(Görüş ve ayrıntılar eklendi.)
Nevzat Devranoglu
ANKARA, 16 Kasım (Reuters) - Sanayi üretiminin Eylül'de arındırılmış bazda bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2.7 daralmasının ardından ekonomistler söz konusu verilerin iktisadi faaliyette yavaşlamayı teyit ettiğini ancak üçüncü çeyrekte büyümede pozitif alanda kalınacağına işaret ettiğini söylediler.
Büyümenin öncü göstergelerinden biri olan sanayi üretimi verisi, büyümenin hızına ilişkin sinyal vermesi nedeniyle yakından izleniyor. Piyasalar ekonomik aktivitedeki beklenen yavaşlamanın hangi hızda gerçekleştiğini izlemek adına sanayi üretimi başta olmak üzere öncü verileri yakından takip ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi Eylül'de bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2.7 daraldı. Reuters'ın yaptığı hesaplamaya göre arındırılmamış sanayi üretimi Eylül'de bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4.6 arttı.
Öte yandan TÜİK verilerine göre takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi üçüncü çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 1.5 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi üçüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 0.2 azaldı.
YAVAŞLAMA EĞİLİMİNDE BELİRGİNLEŞME
Son iki aylık dönemde verilerin yavaşlama eğiliminde belirginleşmeye işaret ettiğini belirten Halk Yatırım Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı, "Eylül verilerinden sonra üçüncü çeyrek durumu da netlik kazanmış oldu. Sanayi üretiminin düzeltilmiş bazda yüzde 0.5 düzeltilmemiş bazda yüzde 1.5 ile yıllık bazda artış yönünde kalmayı başardığını izliyoruz. Bu doğrultuda da, yılın ilk iki çeyreğinde sırasıyla yüzde 7.3 ve yüzde 5.2 seviyelerinde gerçekleşen büyüme oranının üçüncü çeyrekte yüzde 1'ler seviyesine gerileyebileceğini tahmin ediyoruz" dedi.
TL'deki değer kaybı, TCMB'nin sıkılaştırma adımları ve iç tüketimde yavaşlamanın etkisiyle ekonomide 2018'in ilk yarısındaki büyüme ardından ikinci yarısında genel olarak daralma öngörülüyordu.
DÖRDÜNCÜ ÇEYREK BEKLENTİLERİ NEGATİFE YAKIN
Ekonomistler öncü verilerin ardından ise üçüncü çeyreğe ilişkin büyüme tahminleri genel olarak pozitife doğru dönerken dördüncü ilişkin öngörüler ise halen negatife yakın durumda.
Reuters'ın Ekim ayı ortasında 46 kurumun yaptığı ankete göre 2018 büyüme beklentilerinin medyanı üç ay önce gerçekleştirilen anketteki yüzde 4.1 seviyesinden yüzde 3.3'e gerilemişti.
Ankete göre ekonominin bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 2.4 büyümesi, sonrasında ise küçülmeye başlaması bekleniyor. Buna göre bu yılın son çeyreğinde yüzde 1.4, 2019'un ilk çeyreğinde yüzde 2.1, ikinci çeyrekte ise yüzde 0.1 daralma öngörülüyor. VERGİ İNDİRİMLERİNİ GEREKÇELENDİRİYOR
Ekonomistler sanayi üretiminin alt detaylarına bakıldığında mobilya, otomotiv ve beyaz eşya sektörüne yönelik sağlanan vergi teşviklerinin gerekçelerini de açıkladığına dikkat çektiler.
İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, "İmalat sanayinde 24 alt grubun 16'sı manşet veriyi toplamda 4.6 puan aşağı çekti. Negatif etkide 1 puanla mobilya, 0.7 puanla cam, seramik, çimento vb metalik olmayan mineral ürünler ve 0.6 puanla fabrikasyon metal ürünleri imalatı öne çıktı. Ayrıca otomotiv grubu negatif etkisi 0.2 puan ile Nisan'dan bu yana yavaşlamanın devam ettiğine işaret ederken, beyaz eşya grubunun da dahil olduğu elektrikli teçhizat üretimi negatif etkisi 0.2 puan oldu. Bu durum mobilya, otomotiv ve beyaz eşya gruplarına dair vergi indirimini açıklıyor" dedi.
Hükümet 1 Kasım- 31 Aralık dönemi için mobilya sektöründe KDV oranını yüzde 18'den yüzde 8'e, beyaz eşyada uygulanan ÖTV oranlarını sıfıra indirmiş 1,600 cc altı motorlu araçlarda ise ÖTV uygulamasında 15'er puanlık indirime gitmişti.
Kömürcüoğlu, ayrıca bugünkü verinin üçüncü çeyreğin son verisi olması açısından büyüme tahmini adına önemli olduğuna da dikkat çekerek, "Büyüme tahminlerine kullanılan arındırılmamış veriye göre yaptığımız hesaplama yılın üçüncü çeyreğinde Türkiye ekonomisinin yıllık yüzde 2.2 büyüyeceğine işaret ediyor. Öte yandan Türkiye'nin yılın son çeyreğinde yıllık bazda daralacağı yönündeki görüşümüzü koruyoruz" dedi.