(Yeni görüşler eklendi)
Behiye Selin Taner
İSTANBUL, 3 Ocak (Reuters) - TÜFE'nin Aralık'ta gerilemesini sürdürerek yıllık yüzde 20.3'e inmesinin ardından ekonomistlerin bir kısmı ilk çeyrekte TCMB'den faiz indirimi beklerken, bazı ekonomistler de baz etkisiyle sene başlarında enflasyonun yüzde 20'nin üstünde seyredebileceğini bu nedenle Nisan'dan önce faiz indirimi beklemediklerini söylüyorlar.
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) Ekim'de yüzde 25.24 ile gördüğü zirvenin ardından hükümetin enflasyonla mücadele kapsamında aldığı önlemlerin etkisiyle 2018 yılını yüzde 20.3 seviyesine geriledi.
Ekonomistler enerji fiyatlarındaki düşüşün yanı sıra elektrik ve doğalgazda açıklanan son indirimler ile KDV ve ÖTV indirimlerinin Mart sonuna kadar uzatılmasının yılın ilk aylarında TÜFE'de beklenen olumsuz baz etkisini baskılayacağını belirtiyor. Bu çerçevede enflasyonun ilk çeyrekte yüzde 19-21 bandında seyredebileceği belirtiliyor. Ancak indirimlerin ortadan kalkmasıyla Nisan'da enflasyonda tekrar baskı gözlenebilir.
Capital Economics kıdemli gelişmekte olan piyasalar ekonomisti Jason Tuvey, "Aralık ayında enflasyonda devam eden düşüş ekonomideki zayıflama ve TL'deki toparlanma ile bir araya geldiğinde TCMB 16 Ocak toplantısında faiz indirimi yapabilir. Haftalık repo faizinde 50 baz puanlık indirim bekliyoruz. Yılın kalanında ise 350 baz puan daha indirim yapılabilir" dedi.
Nomura kıdemli gelişmekte olan piyasalar ekonomisti İnan Demir'e göre ise yakın dönemde dezenflasyon süreci devam eden vergi indirimlerinden daha fazla destek alacak, bu da ekonomideki gerileme ile bir araya geldiğinde Mart'taki yerel seçimler öncesinde daha düşük faiz çağrılarını kuvvetlendirebilir.
Ancak bunun çok erken olacağını söyleyen Demir, "Piyasalar Ocak ve Mart'ki PPK toplantılarına 'canlı' gözüyle bakacaktır. Ocak'ta bir adımın son toplantıda sıkı duruşun korunacağının belirtilmesi ardından olası görmüyoruz. Sıkılaşmaya atıf kaldırılmadan indirim uygun olmayacaktır. Eğer seçimler öncesinde parasal gevşeme eğilimi varsa bu adımın Mart'ta atılması daha olası."
İLK ÇEYREK FAİZ İNDİRİMİ ERKEN Mİ?
Öte yandan bazı ekonomistler enflasyonun yılın ilk başlarında yüzde 20'nin üzerinde seyredecek olması nedeniyle ilk çeyrekte yapılacak bir faiz indirimini de erken buluyor.
QNB Finansbank Ekonomisti Deniz Çiçek, "Baz etkileri olumsuz olduğundan sene başlarında enflasyonun yüzde 20'nin üstünde seyretmesini bekliyoruz. Bu yüzden henüz faiz indirimi için erken. Küresel koşulların da ilk çeyrekte TL'yi desteklemesi halinde faiz indirimi için en erken tarih Nisan olabilir" dedi.
TÜFE Aralık'ta aylık bazda giyim ve ayakkabı ile akaryakıt fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle ulaştırma grubu öncülüğünde beklentilerin üzerinde yüzde 0.4 azaldı.
Reuters anketinde otomotiv, beyaz eşya ve mobilya vergi indirimleri ve kampanyaların yanı sıra enerji fiyatlarındaki düşüşün de etkisiyle TÜFE'nin Aralık'ta da yüzde 0.23 düşüşle 20.52'ye gerilemesi bekleniyordu. topyekün mücadele kapsamında giyim ve gıda tarafında yapılan indirimlerin yanı sıra mobilya, beyaz eşya, otomotiv başta olmak üzere bazı kalemlerde vergi indirimlerine gidilmişti. ayında açıklanan Yeni Ekonomi Programı'na (YEP) göre enflasyon yıl sonunda yüzde 20.8 öngörülüyordu. TCMB ise 31 Ekim'de açıklanan yılın son Enflasyon Raporu'nda 2018 sonu enflasyon tahminini yüzde 13.4'ten yüzde 23.5'e revize etmişti.
