Kripto para endüstrisinin temelini oluşturan Defi sektörü, çok geniş bir yapıya sahip olup Blockchain ağları üzerine inşa edilen ve çeşitli kategorilerde hizmet sunan 3000’e yakın protokolden oluşur.
Bu protokoller, Defillama verilerine göre Eylül 2023 dönemi itibarıyla 38.8 milyar dolarlık kilitli toplam değere (TVL) sahip. Boğa sezonunun zirvesi olarak kabul edilen Kasım 2021 döneminde ise DeFi’deki TVL 176,3 milyar dolara kadar yükselmişti.
Merkezsiz finans alanında sahip oldukları TVL miktarına göre en büyük 10 Blockchain ağı ile birlikte barındırdıktanları protokol sayısı şu şekilde:
- Ethereum: 915
- TRON: 25
- BSC: 649
- Arbitrum: 453
- Polygon: 475
- Optimism: 189
- Avalanche: 333
- Base: 124
- Solana: 109
- Cronos: 102
Defillama verilerine göre elde edilen sıralama Blockchain ağlarında bulunan kilitli toplam değere göre belirlendi. Buna göre Ethereum, pastanın en büyük payına sahip olup an itibarıyla 21,29 milyar dolar TVL’ye sahip.
Bu ağlar üzerinde inşa edilerek hizmet veren en büyük 10 protokol ise şu şekilde sıralanıyor:
- Lido
- AAVE
- Maker DAO
- JustLend
- Uniswap
- Curve Finance
- Compound Finance
- Convex Finance
- Rocket Pool
- PancakeSwap
Likit Staking Protokolleri
DeFi protokolleri arasında şu an 14,3 milyar dolar TVL ile en büyük protokol olan Lido, likit staking kategorisinde hizmet vermektedir. Ethereum, Solana, Moonbeam, Moonriver ve Terra Classic ağı üzerinde faaliyet gösteren Lido, staking altyapısı sağlayan merkezsiz otonom bir yapıya sahiptir.
Kullanıcılar, Lido protokolü üzerinden varlıklarını stake ederek günlük getiri elde edebilirler. Protokol, kullanıcılar staking alanında birçok fayda sağlandığından en çok kullanılan protokoller arasındadır.
Bu avantajlar arasında kullanıcıların günlük getiri elde etmesi yanında; kullanıcılar, ETH staking yapmaları için asgari 32 ETH’ye sahip olmasına gerekmeden istedikleri miktarda kripto varlık kilitleyerek getiri imkanından faydalanabilir.
Kullanıcılar, varlıklarını kilitlediklerinde st başlıklı likit varlıklar alırlar ve kilitledikleri varlıklarla aynı değerdeki bu varlıkları DeFi uygulamalarında kullanabilirler. Bunun yanında yatırımcılar, diledikleri zaman kilitli tokenlerine erişim sağlayarak geri çekebilirler. Sonuç olarak Lido, Ethereum staking faaliyetinde kullanıcılara daha fazla esneklik sağlar ve varlıkları üzerinde kontrol sahibi olmalarına olanak tanır.
Lido DAO’nun yönetişim varlığı LDO, 1,33 milyar dolar piyasa değeriyle kripto piyasasında 34. Sırada bulunuyor. LDO, 2022 - 2023 yılı döneminde 0,874 - 3,31 dolar aralığında hareket ederken an itibarıyla 1,49 dolardan işlem görüyor.
Rocket Pool, likit staking kategorisinde LDO’nun ardından 1,75 milyar dolar TVL ile en yüksek ikinci staking protokolüdür.
Merkezsiz Ethereum Staking havuzu olarak hizmet veren Rocket Pool, şu an ETH staking için yıllık 3 getiri sunarken staking ve node çalıştıracak kullanıcılar için yıllık %7 oranında getiri ile birlikte protokolün yerel varlığı RPL ödülü sunar. Rocket Pool havuzunda node çalıştırmak isteyen kullanıcılar Ethereum ağı için gerekli olan 32 ETH yerine RPL’de 8 ETH ile node kurabilirler.
