(Görüşler ve ayrıntılar eklendi)
İSTANBUL, 16 Mart (Reuters) - Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) ilk kez 2015=100 referans yılını baz alarak yayınlamaya başladığı sanayi üretimi Ocak'ta takvim etkisinden arındırılmış olarak geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12, arındırılmamış olarak yüzde 12.9 artarak 2018'e güçlü bir başlangıç yaptı.
TÜİK verilerine göre, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi ise Ocak'ta bir önceki aya göre yüzde 0.8 düştü.
TÜİK Mart ayı itibariyle daha önce sanayi üretim verisinin hesaplamasında kullanılan 2010=100 baz yılı yerine 2015=100 referans yılını baz almaya başladı.
Yeni seriye göre takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi Aralık'ta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 13.7, arındırılmamış sanayi üretimi ise yüzde 10.6 arttı, mevsim etkisinden arındırılmış endeks ise yüzde 2.2 arttı.
Analistler endeksin her ne kadar Aralık ayına göre bir ivme kaybına işaret etse de, yine de güçlü geldiğini belirtirken; hesaplama yönteminde yapılan değişiklik neticesinde sanayi üretim ve büyüme verisinin de birbirine daha uyumlu hale geldiğine dikkat çekiyor.
İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, veri hesaplamasında milli gelir serisinin hesaplamasında yapılan değişikliğe benzer bir revizyon olduğunu, artık milli gelir serisi ile daha uyumlu bir seri oluşturulduğunu, anket bazlı seri yerine idari kayıt esaslı bir hesaplama yapıldığını söyledi.
Bugünkü yeni seri ile önceki aylara yönelik serinin de kayda değer oranda yukarı yönlü güncellendiğini, 2014, 2015, 2016 ve 2017 yıllık ortalama sanayi üretim verilerinde eski seri ile yeni seri arasındaki farkın sırasıyla yüzde 62, yüzde 98, yüzde 88 ve yüzde 41 olduğunu söyleyen Kömürcüoğlu, "Yeni seri ile birlikte milli gelir ile sanayi üretimi verisi arasındaki ilişkinin tekrar güçleneceğini düşünüyoruz".
Kömürcüoğlu, "Daha dinamik ve daha gerçekçi bir sanayi üretim verisi serisi olduğu kanısındayız. Yılın ilk verisine bakılırsa, Ocak'ta yüzde 12'lik artış Aralık'taki yüzde 13.7'lik yıllık artışın bir miktar altında. Nitekim mevsimsellikten arındırılmış seri de bir miktar ivme kaybı olduğunu gösteriyor. Bu ivme kaybına rağmen veri ekonomide güçlü seyrin sürdüğüne işaret ediyor" dedi.
Takvim etkisinden arındırılmış olarak sanayinin alt sektörleri (2015=100 temel yıllı) incelendiğinde; Ocak'ta madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 22.9, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 12.3 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 3.7 arttı.
Mevsimsellikten arındırılmış olarak sanayinin alt sektörleri (2015=100 temel yıllı) incelendiğinde ise Ocak'ta madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 5.2 arttı, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1.2 azaldı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi ise yüzde 0.6 arttı.
Odeabank Ekonomik Araştırma ve Stratejik Planlama Direktörü Ali Kırali mevsimsellikten arındırılmış verilerin Ocak'ta enerji üretimi dışında genele yayılan bir ivme kaybına işaret etse de, detayların ekonomik aktivitenin 2018'e potansiyelin oldukça üzerinde bir hızda büyüme ile başladığını teyit ettiğini söyledi.
Gelecek aylarda yeni seriye göre tahmin yapılacağı için daha derinlikli analiz yapılabileceğini belirten Kırali, "Geçmişte sanayi üretim ve GSYH arasında kopukluk olduğunu biliyorduk ve bunu dikkate alarak tahmin yapıyorduk. İki veri arasında 2011 başından bu yana korelasyon eski seride yüzde 79.6 iken, şimdi yüzde 86.6'ya yükseldi" dedi.
Kırali, öncü verilerin sanayi üretiminin Şubat'ta ve Mart'ta da yıllık bazda güçlü büyümeyi sürdürebileceğine gösterdiğini; ikinci çeyrekle birlikte ekonomik aktivitenin performansı açısından dış talebin önemli olacağını söyledi. Kırali, "Bununla birlikte, geriye doğru yapılan güncellemeler de 2017'de sanayi üretiminin (takvim etkisinden arındırılmış, yıllık ortalama) yüzde 8.9 büyüdüğünü gösterirken, 2017 genelinde yüzde 7 civarındaki GSYH büyüme hesaplamamızı destekliyor" dedi.
HESAPLAMADA BAZ YILI DEĞİŞİKLİĞİ
TÜİK tarafından yapılan açıklamada, endeks hesaplamasında baz yılı değişikliğinin yanı sıra 5,000 şirketten alınan anket bilgileri yerine Gelir İdaresi Başkanlığı'nın mikro verilerinin kullanılmaya başlandığı belirtildi. Bu çerçevede yaklaşık 7,000 firmadan alınan üretim değerleri ile birlikte Gelir İdaresi Başkanlığı'ndan alınan 300,000 binden fazla firmanın cirolarından elde edilen üretim değeri tahminleriyle hesaplama yapıldı.
Öte yandan TÜİK ekonomiye katılan, faaliyet değiştiren, yeni ürünler üretmeye başlayan firmaların etkisini tam olarak ölçebilmek için Maliye Bakanlığı'nın sicil kayıtlarından günlük olarak beslenen dinamik bir iş kayıtları sistemine geçildiğini belirtti.
TÜİK yapılan bir diğer değişiklik ile 2015=100 sanayi üretim endeksi zincirleme Laspeyres yöntemi ile hesaplandığını ve yıllık ortalamalar kullanılarak zincirlendiğini, böylece her yıl en güncel ağırlık verisinin kullanılmaya başlandığını belirtti.