri Dr. Burak Koçer tarafından “Kurumsal Yönetim Değerlendirme Raporu 2023” yönetici özeti verileri ele alındı. Rapora; verileri analiz etme aşamasında Galatasaray Üniversitesi Kurumsal Yönetim, Denetim ve Uyum Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (KUYDEM) ve, KUYDEM Müdürü Prof. Dr. Aylin Ataay Saybaşılı, Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP)’na bildirilen kurumsal yönetim verilerinin analiz edilmesine Merkezi Kayıt Kuruluşu önemli destekler sağlarken, çalışmanın liderliğini ise; TKYD Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Burak Koçer gerçekleştirdi.
Kurumsal Yönetim Değerlendirme Raporu, BİST100 şirketlerinin zorunlu olmayan ilkelere ilişkin sunduğu uyum raporlarının (Uyum Raporu Formatı) analizine dayanıyor. Açıklanan 2023 yılı raporunda, 2021 ve 2022 yıllarında olduğu gibi şirketlerin kurumsal yönetim uygulamalarıyla ilgili olarak paylaştıkları veriler ele alındı.
Yönetim Kurullarının %16,4’ü kadın üyeden oluşuyor
Rapora göre; BİST 100’de Yönetim Kurullarının %16,4’ü kadın üyeden oluşuyor. BİST 100 şirketlerin %26’sında hiç kadın üye yer almadığı, %51’inde kadın üye oranının %25’ten az olduğu, %23’ünde ise %25’in üstünde olduğu ortaya çıktı. Yönetim Kurullarında yer alan kadınların %50’si bağımsız üye ve %41,5’i icracı olmayan üye rolleri ile görev yapıyor.
En yüksek uyum oranına sahip bölüm Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık Bölümü
Önceki yıllarda olduğu gibi, 2023 raporunda da yıllar itibarıyla sınırlı artışlar gözlenen kurumsal yönetim ilkelerine genel uyum düzeyleri benzer seviyelerde seyretti. Raporda; Pay Sahipleri, Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık, Menfaat Sahipleriyle İlişkiler ve Yönetim Kurulu olmak üzere dört bölüm altında yer alan Kurumsal Yönetim İlkeleri arasında uyum düzeyi en düşük olan bölüm olarak önceki yıllarda olduğu gibi bu yıl da Yönetim Kurulu bölümü oldu. En yüksek uyum oranına sahip bölüm ise Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık Bölümü oldu. Menfaat Sahipleri bölümü uyum düzeylerinde gözlenen artış 2023 yılında da devam etti.
Rapora göre; Azlık haklarının esas sözleşme ile sermayenin yirmide birinden daha düşük bir orana sahip olanlara da tanınması ve azlık haklarının kapsamı esas sözleşmede düzenlenerek genişletilmesi” hakkındaki 1.5.2 numaralı ilkeye uyum gösteren şirket bulunmuyor. Nispeten düşük uyum düzeyi gözlenen diğer ilkeler ise; “Genel kurul toplantılarının söz hakkı olmaksızın menfaat sahipleri ve medya dâhil kamuya açık olarak yapılması”, “Tüm bağış ve yardımların tutarı ve yararlanıcıları hakkında genel kurul toplantısında ayrı bir gündem maddesi ile bilgi verilmesi” oldu.
%98 ve üzeri uyum gösteren ilkeler
“Kurumsal internet sitesi içeriği”, “Yüzde 5’ten yüksek paya sahip olan gerçek kişi pay sahipleri hakkındaki bilgilerin asgari 6 ayda bir güncellenerek açıklanması” ve “Yıllık faaliyet raporu içeriği” dâhil, bu bölümdeki ilkelere genel olarak yüksek düzeyde uyum %98 ve üzeri olarak gözlendi. “Kurumsal internet sitesindeki bilgilerin Türkçe ile tamamen aynı içerikte olacak şekilde yabancı dillerde de hazırlanması” ve “Yıllık faaliyet raporu, 2.2.2 numaralı ilkede yer alan tüm unsurları içermektedir” ilkeleri de nispeten düşük uyum düzeyine sahip fakat geçen yıllara göre gelişmelerin kaydedildiği ilkeler raporda yer aldı.
