(Asgari ücret teşvikine ilişkin bilgi eklendi)
İSTANBUL, 11 Eylül (Reuters) - Artan maliyetler nedeniyle son günlerde art arda konkordato ilanlarının geldiği perakende sektöründe kura bağlı yükselen kira ve enerji giderleri, ithalat vergilerinde yaşanan artış ve kredi kartına taksit sınırlaması sıkıntı yaratırken; sektör temsilcileri bu ay sona erecek olan istihdam teşvikinin de yenilenmemesi halinde durumun sürdürülemez olacağını belirtiyor.
İstihdam kayıplarının başvurulacak son çare olacağını ifade eden perakende temsilcilerine göre, markalar öncelikli tedbir olarak mağaza metrekarelerinde küçülme yoluna gidebilir.
Perakende sektöründe 82 milyar liralık ciroyu ve 6,000 satış noktasını temsil eden Kategori Mağazacılığı Derneği (KMD) tarafından düzenlenen toplantıda konuşan KMD Başkanı Yenal Gökyıldırım, sektörü sıkıntıya düşüren birden fazla konu olduğunu; bunların başında ise kira maliyetleri bulunduğunu söyledi.
Gökyıldırım, "Birinci sıkıntımız dövizdeki aşırı artıştan dolayı artık ödenemez duruma gelen kiralarımız. Temmuz'dan bugüne dövizde yüzde 30 değerlenme var. Yılbaşından bu yana TL'deki değer kaybı yüzde 50, son 12 aya baktığımızda ise yüzde 90 civarında. Ne iş yaparsanız yapın, ne kâr ederseniz edin, bu kadar ciddi bir artışı tolere etmeniz mümkün değil. Bu da sektörü ciddi sıkıntıya sokuyor" dedi.
Toplantıda verilen bilgiye göre, perakende sektöründe kira giderleri mağazaların toplam giderlerinin yaklaşık yüzde 40'ını oluşturuyor.
AVM'ler ve cadde mağazalarının büyük kısmında kiraların döviz cinsi olması son dönemde dövizdeki sert yükseliş nedeniyle perakende firmalarının gider dengesinde önemli bozulmaları beraberindede getirdi.
Basında geçtiğimiz günlerde, ayakkabı perakendecisi Hotiç, mücevherci Gilan ve iç giyim alanında faaliyet gösteren Menpa Mağazacılık'ın konkordato ilan ettiği haberleri yer almıştı.
Hotiç 1 Eylül'de yaptığı açıklamada, "Son dönemde piyasalarda yaşanan nakit akışı sıkışıklığı, TL'de yaşanan aşırı değer kaybının piyasa faizlerini öngörülebilir düzeyin çok üzerine çıkarması sebebiyle şirketimiz, kısa vadeli ödemelerde sıkıntı yaşamaya başlamıştır... Konkordato talebimiz gereğince, mahkemece tedbir kararı alınmıştır" demişti.
AVM yatırımları yapılırken finansmanın dolar ve euro cinsinden sağlanması nedeniyle AVM yatırımcıları mağaza kiralamalarını da döviz cinsinden yapıyor.
Gökyıldırım, "Biliyoruz ki AVM yatırımcıları da yurtdışından döviz kredileri alarak bu işe girmişler. Döviz borcu biten AVM'lerin artık TL'ye dönmesi gerekiyor. Dönemeyenler için de KGF modeli bir kredilendirme ile devletin de desteğiyle onlara TL finansman bulunması, onun ardından da Türk lirasına dönmesi gerekiyor ki sektör de hayatına devam edebilsin" diye konuştu.
İTHALAT VERGİLERİ VE KREDİ KARTINA TAKSİT SINIRI PROBLEM
Gündemlerindeki bir diğer önemli konunun ithalat vergileri olduğunu belirten Gökyıldırım, "Türkiye'de ikamesi olmayan pek çok ürün var. Bunları üretmiyoruz, Türkiye'de pazarlamasını yapıyoruz. Maalesef geçtiğimiz dönemlerde art arda vergiler getirilip pek çok ürünün ulaşılması çok zor bir hale geldi... Hükümet ile görüşmelerimizi sürdürüyoruz ve makul noktalar gelmesi için uğraşıyoruz" dedi.