Protokolün yerel varlığı RPL, şu an 437 milyon dolar piyasa değerleriye sıralamada 73. sırada bulunuyor. RPL, bu yıl piyasa sürüldükten sonra 66 dolarda zirve gördü. Ardından Nisan ayında başlayan geri çekilmenin ardından Eylül ayında 22 dolara kadar gerilerken yılın en düşük seviyelerinde işlem görüyor.
Merkezsiz bir likidite havuzu olarak hizmet veren Curve Finance, kullanıcıların ERC-20 tabanlı token’leri arasında düşük ücretlerle takas yapmalarını sağlar.
Kullanıcılar, Curve Finance aracılığıyla likit token’ler elde ederken bu varlıkları çeşitli Defi uygulamalarında kullanabilir. Protokolü kullanışlı kılan özelliklerin başında platformun yüksek likiditeye sahip olması, düşük fiyat kayması ve düşük işlem ücretleri sunması gelir. Buna göre Curve Finance, Rocket Pool ve Lido gibi diğer DeFi protokollerinden farklı olarak, ERC-20 token’leri için avantajlı takas imkanı sunar. Kullanıcılar, ayrıca platformun yerel varlığı CRV tokenleri ile ek gelir elde edebilir. CRV token, an itibarıyla 461,6 milyon dolar piyasa değeriyle kripto para sıralamasında 70. sırada bulunuyor. Son 1 yılda 0,388 - 1,298 dolar aralığında hareket eden CRV, bugün 0,52 dolar seviyesinden işlem görüyor.
Kredi Protokolleri
Merkezsiz finans sektöründe en büyük kredi protokolleri TVL’ye göre AAVE, MakerDAO, JustLend ve Compound Finance olarak sıralanıyor.
En büyük kredi protokolü AAVE, şu an Ethereum, Polygon, Arbitrum, Avalanche, Optimism, Metis, Base, Fantom ve Harmony olmak üzere 9 Blockchain ağı üzerinde hizmet veriyor.
Aave, merkezsiz bir likidite protokolü olarak kullanıcılara değişken ya da sabit faizle likidite sağlama yoluyla gelir elde etme ve teminatlı kredi imkanı sağlar.
Platformun yerel varlığı AAVE’yi teminat olarak kullanarak ek getiri imkanı sağlayabilir. AAVE, şu an 898 milyon dolar piyasa değeriyle sıralamada 43. sırada bulunuyor. Son bir yıllık zaman diliminde en düşük 47,8 dolara kadar gerileyen kripto para, en yüksek 98 dolar değerini görürken Eylül 2023 itibarıyla 61,5 dolardan alıcı buluyor.
Ethereum ağı üzerinde geliştirilen sabit kripto para birimi Dai’nin ihraççısı olan MakerDAO, kullanıcıların Ethereum gibi kripto varlıkları teminat vererek Dai varlığını kullanmalarını sağlar.
Bunula birlikte MakerDAO, yönetişim varlığı olarak MKR token’ini kullanır. Platform kullanıcıları ayrıca MKR varlıklarını da teminat olarak tutabilir ve bu sayede ek gelir elde edebilir.
MKR, şu an 1,43 milyar dolar piyasa değeriyle en büyük 43. kripto varlık konumunda bulunuyor. Son bir yıl içinde 503 dolarda dip gören kripto para, en yüksek 1.500 doları görürken şu an 1.460 dolardan işlem görüyor.
Defi sektöründe kredi protokolü olarak hizmet veren diğer en büyük platformlar ise Tron ağındaki Justlend ile Ethereum, Polygon, Arbitrum ve Base ağında faaliyet gösteren Compound’dır. Yüksek TVL’ye sahip diğer bir protokol olan Convex Finance ise Curve protokolü için bir getiri platformu olarak çalışır. Convex, kullanıcıların CRV ve CVX Token’lerinden ek gelir kazanmalarını sağlar ve kullanıcıların likit token’ler almasını sağlar.
En büyük DeFi Protokolleri arasında UniSwap ve PancakeSwap ise merkezsiz kripto para borsası olarak faaliyet gösterir.