Menfaat Sahipleri Bölümünde uyum düzeyi yüksek
SPK Sürdürülebilirlik İlkeleri Uyum Çerçevesi (02.10.2020) ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı düzenlemelerinin de katkısıyla bir önceki yıllara ait raporlarda olduğu gibi Menfaat Sahipleriyle İlişkiler bölümündeki ilkelere uyum oranında gözlenen artışlar devam ediyor. 2023’te bu bölümdeki ilkelerin büyük çoğunluğuna uyum düzeyi yüksek gerçekleşti. Öte yandan bazı ilkelere uyum düzeyinde bir önceki yıllara göre artışlar olsa da bu ilkelerle ilgili gelişim alanlarının halen devam ettiği dikkat çekti.
Rapora göre 2023 yılında “Çalışanların yönetime katılımı” %50, “Menfaat sahipleri bakımından sonuç doğuran önemli kararlarda menfaat sahiplerinin görüşlerinin alınması” %75 “Çalışanları etkileyebilecek kararların kendilerine ve çalışan temsilcilerine bildirilmesi ve ilgili sendikaların görüşünün alınması” hakkındaki ilke %6 olarak gerçekleşti.
Yönetim kurulu bu iki ilkeye uyum sağlayamadı
Yönetim kurulu bölümünde şirketlerin öncelikli olarak uyum sağlamadıkları “Ücretlerin kişi bazında açıklanması” ve “Her bir Yönetim kurulu üyesinin sadece bir komitede görev alması” hakkındaki iki ilke dikkat çekmekti. Diğer taraftan “Yönetim Kurulu üyelerinin şirket dışında başka görevler almalarının sınırlandırılması” %14 ve “Yönetim Kurulu performans değerlendirmesi” %35 bu bölümde şirketlerin düşük uyum gösterdikleri alanları kapsadı.
272 bağımsız üye pozisyonu 240 üye tarafından dolduruldu
BIST 100'de yer alan 35 şirket birbirleriyle 50 ortak yönetim kurulu üyesi ile kenetlenmiş durumda. 780 yönetim kurulu pozisyonu, 711 üye tarafından doldurulurken, 272 bağımsız üye pozisyonu 240 üye tarafından dolduruldu.
Ortak Yönetim Kurulu üyelerinin; %30'u bağımsız, %12'si kadın, %80'i grup şirketlerini birbiriyle kenetliyor. %26'sı aynı anda 3 veya daha fazla yönetim kurulunda koltuğa sahip. Yönetim Kurulu büyüklüğü medyan değeri 8 üye olarak belirlenirken bu oran 2022 yılında 9 üye şeklindeydi. BİST 100 şirketlerinde 2023 yılında 780 üye görev yaparken, diğer taraftan 35 şirket birbirleriyle 50 ortak yönetim kurulu üyesi ile kenetlendi. 780 yönetim kurulu pozisyonu 711 üye tarafından ve 272 bağımsız üye pozisyonu ise 240 üye tarafından dolduruldu. Öte yandan yönetim kurulundaki bağımsız üyelerin oranı yıllar itibarıyla yaklaşık olarak Tebliğ’e göre zorunlu olan düzeyde (%34,5) seyretmeye 2023 yılında da devam etti. Yönetim kurulu başkanı ve icra başkanı (genel müdür) aynı olan şirketlerin sayısı 13 olurken, bu rakam (2019’da 4 şirket, 2021’de 12 şirket, 2022’de ise 21 şirketti.
TKYD Hakkında: Kurumsal yönetim anlayışının ülkemizde tanınması, gelişmesi ve en iyi uygulamalarıyla hayata geçirilmesi misyonuyla hareket eden Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD), 2003 yılında gönüllü bir sivil toplum kuruluşu olarak kurulmuştur. Adillik, şeffaflık, hesap verebilirlik ve sorumluluk ilkeleri üzerine inşa edilen kurumsal yönetim anlayışının, etki ettiği tüm alanlarda yol gösterici olma misyonuyla hareket eden TKYD, özel sektör, kamu kuruluşları, medya, düzenleyiciler, sivil toplum kuruluşları ve akademik dünya arasında bir iletişim ağı kurarak kurumsal yönetim uygulamalarının gelişmesini hedeflemektedir. TKYD, UN Global Compact imzacısı ve ICGN üyesidir.