L'oreal Türkiye Perakende Direktörü Filiz Ecet'in verdiği bilgiye göre, ABD'den ithal edilen bazı lisanslı kozmetik ürünlerinde bir yıldan kısa bir süre içinde iki kere yüzde 30'ar oranda vergi artışına gidildi.
Ecet ve diğer KMD temsilcilerinin verdiği bilgiye göre, ekonomideki son gelişmelerin ardından müşteri talebinde ciddi bir azalış yaşanmadı; ancak tüketici tercihinde daha ucuz ürünlere doğru kayış başladı.
KMD Başkan Yardımcısı Murat Girgin, "Müşteri sayılarında şu anda bir azalma yok ama sepet ortalamaları düşüyor. Çünkü markalı üründen markasız ürünlere kayış oluyor. Bu zaman içinde daha belirgin hale gelecek" dedi.
Perakende sektörü için bir diğer sıkıntının da kredi kartları ile ihtiyaç kredilerindeki taksit sınırlaması olduğuna dikkat çeken KMD temsilcileri, sınırlamanın kaldırılması ihtiyacına vurgu yaptı.
ASGARİ ÜCRET DESTEĞİ UZATILMAZSA BÜYÜK SORUN
Perakendenin şu anda en sıcak gündemlerinden birinin asgari ücretteki devlet teşvikinin Eylül sonu itibarıyla sona erecek olması olduğunu belirten Gökyıldırım, bunun uzatılmasına ihtiyaç olduğunu söyledi.
Özel sektör işverenlerine asgari ücretle çalıştırdığı kişi başına kamu tarafından ödenen 100 TL tutarındaki teşvik 2016 ve 2017 yıllarındaki uygulamanın ardından 2018 yılının ilk dokuz aylık dönemine de uzatılmıştı. Resmi Gazete'de Mart ayında yayımlanan kanuna göre yeni bir düzenleme yapılmaz ise işveren son olarak Eylül 2018 için ilgili teşvikten yararlanabilecek.
Türkiye'de 6 milyonun üzerinde çalışan asgari ücretli konumunda.
KMD Başkan Vekili Alp Özpamukçu, "Asgari ücret teşviki Eylül'de sona eriyor. Şu dönemde istihdam çok önemli. Orada da bir kayıp yaşamamak lazım. O bakımdan teşvike bu sene de devam edilmesi ve bu açıklamanın mutlaka Eylül sonuna kadar yapılması gerekyor. Çünkü herkes bütçelerini, planlamalarını yapacak. Hızlıca bu konudaki desteğin devamı açıklanırsa sektör nefes alır" diye konuştu.
Toplantıda verilen bilgiye göre, perakendecilerin giderlerinin yüzde 30-40'ını personel oluşturuyor.
Özpamukçu, teşvikin sona ermesi durumunda işten çıkarmaların söz konusu olup olmayacağı ile ilgili soru üzerine ise, "Bunu süreç belirleyecek. Ama kimse bunu yaşamak istemez. O, dokunulacak en son alan. Çünkü istihdam olmadan siz ciro yapamazsınız. O yüzden birtakım önerileri gündeme alıyoruz" dedi.
Gökyıldırım ise, sorunlara çözüm bulunmaması durumunda başvurulacak öncelikli tedbirin mağazalarda metrekare optimizasyonları olacağını söyledi.
Yükselen enerji girdileri ile ilgili de bir sübvansiyon uygulanması gerektiğine işaret eden Gökyıldırım, "Aksi takdirde bir yandan kiraların artışı, bir yandna personel giderleri artışı, bir yandan enerji girdileri... Bütün maliyetlerin artması demek oluyor ki bu da işi topyekun zora sokuyor" diye konuştu.