(Yeni görüşler eklendi)
Behiye Selin Taner / Ezgi Erkoyun
İSTANBUL, 2 Eylül (Reuters) - Türkiye ekonomisi geçen yıl TL'nin sert değer kaybetmesinin ardından oluşan resesyonun etkilerini üzerinden atmaya başlarken, ikinci çeyreğinde %1.5 https://tmsnrt.rs/2k8VNhL ile beklentilerden daha az daraldı. Ancak iç talepteki toparlanmaya karşın yatırımlardaki düşüş dikkat çekti.
Öte yandan ekonomi bir önceki çeyreğe göre yavaşlayarak da olsa pozitif performans gösterirken, 425 baz puanlık son faiz indiriminin ardından küresel koşullar da göz önünde bulundurulduğunda TCMB'nin önümüzdeki dönem para politikası, finansal koşullar ve ekonomiye etkileri izlenecek.
Türkiye geçmiş dönemlerde %5'in üzerinde büyüme performansı gösterdi ancak TL'nin geçen yıl %30'un üzerinde değer kaybetmesiyle enflasyon ve faizler yükselirken, ülkenin resesyona girmesiyle iç talep sert bir şekilde gerilemişti. Böylece ekonomi yıllık olarak son üç çeyrekte daralma kaydediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre GSYH ikinci çeyrekte zincirlenmiş hacim endeksi olarak bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %2 olan beklentilerin altında %1.5 daralırken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi bir önceki çeyreğe göre %1.2 arttı.
Verilere göre özel tüketim harcamaları yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre %1.1 ile ilk çeyreğe göre daha düşük bir daralma kaydederken, yatırımlarda ise %22.8 ile daha yüksek bir daralma gözlendi. Bu dönemde mal ve hizmet ihracatı %8.1, kamu harcamaları %3.3 arttı.
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan, veri sonrası yaptığı açıklamada, "Finansman koşullarında yeteri kadar iyileşme ve yatırım ortamında daha güçlü bir düzelme gerçekleştiği takdirde, önümüzdeki dönemde büyüme rakamlarında sağlıklı bir toparlanma ancak mümkün olabilecek" dedi.
İmalat sanayindeki daralma ve yatırımlardaki düşüş eğiliminin sürmesinin kaliteli pozitif büyümenin biraz daha zaman alacağını gösterdiğini söyleyen Bahçıvan, "...Kredi büyümesinin pozitife dönüşmediği bir ortamda, imalat sanayinin pozitife dönüşmesi beklentilerinin gerçekçi olamayacağı konusudur. Çünkü bugün finansal koşulların yeteri kadar iyileşmediği ve kredilerdeki büyümenin de buna bağlı olarak henüz çok zayıf olduğu görülmektedir" dedi.
GSYH'yı oluşturan faaliyetler incelendiğinde; ikinci çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; tarım sektörü toplam katma değeri %3.4 artarken, sanayi sektörü %2.7, inşaat sektörü %12.7 azaldı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri %0.3 azaldı.
En yüksek daralmanın gözlendiği inşaat sektörünün ekonomiye negatif katkısı da %1 oldu.
QNB Finansbank Ekonomisti Deniz Çiçek, GSYH'nin tüketim harcamaları nedeniyle ikinci çeyrekte bir miktar yukarı yönlü sürpriz yaptığını, üçüncü çeyreğe ilişkin öncü göstergelerde de toparlanma olduğunu söyleyerek, "Aslında, 46.7'den 48'e yükselen Ağustos PMI, daralma bölgesinde kalmasına rağmen, ikinci çeyrek ortalamasının üzerinde kaldı. Mevcut veriler göz önüne alındığında, üçüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre ve yıllık bazda %0'a yakın büyüme bekliyoruz" dedi ve şöyle devam etti:
"Finansal koşulların ikinci çeyrekte sıkılaşmasına ve ardından kredi büyümesindeki yavaşlamaya rağmen, ekonomik faaliyet henüz öngördüğümüz kadar yavaşlamadı. Bu yıl için % 0'lık büyüme tahminimizde risklerin yukarı yönlü olduğunu görüyoruz."
TÜİK ilk çeyrek için %2.6 olarak açıkladığı daralmayı %2.4 daralma olarak revize ederken, mevsimsellikten arındırılmış veriyi ise %1.3'ten %1.6'ya revize etti.
Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Emre Alkin ise ikinci çeyrekteki negatif büyüme verisinin ekonomi yönetiminin alacağı kararlar üzerinde etkisi olacağını söyleyerek, "TCMB faiz oranlarına ilişkin karar alırken %1.5'lik daralma verisi ile yarın açıklanacak enflasyon rakamı arasında kalacağını şimdiden görebiliyorum. TCMB mecburen bir seçim yapacak, maliye politikasından ekonomiye destek gelmediğini gördüğü için henüz düşmeye başlamamış olan enflasyona rağmen fonlama maliyetini düşürecek bir hamle yapmaya çalışacaktır" dedi.
Alkin, her şeye rağmen Türkiye'nin yıl sonu itibariyle hâlâ yüzde sıfırın etrafında dönecek bir büyüme oranı yakalama imkanına sahip olduğunu söyledi.
İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, özel tüketimdeki daralmanın yavaşlamasının büyümedeki toparlanmada etkili olduğunu, yatırım cephesindeki daralmanın hızlanmasının ise ikinci çeyrekte küçülmenin temel kaynağı olduğunu söyleyerek, "Net ihracat büyümeyi destekledi ancak iç tüketimdeki toparlanmanın ithalata yansıması ile net ihracat katkısı ilk çeyreğe kıyasla azaldı" dedi ve şöyle devam etti:
"İkinci çeyrek itibariyle dipten çıkışın başladığını düşünüyoruz. Yılın ikinci yarısında büyümenin artıya geçmesini bekliyoruz. Üçüncü çeyreğe dair öncü göstergeler toparlanma görüşümüzü destekliyor ancak bu toparlanmanın şimdilik kırılgan olduğunu belirtmek gerek. İkinci yarıda toparlanmanın boyutunu TCMB faiz indirimlerinin seyri ve küresel risk iştahı belirleyecek. 2019 toplam büyüme tahminimizi %0'da koruyoruz."
ING Bank'ın yaptığı hesaplamaya göre toplam yatırımlar büyümeye %7.1, özel tüketim ise %0.6 negatif katkı sağlarken, kamu harcamalarının %0.5, net ihracarın ise %5.7 pozitif katkısı gözlendi.
TÜİK verilerine göre takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi ikinci çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %1.4 azaldı.
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, 2019 yılının ikinci çeyreğinde cari fiyatlarla %15 artarak 1.02 trilyon TL oldu.
Bir diğer açıklama ile TÜİK bağımsız yıllık olarak GSYH'nin 2018 yılı büyümesini de %2.6'dan %2.8' revize etti. Geçmiş dönemlere ait veriler de ağırlıklı pozitif yönde olmak üzere revize edildi.
Kişi başına GSYH ise 2018 yılında cari fiyatlarla 45,750 TL, dolar cinsinden 9,693 dolar oldu.
Dolar/TL beklentilerden daha düşük bir daralmaya işaret eden GSYH ve daralmanın hız kaybettiğine işaret eden Ağustos PMI verilerinin ardından 5.83'lü seviyelerden 5.80'nin altına kadar geriledi. Dolar/TL saat 1140'ta 5.8125 seviyesinde bulunuyor.
<^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ Turkish economy contracts again png
https://tmsnrt.rs/2kbovP4
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^>