(Grafik eklendi)
Behiye Selin Taner
İSTANBUL, 31 Mayıs (Reuters) - Türkiye ekonomisi bu yılın ilk çeyreğinde TL'deki sert değer kaybı ve finansal koşullardaki sıkılaşmanın etkisiyle geçen yılın aynı dönemine göre %2.6 küçülürken https://tmsnrt.rs/2WuaD3u, daralmanın yıllık bazda ikinci çeyrekte de devam etmesi bekleniyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre GSYH mevsim ve takvim etkilerinden arındırıldığında ise ilk çeyrekte bir önceki çeyreğe göre %1.3 büyüdü.
Bazı ekonomistlere göre mevsimsellikten arındırılmış veri arka arkaya üç çeyreklik daralmanın ardından ekonominin teknik resesyondan çıktığına işaret ediyor.
31 Mart seçimleri öncesi dönemde artan kamu harcamalarının daralmayı sınırlamasına karşın TL'deki satış eğilimi, S-400 kaynaklı endişeler ve güvendeki kötüleşmenin GSYH'yı olumsuz etkilemeye devam edeceği öngörülüyor.
Türkiye ekonomisi 2018'in dördüncü çeyreğinde önceki yılın aynı dönemine göre %3 daralmış, yılın tamamında ise %2.6 büyümüştü.
Reuters anketinde GSYH'nın ilk çeyrekte %2.5 daralması bekleniyordu.
Nomura ekonomisti İnan Demir, verinin 2018'in ikinci çeyreğinde başlayan resesyondan çıkışa işaret ettiğini söyleyerek, "Ancak finansal piyasalardaki volatilite ve devam eden siyasi belirsizliğin ekonomik aktiviteyi baskılamasıyla ikinci çeyreğe yönelik göstergeler negatif büyümeye işaret ediyor" dedi.
TÜİK verilerine göre özel tüketimi ölçen yerleşik hanehalklarının ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşların (HHKOK) toplam nihai tüketim harcamaları, birinci çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %4.7 azaldı. Devletin nihai tüketim harcamaları %7.2 artarken, yatırımları ölçen gayrisafi sabit sermaye oluşumu %13 azaldı.
Mal ve hizmet ihracatı, birinci çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak %9.5 artarken, ithalatı ise %28.8 azaldı.
Bir önceki çeyreğe göre ise özel tüketim harcamaları %0.8, kamu harcamaları %5.1 artarken, sabit sermaye oluşumu %0.7, mal ve hizmet ihracatı %4.7, mal ve hizmet ithalatı %5.5 azaldı.
Capital Economics Ekonomisti Jason Tuvey, devlet harcamalarının 2016'nın ikinci çeyreğinden bu yana en hızlı büyümeyi kaydettiğini ve büyümenin seçim öncesi teşvik önlemleri ile sağlandığını gösterdiğini söyledi.
Piyasalarda son aylardaki satış eğiliminin finansal koşullarda sıkılaşmaya neden olduğunu söyleyen Tuvey, "Son veriler ekonomik aktivitenin zayıfladığını... iyileşmenin yavaş ve zorlu olacağı yönündeki görüşümüzü güçlendiriyor ve yılın tamamında yüzde 1.8 daralma beklentimizi koruyoruz" dedi.
Yüzde 5'in üzerinde büyüme potansiyeline sahip olan Türkiye ekonomisi; ABD ile ilişkiler ve TCMB'nin rezervlerine yönelik endişeler, seçim sonuçlarına ilişkin belirsizlik ve yerli yatırımcının artan DTH'larının TL'de değer kaybına ve makro verilerde bozulmaya neden olmasıyla baskı altında.
QNB Finansbank ekonomisti Deniz Çiçek, verinin ekonomik aktivitede dipten çıkışın mali önlemlerin desteğiyle sağlandığını gösterdiğini belirterek, "Mart'tan sonra finansal koşullardaki sıkılaşmanın etkisiyle iyileşmenin hız kaybetmesini bekliyoruz. Kredi büyüme oranlarında yavaşlamanın yanı sıra tüketici ve sektörel güven endeksleri Mayıs'ta önemli ölçüde geriledi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH'de ikinci çeyrekte daha küçük ancak pozitif büyüme, üçüncü çeyrekte daralma ve son çeyrekte ılımlı bir toparlanma bekliyoruz" dedi.
QNB Finansbank'ın hesaplamasına göre özel tüketimin negatif katkısı ilk çeyrekte %5.3'ten %2.8'e gerilerken, yatırımların ise %3.7 ile aynı kaldı. Net ihracat yeniden pozitif katkı yaparken, bunun iç talep ve ihracattaki büyük düşüşün ardından ekonomide keskin bir yeniden dengelenmeye işaret ettiği belirtildi. Devletin tüketim harcamalarının katkısının sıfırdan %1'e yükseldiği, stok değişimleri ve istatistiki hatanın negatif katkısının yüzde 5.5 olduğu belirtildi.
GSYH'yı oluşturan faaliyetler incelendiğinde ise birinci çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre tarım sektörü toplam katma değeri %2.5 artarken, sanayi sektörü %4.3 ve inşaat sektörü %10.9 azaldı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri ise %4 azaldı.
İktisadi faaliyet kollarına göre incelendiğinde imalat sanayinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre daralma bir önceki çeyrekteki %7.4 daralmaya kıyasla azalarak %4.7 daralırken, inşaat sektöründeki daralma %8.7 olan önceki çeyreğe göre hızlanarak %10.9 oldu. Hizmetler sektöründeki daralma ise bir önceki çeyrekteki yüzde 0.3'e göre hızlanarak %4 oldu.
İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, ekonomideki daralmanın yatırım ve özel tüketimden kaynaklandığını, ithalattaki daralma devam ederken ihracatın büyümeye desteğinin sürdüğünü söyleyerek, "Bu bağlamda da dengelenme sürecinin devam ettiği anlaşılıyor" dedi ve şöyle devam etti:
"Yılın ikinci yarısına dair öncü göstergeler finansal piyasalardaki son dalgalanmanın Mayıs itibariyle reel ekonomi üzerine olumsuz etki yarattığına işaret ediyor. Bu bağlamda ikinci çeyrekte de yıllık bazda daralmanın ilk çeyreğe kıyasla hız keserek devam etmesini bekliyoruz. Yılın ikinci yarısında ise toparlanma bekliyoruz. 2019 büyüme tahminimiz %0 seviyesinde."
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, birinci çeyrekte cari fiyatlarla %16 artarak 914.7 milyar TL oldu.
<^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ Recession in Turkey
https://tmsnrt.rs/2WuaD3u
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^>