Halk Yatırım Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı, yıllık enflasyonda son iki ayda toplamda 4.9 puanlık düşüş olduğunu, Ocak'ta ise yüzde 20'nin altına inebileceğini belirtti.
Özelikle, elektrik-doğalgaz fiyatlarında yüzde 10'luk indirim (Ocak TÜFE'sinde 0.4 puanlık düşürücü etki hesaplıyoruz), kira enflasyonunun ılımlı seyri, ÖTV indirimlerinin devam ediyor olması dolayısıyla eski haline geldiğinde tek seferlik görülecek artış etkisinin Nisan ayına kalmış olması, ılımlı enerji ve işlenmiş gıda enflasyonu gibi unsurların Ocak enflasyonu için destekleyici faktörler olduğunu söyleyen Tokalı, şöyle devam etti:
"Ancak sonraki döneme ait baz etkisi nedeniyle, yıllık enflasyon yüzde 19-21 bandında dalgalanabilir. Enflasyonda kalıcı düşüş trendinin ise ancak Ağustos ayından itibaren başlayabileceğini; yılın son iki ayında ise baz kaynaklı yükselişin yaşanabileceğini tahmin ediyoruz. Yıl sonuna ait yüzde 17.5'lik tahminimizi, özellikle küresel görünüme yönelik belirsizlikler nedeniyle korumakla birlikte, aşağı yönlü risklerin olduğunu belirtmek istiyoruz."
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 2019'da doğalgaz ve elektrik fiyatlarında yüzde 10 indirime gidileceğini belirtirken, konut, mobilya, beyaz eşya ve otomotiv sektörlerinde geçen yılın son iki ayında uygulanmaya başlanan vergi indirimleri üç ay süreyle uzatıldı. VERİSİ SONRASI DOLAR/TL GERİLEDİ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre tüketici fiyatlarına yansımaları nedeniyle yakından takip edilen yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) Aralık'ta yüzde 2.22 azalırken, yıllık yüzde 33.64 arttı.
Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden "B" yıllık olarak Kasım ayındaki yüzde 21.21'den Aralık'ta yüzde 20.15'e, "C" ise Kasım'daki yüzde 20.72'den yüzde 19.53'e geriledi.
Enflasyon verisi öncesinde 5.48 seviyesinde olan dolar/TL verinin arından 5.4323 seviyesine kadar geriledi.
Bir bankanın döviz işlemcisi, "Enflasyon verisi ardından kurda gözlenen gerilemede enflasyonun düşüş eğiliminin vergi indirimleriyle birleştirilen kampanyalar ile devam edeceği öngörüsü belirleyici. Enflasyonda geldiğimiz seviyeler TCMB'den bir faiz indirimi için ise yeterli değil. Ancak düşüş eğilimi de öngördüğümüzden daha kuvvetli. Küresel satış baskısının oldukça kuvvetli olduğu aşikar. Beklentilerden iyi gelen ancak hızlı bir faiz indirimine işaret etmeyen enflasyon verileri piyasadaki satış baskısını azalttı" dedi.
EN FAZLA DÜŞÜŞ GİYİM VE ULAŞTIRMADA
Verilerin ayrıntılarına bakıldığında Aralık'ta aylık en fazla düşüş gösteren grup yüzde 4.08 ile giyim ve ayakkabı olurken, ulaştırmada yüzde 2.56, eğlence ve kültürde yüzde 0.25, haberleşmede yüzde 0.11 ve konutta yüzde 0.06 düşüş gerçekleşti.
Aylık en yüksek artış ise yüzde 1.08 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda olurken, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 0.78, sağlıkta yüzde 0.62, lokanta ve otellerde yüzde 0.31 ve alkollü içecekler ve tütünde yüzde 0.16 artış gerçekleşti.
Yıllık en fazla artış ise yüzde 31.36 ile ev eşyası grubunda gerçekleşirken, bir önceki yılın aynı ayına göre çeşitli mal ve hizmetler yüzde 28.80, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 25.11, konut yüzde 23.73 ve eğlence ve kültür yüzde 20.86 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu.
Yİ-ÜFE'nin detaylarına bakıldığında ise Aralık ayında aylık en fazla düşüş yüzde 8.91 ile enerji sektöründe gerçekleşti. Ara malında aylık bazda yüzde 1.85, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 0.49 düşüş gözlendi. Yıllık bazda ise yine en yüksek düşüş yüzde 57.13 ile enerjide gözlenirken, ara mallarında yüzde 34.14, sermaye mallarında yüzde 32.92 artış görüldü.