Yazar – Barani Krishnan
Investing.com – Cuma günkü piyasa kapanışından önce petrol hakkında ne okuduysanız unutun.
Çünkü önemli olan tek şey muhtemelen fiyatların son işlem hareketlerinden yaklaşık 30 dakika sonra gerçekleşti - yani hareketlerin haberi. Eğer petrol boğalarının hafta başında İran'la ilgili okudukları şeyler onları biraz endişelendirdiyse o zaman son dakika haberleri onları yerlerinden sıçratmış olabilir.
İşte Cuma günü El Cezire'de İran'la ilgili çıkan en az bir manşetin söyledikleri: "İran nükleer anlaşması 'çok yakın', yaptırımlar kaldırılıyor."
İran destanını yeterince uzun süre takip eden biri, her müzakere turunun bir doruk noktasına ulaşıyor gibi görünmesinin ardından gelen bitmek bilmeyen olay örgüsünü bilir.
El Cezire'nin manşeti de ilk bakışta daha iyi görünmüyordu. Ancak karmaşık olan her şeyde olduğu gibi "şeytan ayrıntıda gizlidir" ve bu durumda da ayrıntı, haberin altıncı paragrafında yer alıyordu:
"Konuyla ilgili bilgi sahibi kaynaklara göre teklif, anlaşmanın imzalanmasının ertesi günü 17 İran bankasının yanı sıra 150 ekonomik kuruluş üzerindeki yaptırımların kaldırılmasını öngörüyor."
Yaptırımların derhal kaldırılması, İran'ın 20 ay önce Biden yönetimiyle müzakerelere başladığından beri talep ettiği bir şey. Beyaz Saray'ın şimdiye kadarki yanıtı hemen hemen aynıydı: Tüm uranyum zenginleştirmenizi geri çekin ve nükleer bomba yapmadığınızı kanıtlayın. O zaman yaptırımları konuşuruz.
Ancak şimdi ABD, Avrupa Birliği'nin İran ile altı dünya gücü arasında 2015'te varılan nükleer anlaşmanın yeniden tesis edilmesine yönelik nihai olduğu söylenen metin önerisini "onayladı". Önerilen anlaşma hakkında bilgi sahibi kaynakların Al Jazeera'ye verdiği bilgiye göre yeni anlaşma 60 günlük iki dönem boyunca dört aşamada gerçekleştirilecek.
Sadece bu kadar da değil.
İran'a yönelik yaptırımların hafifletilmesi, nükleer programını azaltması karşılığında İran'ın dondurulmuş milyarlarca dolarlık fonlarının ve petrol ihracatının serbest bırakılmasını da içeriyor.
Bu da İran açısından önemli bir başka gelişme.
Yaklaşık 12 ila 14 milyon varil İran ham petrolünün Çin limanlarında "gümrüklü depo" olarak tutulduğu ve ticari kullanıma sunulmak üzere ABD'nin onayını beklediği tahmin ediliyor. Söz konusu petrol, Trump'ın İran'a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya koymasından önce Çin'e ulaşmıştı. Çin ham petrolü "gümrüklü depoda" tutuyor, bu da petrolün Çin gümrüklerinden geçmediği ve kullanılmadığı, dolayısıyla yaptırımların henüz ihlal edilmediği anlamına geliyor.
Washington'un uyguladığı yaptırımlar kapsamında yaklaşık 7 milyar dolar değerinde İran fonu Güney Kore bankalarında kalmış durumda. Daha önce, İran'da tutulan Batılı mahkumların serbest bırakılması karşılığında bu paranın serbest kalacağı bildirilmişti. Bu anlaşmanın hala yürürlükte olup olmadığı ya da İran'ın parasını geri alabilmesi için mahkum takası anlaşmasının iptal edilip edilmediği bilinmiyor.
Eğer ikincisi doğruysa ABD'nin tutumu neden aniden değişti?
CNN'nin attığı daha da bomba bir başlıkla ilgili olabilir.
Yayın kuruluşuna göre İran, ABD'nin İran Devrim Muhafızları Ordusu'nu Dışişleri Bakanlığının izleme listesinde bir terör örgütü olarak göstermekten vazgeçmesi talebinden vazgeçti. Yaptırımların derhal kaldırılması gibi bu talep de İran'ın 2015'te imzalanan nükleer anlaşmanın yeniden yürürlüğe girmesini geciktiren engellerden biriydi.
Devrim Muhafızları Ordusu, Tahran'ın IRGC kısaltmasıyla anılan ve dünya çapında pek çok terör eyleminden sorumlu tutulan elit gücü.
CNN'ye konuşan Biden yönetiminden bir yetkili, ABD'nin İran'ın talebini defalarca ve sürekli olarak reddettiğine dikkat çekerek "Metnin şu anki versiyonu ve talep ettikleri şey ile bu konu kapanıyor." dedi. Yetkili, "Eğer bir anlaşmaya daha yakınsak, bu yüzden." diye ekledi.
