Yazar – Barani Krishnan
Investing.com – Enerji fiyatlarının ateşlediği bir enflasyonu, bir neslin en agresif faiz artırımları ile kontrol altına almaya çalışan Fed, Amerika’da resesyon olmaması konusunda kararlı.
Merkez bankası kazanacak gibi görünmüyor; OPEC ve 100 dolar üzerindeki petrolden dolayı değil, ekonominin geri kalanı daha da kötüleşirken çok yüksek kâr elde etmeye kararlı ABD’li bir avuç rafineri yüzünden.
Marathon Petroleum ve Valero Energy gibi isimlerin oluşturduğu bu rafinerilerin, mevcut iş döngüsünde enerji sektöründe olduğu gibi gayet doğal bir şekilde hissedarları ve şirketleri için getiri elde etmek dışında illegal hiçbir şey yapmaları gerekmiyor.
Daha iyi anlamak için şöyle söyleyelim; pandemi sırasında birçok rafinerinin kapatılması veya kapasitesini küçültmesinden dolayı benzin ve özellikle de dizel arzında ciddi bir daralma oldu. Sektörde kalanlar, tesislerini genişletmek veya tüketicilere elle tutulur bir rahatlama sağlamak için tekrar açılabilecek olan atıl durumdakilere yatırım yapmadan yalnızca yapabildikleri – veya daha doğrusu yapmayı istedikleri – şeyi sunarak durumu değerlendiriyor.
Bloomberg, ABD petrol rafinaj kapasitesinin günde 1,0 milyon varilden fazlasının – veya toplamın %5’inin – 2020’de petrol talebini büyük oranda düşüren koronavirüs salgınının başından beri çevrimdışı olduğunu tahmin ediyor. Enerji danışmanlık şirketi Turner, Mason & Co, ABD dışında kapasitenin günde 2,13 milyon varil ek bir küçülme yaşadığını söylüyor. Sözün özü: ufukta büyüme planları olmadığından daralma daha da kötüleşecek.
Benzin bazı ABD istasyonlarında 4,50 dolar üzerine çıkarak rekor seviyeleri görürken dizelin de 6 dolar üstünde göz yaşartıcı bir zirveye dokunmasıyla Bloomberg’in enerji analisti Javier Blas, bu hafta bir röportajda "Petrol piyasası, enerji enflasyonu söz konusu olduğunda yanlış bir istikrar duygusu yansıtıyor." dedi.
Blas, Fed’in kapısında biriken soruna atıf yaparak “Reel ekonomi, şu an olduğundan daha güçlü bir fiyat şokunun acısını çekiyor. Çünkü yakıt fiyatları ham petrolden çok daha hızlı yükseliyor ve bu, para politikası açısından önemli.” diye belirtti.
Ne demek istediğini daha iyi anlatmak için diyor ki: “Petrol rafineriniz varsa o zaman ham petrol 110 dolar üzerinde mutlu bir şekilde işlem görür – pahalı ama fahiş değil. Eğer bir petrol baronu değilseniz kötü bir haberim var: petrol adeta 150 ila 275 dolar arasında bir yerde işlem görüyor.”
WTI haftalardır 95-110 dolar bandında seyrediyro. Ama New York Harbor’da jet yakıt vadeli işlemleri, 275 dolar eş değerinde işlem görüyor. Dizel? 175 dolarda. Benzin ise 155 dolar civarı. Tüm bunlar, vergi ve pazarlama marjları öncesi toptan satış fiyatları. Bunları da eklersek tüketici için daha büyük bir baş ağrısı.
Elbette her zaman böyle değildi. En azından 35 yıldır crack marjı (crack spread – ham petrolden çıkarılan, crack edilen, yakıt ürünlerinden elde edilen kâr anlamına gelen bir ifade), ortalama 10,50 dolar civarındaydı. Sonra rafinajın altın çağı denilen dönemde, 2004-2008 arası bu marj 30 doları geçti. Geçen hafta yaklaşık 55 dolar ile rekor seviyeleri gördü.
