(Ayrıntılar ve görüş eklendi)
Nevzat Devranoglu
ANKARA, 12 Şubat (Reuters) - Ankara ve İstanbul'da dün belediyelerin başlattığı sebze satışlarında sezon ürünleri yetişene kadar 2.5 aylık planlama yapıldığı belirtilirken, bu satışların market ürünleriyle daha da genişletilmesi de planlanıyor.
İstanbul ve Ankara'da belediyeler ucuz sebze satışına dün itibarıyla başlarken, sebze satış fiyatları tanzimde Ocak ayı ortalamalarına göre yarı yarıya düşük. fiyatlarındaki yükselişi "vatandaşı sömürü aracı" olarak tanımlayan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın haftasonu sebze-meyve halinde "terör estirenlerin" işini en kısa zamanda bitireceklerini söylemesiyle başlayan tanzim satışlar bugün ikinci gününde. Bugüne kadar Ankara ve İstanbul'da satışlar yapılırken bu hafta itibarıyla yeni şehirlerin de sürece dahil olması bekleniyor. dünkü konuşmasında sebze satışlarının yanı sıra meyve, pirinç, mercimek, bulgur ve temizlik malzemelerinin de tanzim satışlara başlanılacağını söylerken bugün de benzer şekilde ürün çeşitliliğinin artırılabileceğini söyledi. bugün Kastamonu'da yaptığı açıklamada, "Gıdada terör estirenlere gereken dersi verdik, veriyoruz" dedi ve ekledi:
"Tanzim satış yerleri gibi satış yerlerini kurduk, bir anda fiyatlar yarıya indi, daha da inecek. Temizlik ürünlerinden tutunuz marketlerde neler varsa bunların belli bir kısmını satmaya başlayacağız."
Piyasalar tanzimde satılan piyasaya göre düşük fiyatlı ürünlerin Türkiye genelinde enflasyona nasıl yansıyacağını izlerken bir diğer taraftan ise kısa süre önce fiyat toplama mekanizmasında güncellemeler yapan TÜİK'in tanzim satış noktalarından fiyat toplayıp toplamayacağını da yakından takip ediyorlar.
Piyasalarda tanzim satışların ne kadar süreceği de izlenirken bu sürece ilişkin açıklama ise ürünlerin üreticiden satın alınması aşamasında sürecin içerisinde olan Tarım Kredi Genel Müdürü Fahrettin Poyraz'dan geldi.
Anadolu Ajansı'nın haberine göre Poyraz tanzim satışta 2.5 aylık yani sezon ürünleri yetişene kadar satış için planlama yapıldığını belirterek, "Açıkta üretilenler piyasaya girince fiyatlar ürün bolluğundan gevşeyecek" dedi ve şöyle devam etti:
"Fiyatlarda ciddi gevşeme oldu. Bazı marketler patates ve soğanı 2 liradan satmaya başladı... Gelecek dönemde tüketicinin mutfağında kullandığı hemen hemen her üründe kooperatif olarak piyasada bulunmak istiyoruz."
İstanbul ve Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından ayrı ayrı yapılan açıklamalara göre dün 300 tonu İstanbul'da, 62 tonu Ankara'da olmak üzere toplamda 362 ton sebze satışı gerçekleştirildi.
İBB'den alınan bilgiye göre İstanbul'da ise 16 ton ıspanak, 70 ton patates, 118 ton domates, 15 ton salatalık, 2.7 ton patlıcan, 3 ton biber ve 73 ton soğan satışı yapıldı.