17 Ağustos tarihli İran nükleer anlaşması analizimizde, İran nükleer anlaşmasının hızlı bir şekilde yeniden yürürlüğe girmesinin petrol piyasası üzerindeki etkisini ortaya koymuştuk.
Online ticaret platformu OANDA'nın analisti Ed Moya, İran petrolünün piyasaya hızlı bir şekilde geri dönmesi halinde – ING'deki analistler İran'ın zaman içinde piyasaya günde yaklaşık 1,3 milyon varil getirme potansiyeli olduğunu söylüyor – bunun önümüzdeki aylarda ham petrol fiyatları üzerinde aynı oranda bir baskı yaratabileceğini söyledi.
"Daha önce de bu noktaya geldik ve görüşmelerin çöktüğünü gördük." dedi Moya. "Bu kez biraz farklı olan şey, İranlıların şartları tartışmaya istekli görünmesi. Eğer İran nükleer anlaşması yenilenirse bu, petrol fiyatlarını 80 dolarların altına düşürebilir."
Peki, ham petrol fiyatlarını ne yükseltecek? OPEC’in üretim kesintisi mi? Bu hafta başında örgütün genel sekreteri, bir kesintinin gelebileceğini ima etti.
OPEC+ grubu, petrole olan talebi azaltan koronavirüs salgınının ardından Mayıs 2020'den bu yana üretimini artırıyor.
Bu yılki üretim artışları, Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle Mart ayı başında ham petrolün varil başına 130 ila 140 dolar arasında 14 yılın en yüksek seviyelerine çıkmasıyla başlangıçta korunmuş olsa da Mayıs ayından bu yana piyasadaki gerileme fiyatları sürekli olarak düşürdüğü için OPEC + son zamanlarda daha savunmasız hale geldi.
Perşembe günü OPEC'in üretim kesintisine gideceği spekülasyonu üzerine ham petrol fiyatları neredeyse %4 arttı. Ancak Dolar Endeksi ertesi gün beş haftanın en yüksek seviyesi olan 108,14'e fırlayarak petrol ve diğer emtialarda risk alımını azalttığı için ralli pek sürmedi.
New York enerji hedge fonu Again Capital'in ortağı John Kilduff, "İran'a yaptırımların uygulanmasından bu yana geçen dört yıl boyunca OPEC, eninde sonunda piyasaya geri dönecek olan İran petrolüyle başa çıkmak için doğru stratejiyi bulmaya çalışıyor." dedi. "İran petrolünün piyasadaki dengeleri değiştirmesi halinde OPEC için üretim kesintisi doğal bir hareket tarzı gibi görünüyor. Ancak OPEC içinde kim kesintiye gidecek? Asıl soru bu. Suudi Arabistan mı? Rusya mı? Kim pazar payından vazgeçecek?"
İran'ın yenilenen nükleer anlaşması, OPEC üyeleri arasında pazar payı için daha büyük bir rekabeti tetikleyebilir. Aç ve rekabetçi bir İran'ın ham petrol piyasasına geri dönmesiyle birlikte OPEC'in üretim politikasında köklü bir değişiklik yaşanabilir.
Bir teoriye göre ittifakın tek tek üyeleri, piyasaya ne kadar petrol getirdiğine bağlı olarak İran'la rekabet edebilmek için daha fazla üretim yapabilir. Yaptırımların olmadığı yıllarda İran bir noktada günlük 4 milyon varile kadar üretim yapıyordu ancak şu anda kapasitesi muhtemelen 2 milyon.
Diğer teori ise Suudilerin uzun süredir ezeli rakipleri olan İran'a bir zeytin dalı uzatarak İslam Cumhuriyeti'ni sorumlu üretimle "piyasayı dengelemek" için OPEC+'ya katılmaya ikna etmesi. Bu fikir OPEC tarafından Şubat ayı gibi erken bir tarihte, İran yaptırımlarının sona ermesinin ardından pazar payı için yoğun rekabeti önlemenin bir yolu olarak ortaya atıldı.
"Pandemiden bu yana Suudiler, kesintileri ve üretim artışlarını OPEC içinde çok dikkatli bir şekilde dağıttı. Ancak İran piyasaya meşru bir dönüş yaparsa muhtemelen OPEC kesintilerine katılmayacaktır. OPEC'in İran'ı gruptaki diğer ülkelerin mücadelelerine uyum sağlaması için ikna etmeye çalıştığı konuşuluyor. Ancak bunun yerine İranlılar ve Suudiler arasındaki ezeli düşmanlığın galip geleceğinden şüpheleniyorum."
Petrol: Piyasa Faaliyetleri ve Fiyat Özeti
WTI, resmi olarak 90 dolarda seansı tamamladıktan sonra Cuma günü nihai işlemini 89,97 dolardan yaptı. WTI için seansın en yüksek seviyesi 92,08 dolardı ve bu seviyenin korunması halinde WTI gün içinde %1,7'lik bir kazanç sağlayacaktı.