Ham petrol ile rafine petrol fiyatları arasındaki şimdiki brüt fark, neredeyse pandemi öncesi seviyelere çıkan talep ile devasa arz açığının birleşmesinin sonucu. ABD Doğu Yakası dizel stokları, 1990’ların en düşük seviyelerine indi. Çin ve Orta Doğu dışında petrol distilasyon kapasitesi, 2019 sonlarından bugüne günde 1,9 milyon varil düşüş yaşadı – ayrıca bu, 30 yılın da en büyük düşüşü. En önemlisi küresel – veya en azından Avrupa’nın – dizel arzı, Batı’nın Rus enerji ürünlerine yönelik yaptırımlarından dolayı tıkanmış durumda.
Suudi Arabistan’ın Enerji Bakanı Abdülaziz bin Salman, geçen haftaki açıklamasında kendi idaresindeki OPEC+ petrol ihracatçıları ittifakının, ABD’nin rafinaj kriziyle işi olmadığını söyledi.
Amerika’nın yalnız olmadığını söyleyerek “Bunun geri geleceği konusunda Ekim ayında uyarmıştım.” dedi. “Başta ABD ve Avrupa olmak üzere dünyadaki çoğu rafineri son birkaç yıldır kapalı. Dünyanın her düzeyde enerji kapasitesi tükeniyor.”
Ve kriz daha da kötüleşecek – yalnızca fiyat anlamında değil, arz anlamında da. Geçen hafta New York City’den rafineri ve yakıt istasyonu sahibi milyarder John Catsimatidis, Doğu Yakası’nda dizelin kademeli olarak dağıtılmasının bir seçenek olduğunu söyledi.
Şirketinin sahibi olduğu ve işlettiği 350 akaryakıt istasyonu olan Catsimatidis, benzinde kıtlık değil yalnızca çok pahalı olacağını düşünüyor. Tatil döneminde seyahatin, geçen yılki seviyeleri geçebileceğini belirterek “Sürücüler, benzin için daha önceki hiçbir Anma Günü’nde ödemedikleri kadar yüksek bir para ödeyecek.” dedi.
Teslimat yapmak için ABD yollarında mekik dokuyan kamyoncular ve nakliyeciler, rekor seviyedeki fiyatların kârı tüketmesiyle satın almada gecikmeler olabileceğine yönelik spekülasyonların aksine dizel stoklamak için ellerinden geleni yaptıklarını söylediler.
Shell Plc CEO’su Ben van Beurden, geçen hafta yatırımcılara yaptığı açıklamada “Talep o kadar kolay yok edilemez.” dedi.
Ancak bazı analistler, bu veya daha yüksek fiyatlarda yakıt talebinin yok edilmesi gerektiğini, aksi takdirde ekonominin yok olacağını düşünüyor.
Again Capital’den John Kilduff, “Ekonomiyle ilgili endişeler doğal ve gerçek. Dizelin maliyeti reel ekonomiyi temsil ediyor. 6 dolardan fazla bir fiyatla şirketlerin kârını yiyor. Dizelde büyük bir talep yıkımının eşiğinde olabiliriz.” dedi.
“Zaten yollarda teslimat yapan daha az Amazon (NASDAQ:AMZN) kamyonu var. Kredi kartı harcamasındaki büyük artış da tüketicinin hızla tükendiğini gösteriyor. Petroldeki uzun pozisyonlar ettiğini buluyor.”
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Perşembe günü, artan pompa fiyatlarının ve yavaşlayan ekonomik büyümenin, yılın geri kalanında ve 2023 yılında talepteki toparlanmayı büyük oranda azaltmasını beklediğini söyledi.
Kilduff gibi analistler, Fed’in faiz artırımlarında ne kadar ileri gideceğinden de endişeli.
Merkez bankası şimdiye kadar Mart ayında 25 ve Mayıs ayında 50 puanlık artırımlar yaptı. Para piyasasındaki yatırımcılar, Haziran ayında 75 puanlık faiz artırımı olasılığını %83 olarak fiyatlandırıyor. Perşembe günü yayımlanan bir röportajda Fed Başkanı Jerome Powell, önümüzdeki ay daha büyük bir artış olacağını neredeyse şiddetle reddederek en azından iki ay daha 50 puanlık artırımlarla devam edilmesini tercih ettiğini belirtti.
