(Grafik ve satış tablosu eklendi)
Can Sezer
İSTANBUL, 3 Temmuz (Reuters) - Otomobil ve hafif ticari araç pazarı Haziran ayında seçimlerle birlikte tüketicinin beklemeye geçmesi, Ramazan etkisi, fiyatlardaki artış ve faizlerdeki yükselişin etkisiyle geçen yıla göre yüzde 39 gibi keskin bir oranda daraldı.
Satışlardaki daralmanın öngörülerin üzerinde olduğunu belirten analistler, üretici ve distribütör firmaların geçen yıla yakın olan pazar tahminlerini aşağı yönlü revize etmelerinin gerekebileceğini ifade ettiler.
Şirketlerin mevcut durumda ortalama pazar tahminleri hafif araç pazarının geçen yılki 956,000 adetin biraz altında kalacağına işaret ediyor. ODD'nin son olarak Nisan ayında yayımladığı yıl sonu pazar tahmini ise 925,000-975,000 aralığında bulunuyor.
Otomotiv Distribütörleri Derneği'nin (ODD) derlediği verilere göre otomobil ve hafif ticari araç satışları Haziran'da 51,037 adet ile 10 yıllık ortalamanın yüzde 29 altında kaldı. Haziran'daki bu sert daralma yılın ilk yarısında satışlardaki daralmanın da yüzde 11.9'a yükselmesine neden oldu. Ocak-Mayıs döneminde satışlar yüzde 4.8 daralmıştı.
Daralma ikinci çeyrekte daha belirgin hale geldi. İlk çeyrekte geçen yılın yüzde 1.5 üzerinde olan satışlar, ikinci çeyrekte yüzde 20.5 azaldı.
Haziran ayı satışlarını değerlendiren ODD Genel Sekreteri Hayri Erce, "Haziran birçok unsurun bir arada çarpan etkisi yarattığı bir ay oldu. Seçimlerle birlikte tüketicinin beklemeye geçmesi, Ramazan etkisi ve çalışma gün sayısının azlığı faizlerdeki artışla beraber etkili oldu. Seçim belirsizliğinin ortadan kalktığı ve ekonominin tüm sektörleriyle gündemin başında yer aldığı bir döneme girdiğimizi düşünüyoruz. Ekonomi öncelikli bir gündem olursa bir süre içerisinde tüketici de firmalar da rahatlayacaktır, satışların toparlanacağını düşünüyoruz" dedi.
Ancak analistler pazardaki finansal koşulların sıkılaşmasının pazar üzerindeki etkisinin izlenmesi gerektiğini ve bunun olumsuz bir etkisi olabileceğine dikkat çektiler. Analistler bankaların otomobil kredisi faizlerinin yüzde 21-22 bandına yükseldiğini ve ikincil piyasada faizlerin artması nedeniyle 1-2 puan daha yükselebileceğini ifade ediyorlar.
Yatırım Finansman Araştırma Müdürü Erol Danış, finansman koşullarının sıkı olduğu bir ortamda yıl sonu pazar tahminlerinin aşağı yönlü revize edilebileceğini ifade ederek, "Şirketlerin yıl sonu tahminleri geçen yıla göre nispeten aynı kalacak bir pazara işaret ediyordu. Bunlar üzerinde aşağı yönlü revizyon ihtimalinin belirdiğini düşünüyoruz. Son enflasyon verisi beklentilerin üzerinde geldi ve ikincil piyasada faizler yükseldi" dedi.
TL'nin yıl başından bu yana dolar ve euro karşısında yüzde 20'ye yakın değer kaybı gecikmeli olarak fiyatlara yansıyor. Otomobil distribütörlerinin ne kadar fiyat artırdıkları bilinmiyor, ancak analistlerin fiyat göstergelerinden biri olarak kullandığı tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) alt kalemlerinden otomobil fiyatları endeksi ilk altı ayda yaklaşık yüzde 16 yükseldi. Türkiye otomobil satışlarının yaklaşık üçte ikisini, hafif ticari araç pazarının ise yarısını kur hareketlerine karşı daha hassas olan ithal modeller oluşturuyor.
TEB Yatırım analisti Akif Daşıran, "Bu kadar olmasa da zayıflık bekleniyordu. Haziran'da şirketlerin kur nedeniyle fiyat ayarlamaları oldu. Her şey talep açısından negatifti. Pazarın belki son çeyrek gibi geleneksel olarak güçlü olduğu bir dönemde talebin toparlandığını görebiliriz, temennimiz o yönde" derken, isminin kullanılmasını istemeyen bir analist de, "Şirketlerin pazar tahmin bantlarında aşağı yönlü riskler oluşuyor. Bu çeyrek sonuçlarıyla birlikte tahminlerini aşağı revize etmek zorunda kalacaklarını düşünüyorum" dedi.
KIRILIM
ODD verilerine göre Ocak-Haziran satışları 353,348 adet oldu. Otomobil satışları Haziran'da yüzde 37.7 azalarak 41,225 adet, Ocak-Haziran'da yüzde 9.8 daralarak 275,870 adet oldu.
Hafif ticari araç satışlar Haziran'da yüzde 43.9 gerileyerek 9,812 adete inerken, ilk altı ayda yüzde 18.6 daralarak 77,478 adete geriledi.