Bunun yerine kapanıştaki mütevazı yükseliş, ABD göstergesinin haftayı %1,3 düşüşle bitirmesine yol açtı.
Brent, resmi seansı 13 sent artışla 96,72 dolarda tamamladıktan sonra Cuma günü 96,09 dolardan işlem gördü.
Brent seansın en yüksek seviyesi olan 97,84 doları gördü ve bu seviyeyi koruduğu takdirde küresel ham petrol göstergesi gün içinde %1,3'lük bir kazanç elde etmiş olacaktı.
Ancak haftayı %1,5 düşüşle kapattı.
Petrol: WTI Teknik Görünüm
SKCharting.com'dan Sunil Kumar Dixit, WTI'nın yukarı yönlü kırılması ve önümüzdeki haftalarda tam teşekküllü bir satışın başlaması durumunda 77 dolara kadar düşebileceğini söyledi.
Dixit "Önümüzdeki haftaya girerken WTI, 92.80 dolarlık 50 Haftalık Üstel Hareketli Ortalama (EMA) ve 93.70 dolarlık 5 Haftalık EMA'nın kesişme alanından kaynaklı zorluklarla karşı karşıya." dedi. "Bu bölge başarılı bir şekilde aşılırsa %50 Fibonacci seviyesi olan 96,47 doların hızlı bir şekilde test edildiğini görebiliriz. Bu %50 ve %61,8 Fibonacci geri çekilme bölgesi, genellikle kısa vadeli trendin tersine dönmesi için çalışır."
Dixit, 96,47 doların üzerindeki güçlü momentin, petrolün 104,50 dolara doğru kısa vadeli bir toparlanma yaptığı bir senaryo yaratabileceğini söyledi.
"93,70-96,47 dolar seviyesinin üzerinde kalıcı bir kırılma ya da bu seviyenin reddedilmesi, WTI' petrolü, 80,90 dolarlık aylık orta Bollinger Bandına ve %78,6 Fibonacci seviyesini ölçen 77 dolarlık 100 Haftalık Basit Hareketli Ortalamaya (SMA) maruz bırakabilir."
Altın: Piyasa Faaliyetleri ve Fiyat Özeti
Karışık verilerin, ABD'de yeni başlayan resesyonun derinleşip derinleşmeyeceği veya Fed’in daha fazla faiz artırımı yapmasıyla doların yeniden hız kazanıp kazanmayacağı sorularını gündeme getirmesiyle altın, haftalık bazda neredeyse %3 düştü.
New York Comex'teki Aralık vadeli altın sözleşmesi, resmi seansı 8,30 düşüşle 1.762,90 dolarda tamamladıktan sonra son işlemini 1.760,30 dolardan yaptı. Hafta boyunca Aralık vadeli altın, yaklaşık 53 dolar değer kaybetti.
Bazı yatırımcılar tarafından vadeli işlemlerden daha yakından takip edilen spot külçe fiyatı, 11,39 dolar düşüşle 1.747,06 dolardan işlem gördü.
Geçen haftaya kadar dört haftalık bir yükseliş hem New York Comex'teki vadeli altın işlemlerine hem de külçe altının spot fiyatına, 21 Temmuz'da gördüğü 1.680 dolar civarındaki düşük seviyelere göre yaklaşık 120 dolar kazanç sağlamıştı. Sarı metal 10 Ağustos'ta yaklaşık 1.825 dolar ile zirve yapmıştı.
Ancak altın için düşüş başladı. Asıl soru daha ne kadar düşebileceği. Şaşırtıcı bir şekilde hem grafik sinyalleri hem de temel analistlerin görüşleri daha düşmeyeceğini gösteriyor.
Bunun nedeni, geçtiğimiz hafta paylaşılan daha güçlü ABD verilerine bağlı olan enflasyon dinamiği. Tüm bunlara rağmen altın, Ağustos 2020'de 2.100 doların üzerine çıkarak rekor kırmasından bu yana bu özelliğini tam olarak yerine getirememiş olsa da en ciddi yatırımcılardan bazıları için enflasyona karşı bir koruma aracı olmaya devam ediyor.
Altın: Fiyat Görünümü
SKCharting'den Dixit, altının aşağı yönlü momentinin durdurulmaması halinde düzeltmenin 1.708 dolara kadar uzayabileceğini söyledi.
"Art arda beş gün boyunca sert ve tek taraflı bir satışla altın bu hafta 62 dolar kaybetti ve 2/8'deki Günlük Stokastikler, ya %50 Fibonacci seviyesi olan 1.744,34 dolardan ya da 1729,34 dolara doğru uzayan düşüşten sonra bir toparlanmaya yol açabilecek aşırı satışa döndü."
"1.729 doların altında bir kırılma daha derin bir düzeltmeye ve 1.708 doların yeniden test edilmesine neden olacaktır."
Uyarı: Barani Krishnan hakkında yazdığı emtia ve menkul kıymetlerde pozisyon sahibi değildir.