Nomura ekonomisti İnan Demir, "Bunun, gıda fiyatlarındaki yüksek enflasyon nedeniyle hükümeti seçimde beklenmedik kötü sonuçtan korumak için yerel seçimlere kadar uygulanacak geçici tedbir olduğunu düşünmek istiyorum" dedi ve ekledi:
"Piyasa fiyatlarının altında gıda sağlama maliyetini üstlenen belediyeler olacak. Bu, yaklaşık altı hafta sonra yapılacak yerel seçimlerden sonra devam etmezse, mali maliyetler yönetilebilir seviyede kalır. Ancak uzatılırsa, belki de piyasa mekanizmalarına ve mali maliyetlere müdahale konusunda birçok açıdan daha fazla endişe verici olabilir"
Gıdanın manşet enflasyon üzerindeki etkisinin yüzde 23 ile oldukça yüksek bir seviyede olduğuna da dikkat çeken Demir, "Toplumun daha yoksul kesimleri için gıdanın tüketim sepetinin daha da büyük bir kısmını oluşturduğu göz önüne alındığında, bu hükümet için çok hassas bir seçim meselesi" dedi.
FİYATLAR GEÇEN AY TÜRKİYE ORTALAMASINA GÖRE %50 DÜŞÜK
TÜİK verilerine göre Ocak ayı Türkiye ortalaması 4.9 TL olan kuru soğanda Ankara'da bugün başlayan satışlarda fiyat etiketi 2 TL olurken, Ocak Türkiye ortalaması 6 TL olan domateste tanzim satışları 3 TL'den yapılıyor.
Ocak ayı Türkiye ortalaması 3.6 TL olan patateste belediye satışı 2 TL'den, Ocak'ta ortalama 9.3 TL olan patlıcanda ise tanzim satışları 4.5 TL'den yapılıyor. Türkiye ortalaması Ocak'ta 5.9 TL olan salatalıkta satışlar 4 TL'den, 9.8 TL olan biberde ise tanzimde 6 TL'den satış yapılıyor.
ALBAYRAK: PERAKENDE FİYATLARI DA TANZİMLE AYNIYA GELECEK
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ise bu hafta içerisinde marketlerin de tanzimde satılan ürünlerin çoğunda aynı fiyatlara gelmesini beklediğini söyledi.
"Marketlerimizde de bugün fiyatlara baktığımızda, tanzim satış noktalarımıza doğru hızla bir kayma var. Bunu yakından da takip ediyoruz" diyen Albayrak, "(Marketler) Muhtemelen, zannediyorum bu hafta içerisinde bu ürünlerin çoğunda aynı tanzim noktalarındaki fiyatlara geliyor olacaklar" dedi ve ekledi:
"(Marketlerdeki) fiyatları yakından takip ediyoruz. Bugün fiyatlarda düşüş olmuş, onları da görüyoruz. 25,000 noktalık marketler zincirinde de bu fiyatların artık yayılmaya başladığını tüm Türkiye'de göreceğiz. Amaç da bu zaten... Spekülasyon yapmak isteyen, fahiş kar, fahiş fiyatlama yapmak isteyenlere izin vermeyeceğiz" dedi.
Kısa vadeli adımların yanı sıra orta ve uzun vadeli hedeflere de dikkat çeken Albayrak, "Seracılıkla ilgili açıkladığımız paketle birlikte artık sera kapasitesini misli misli artıracak altyapı yatırımlarını başlatıyoruz. Nisan ve Mayıs'tan sonra fiziki inşaatlara da başlayarak önümüzdeki kış, bir daha seracılık üzerinden fiyatlarla oynamaya çalışanlara hiçbir şekilde izin vermeyeceğiz" dedi.
Seracılık faaliyetlerinin yoğun yapıldığı Antalya başta olmak üzere bir çok ilde görülen yoğun yağışların da etkisiyle gıda fiyatlarındaki yükseliş Ocak ayında tüketici enflasyonunu da tetiklemişti. verilerine göre Ocak'ta ana harcama grupları arasında en yüksek artış yüzde 6.43 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşti. Ekonomistler gıda fiyatlarındaki yüzde 6.4'lük artışın, yıllık gıda enflasyonunu TCMB'nin yüzde 13 olan 2019 varsayımının iki katından da fazla olan yüzde 31'e yükselttiğine dikkat çekiyorlar.