(Görüşler ve ayrıntılar eklendi)
Behiye Selin Taner
İSTANBUL, 5 Kasım (Reuters) - Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) Ekim ayında giyim ve gıda fiyatları öncülüğünde TL'deki değer kaybının gecikmeli etkisinin sürmesiyle Ekim'de yüzde 2.67 ile beklentilerin üzerinde artarken, Enflasyonla Topyekün Mücadele Programı ile son vergi indirimlerinin etkilerinin Kasım ayı itibariyle görülmesi bekleniyor.
Enflasyonla topyekün mücadele kapsamında giyim ve gıda tarafında yapılan indirimlerin yanı sıra mobilya ile beyaz eşya başta olmak üzere açıklanan son vergi indirimlerinin fiyatlar üzerinde Ekim ayı itibariyle henüz anlamlı bir etkisi gözlenmezken, TL'de son dönemdeki değer kayıplarının yarattığı maliyet baskıları hissedilmeye devam edildi.
TÜİK verilerine göre yıllık enflasyon Eylül ayındaki yüzde 24.52 seviyesinden Ekim'de yüzde 25.24'e yükselerek 15 yılın zirve seviyelerinde bulunuyor.
Reuters'ın 18 kurumun katılımıyla yaptığı ankette TÜFE'nin bir önceki ay yaşanan yüzde 6.3 seviyesindeki sürpriz yükselişin ardından Ekim'de yüzde 2 artması, böylece yıllık enflasyonun son 15 yılın rekoru olan yüzde 24.5 civarında yatay kalması bekleniyordu. içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise Ekim'de yüzde 0.91 artış kaydetti. Tüketici fiyatlarına yansımaları nedeniyle yakından takip edilen üretici fiyatları enflasyonu yıllık bazda Eylül'deki yüzde 46.15'ten yüzde 45.01'e geriledi.
Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden "B" endeksi yıllık bazda Eylül ayındaki yüzde 23.71'den Ekim'de yüzde 24.37'ye, "C" endeksi ise yüzde 24.05'ten yüzde 24.34'e yükselerek çekirdek göstergelerde bozulmanın devam ettiğine işaret etti.
Halk Yatırım Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı, Ekim'de gıda fiyatlarının hem işlenmiş hem de işlenmemiş tarafta yüksek kaldığını, Enflasyonla Topyekün Mücadele kapsamında fiyat indirimlerinin ise mobilya, otomotiv, konaklama sektörleriyle sınırlı kaldığını söyleyerek, "Ancak Kasım ayında, kurda değer kazancının yanı sıra, vergi indirimleri ve enflasyonla mücadele kapsamında fiyat indirimlerinin gecikmeli yansımalarının gözlenebileceğini ve ilk tahminimize göre yıllık enflasyonun yüzde 25'lerden yüzde 24'ün altına gerileyebileceğini tahmin ediyoruz" dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak enflasyonun 15 yılın zirvesine çıkması ardından 9 Ekim'de "Enflasyonla Topyekun Mücadele Programı"nı açıklarken, programa göre perakende başta olmak üzere reel sektör de bu mücadele kapsamında yüzde 10 fiyat indirimine gitme kararı aldı. 31 Ekim'de ise konut satışlarında KDV oranlarında yüzde 18'den yüzde 8'e indirim uygulaması devam edeceğini, ticari araçlarda KDV oranlarını yüzde 18'den yüzde 1'e indirildiğini, 1,600 cc altı motorlu araçlarda ÖTV uygulamasında 15'er puanlık indirime gidildiğini, tapu harçlarındaki yüzde 4'ten yüzde 3'e indirilmesini sürecinin yılsonuna kadar uzatıldığını, mobilya sektöründe KDV oranını yüzde 18'den yüzde 8'e indirildiğini, beyaz eşya sektöründe uygulanan ÖTV oranlarının sıfırlandığını açıklamıştı Economics kıdemli gelişmekte olan piyasalar ekonomisti Jason Tuvey, arka arkaya yedinci ayda da enflasyonun yükselmeye devam ederek TCMB hedefinin beş katına çıktığını belirtirken, artışın tüm alt kalemler genelinde gözlendiğine dikkat çekti.
Enflasyonun zirvede ya da zirveye yakın olduğunu, Ağustos ayındaki kur şokunun ardından TL'nin kayıplarının bir kısmını geri aldığını ve yaklaşık yüzde 20 değer kazandığını söyleyen Tuvey, "Bunun önümüzdeki dönemde yaşanacak fiyat baskılarının azalmasına yardımcı olacağına dair işaretler var" dedi ve şöyle devam etti:
"Ekim'deki beklentilerin üzerindeki gerçekleşme TCMB'nin daha fazla faiz artışına gitmesine yol açmayacaktır. Buna karşılık ekonomi derin bir resesyona girerken TCMB üzerinde politikayı gevşetmeye yönelik siyasi bir baskı gündeme gelebilir. TCMB'nin beklediğimizden daha önce bir gevşeme döngüsüne girme riski bulunuyor."
Verilerin ayrıntılarına bakıldığında Ekim'de aylık en yüksek artış yüzde 12.74 ile giyim ve ayakkabı grubunda olurken, konutta yüzde 4.15, ev eşyasında yüzde 3.44, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 3.22 ve eğlence ve kültürde yüzde 2.07 artış gerçekleşti.
Aylık düşüş gösteren tek grup yüzde 0.85 ile ulaştırma oldu.
Yıllık en fazla artış yüzde 37.92 ile ev eşyası grubunda gerçekleşirken, TÜFE'de bir önceki yılın aynı ayına göre ulaştırma yüzde 32, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 31.50, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 29.26 ve konut yüzde 25.72 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu.
Kredi derecelendirme kuruluşu Moody's de bugün yayınladığı kredi görünüm raporunda, vergi indirimleri ilgili sektörlerde enflasyonu önümüzdeki iki ayda düşüreceğini ancak manşet enflasyon üzerinde çok etkisi olmayacağını kaydetti. Kurum, Türkiye'nin mali gücünün kademeli olarak zedelenmesi riski bulunurken, vergi indirimleri mali teşvikin gelecekte potansiyel olarak daha gevşek bir mali duruşa işaret etmesi nedeniyle kredi notu açısında negatif olduğunu vurguladı.