Ancak Powell endişe verici bir şey de söyledi: ABD ekonomisi için Fed’in faiz artırımlarından yumuşak bir iniş yapmanın, merkez bankasının kontrolünde olmayan faktörlere bağlı olacağını söyledi. Şimdi enflasyon için önemli bir unsur olan ücret büyümesinde yavaşlamanın kolay olmayacağını belirtti. “Şu an bunu elde etmek epey zor, birkaç sebepten dolayı. Bunlardan biri işsizliğin çok çok düşük, işgücü piyasasının aşırı dar ve enflasyonun da çok yüksek olması.”
2020 yılında pandemiden dolayı yaşanan aksamalardan kaynaklı %3,5’lik küçülmenin ardından 2021 yılında ABD ekonomisi %5,7 büyüdü. Bu, 1982’den beri görülen en hızlı büyüme temposuydu.
Ancak enflasyon da ekonomi kadar hızlı, hatta belki daha da hızlı yükseldi. Fed’in yakından takip ettiği bir enflasyon göstergesi olan kişisel tüketim harcamaları endeksi, Aralık ayına kadarki yılda %5,8 ve Mart ayına kadarki yıl içinde %6,6 yükseldi. Her iki artış da 1980’lerden beri görülen en hızlı büyüme oldu. Enflasyonun önemli diğer iki göstergesi TÜFE ve ÜFE de Nisan ayına kadarki yıl içinde %8,3 ve %11 artış gösterdi.
Fed’in yıllık enflasyon hedefi %2. Powell, toplamda yedi faiz artırımının – bu yılın toplantı takvimine göre maksimum sayı – uygulanacağını belirtti. Daha fazlası 2023 yılında yapılabilir, ta ki %2 hedefine dönene kadar, diyor Powell.
Kilduff: “Benim korkum Fed’in aşırıya kaçması. Federal hükümetin, koronavirüsle ilişkili fiziksel teşvikleri bırakmasıyla birlikte önümüzdeki aylarda sistemde çok daha az likidite olacak. Fed aşırı faiz artırımları ile sisteme bir balta sokarsa ekonominin tüm damarlarını kesebiliriz.”
Bloomberg’ten Blas, ABD ekonomisi için felaketin yaklaştığı konusunda hemfikir.
“Rafineriler ne kadar uzun süre aşırı kâr elde ederse ekonomiyi vuracak enerji şoku da o kadar sert olacak. Tek çözüm talebi azaltmak. Ancak bunun için de resesyon gerekecek.”
Petrol: Haftalık Kapanış Fiyatları & WTI Teknik Analiz
Brent Cuma günü 3,77 dolar artışla 111,22 dolara yerleşirken haftayı %0,7 düşüşle bitirdi.
Çin’in yakın zamanda Şanghay’daki karantinaları gevşetmeye başlayabileceği haberleri üzerine Brent ralli yaptı.
Ancak Brent’teki artış, AB’nin Rus petrolünü yasaklama konusunda hâlâ ortak bir sonuca varamaması ile sınırlı kaldı. Özellikle de Macaristan, Moskova’dan gelen arz kesildiği takdirde enerji krizine girmekten korkarak buna karşı çıktı.
WTI 4,03 dolar yükselerek 110,16 dolardan işlem gördü. Haftayı %0,7 artışla bitirdi.
ABD petrol rafinaj kapasitesindeki bariz çöküş üzerine WTI ralli yaptı. Bu hafta pompadaki yakıt fiyatları rekor seviyelere çıktı. Dizel 6 dolar üzerinde tüm zamanların zirvesini görürken benzin 4,50 dolar üzerinde rekor kırdı.
İki sözleşme arasındaki fark, “iki petrolün hikayesi” diyor Kilduff.
“Avrupa’nın Rus petrolüne yönelik ambargosu konusunda özellikle Macaristan’ın itirazı ile bir karara varılamaması, Brent’in artış yönlü hareketini kısıtlarken WTI, ABD’deki pompa fiyatlarını rekor seviyelere çıkaran yakıt rafinaj sıkıntısının tadını çıkarıyor.”
WTI’nın teknik görünümü için skcharting.com’dan kıdemli teknik stratejist Sunil Kumar Dixit, 110 dolar üzerindeki haftalık seviyenin, petrol boğalarının bir sonraki bacak için 116-121 dolar arasında pozisyon aldığına işaret ettiğini söyledi.
“Şimdiye kadar 98 dolar zor bir zemin olduğunu gösterirken 104-106 dolar bandı ivmeyi koruyor. 106 dolardan 104 dolara volatiliteye bağlı hafif konsolidasyon, daha çok alıcıyı çekecek ancak 104 dolar altındaki bir zayıflık, petrolü 101-99 dolar aralığına doğru itecektir.”
Dixit 98 dolar altında kesin bir düşüşün, yükseliş ivmesini sileceğini belirtti. “Bu, 18-20 dolarlık bir düzeltmeyi tetikleyerek orta vadede WTI’yı 88 ve 75 dolarlara indirebilir.”
Altın: Haftalık Piyasa Faaliyeti ve Teknik Analiz
Her parlayan şey altın değildir, derler. Yine de bu günlerde sarı metalin kendisi de zar zor parlıyor.
Cuma günkü seansta altın kısa süreliğine 1.800 dolar altına düşerek Nisan ortasında başlayan satışı hızlandırdı.
1.700 dolar bölgesinde destek bulduktan sonra bu seviyeyi tekrar yakalamış olsa da hafta başında, onu 165 dolar civarında art arda dördüncü haftalık kayıp yoluna iten hasarın izlerini silmeye yetmedi.
Altının Cuma günkü düşüşü, son günlerde olduğu gibi 20 yılın zirvelerine yakın seyreden doların canlılığından kaynaklıydı. Dolar endeksi, günün başlarında 105,05 dolarda zirveyi gördükten sonra 104,5 puana çekildi.
Bu, altının kayıplarını kısmen telafi etmesine yardımcı olsa da bu değişim doların yönünü pek etkilemedi. Fed’in faiz artırımları konusunda ne kadar şahin olabileceğine dair spekülasyonlardan dolayı analistler, önümüzdeki günlerde doların 20 yılın yeni zirvelerine ulaşmasını bekliyor.
OANDA online işlem platformunda Asya Pasifik piyasaları araştırmasından sorumlu Jeffrey Halley, “ABD dolarında sadece ani bir satış, düşüş yönlü olan teknik görünümü değiştirebilir.” dedi.
Haziran vadeli altın, gün bazında 14,30 dolar düşüşle 1.810,30 dolar olmuştu. Seans sırasında 1.797,45 dolar ile 30 Haziran’dan beri görmediği bir seviyeye indi. Haftalık kaybı ise %4 oldu.
Dixit’e göre Cuma günü dip seviyelerden toparlanmış olmasına rağmen 1.836 dolardan 1.885 dolara bir dizi direnci kıramazsa 1.700 dolar bölgesine tekrar düşebilir.
Analizi için spot fiyat kullanan Dixit, “Mevcut trend ayıya döndüğünden, satıcıların bu direnç alanlarını test etme olasılıkları çok yüksek.” dedi.
“Kısa vadede altın ayıya döndükçe düşüş baskısı 1.800 ve sonrasında 1.780-1.760 dolar aralığı için atak yapacaktır. Bu aralığın üzerindeki kararlı bir kapanış, yükselişi 1.880 dolara doğru büyütebilir. Aksi takdirde düşüş baskıları altını 1.800-1.700 dolar aralığına iterek bu kez düşüşü 1.760 dolara kadar uzatır.”
Ancak altın 1.858 doları geçer ve orada kalırsa 1.885 ve 1.900 dolarlara kadar yükselebilir, diyor Dixit.
Feragatname: Barani Krishnan yazdığı emtia veya menkul kıymetlerde pozisyon sahibi değildir.