Yazar: Barani Krishnan
Investing.com – Suudi Arabistan’dan Şeyh Zeki Yamani, 1973 Arap-İsrail çatışmasının, krallığın petrol ihracatına ikinci ambargoyu koymasına yol açmasından sonra “biz kendi metamızın ustasıyız” demişti.
Akabinde petrol fiyatları dört katı yükselmiş ve batılı ekonomiler, petrol şoku ve enflasyon çağında resesyona sürüklenmişti. Suudi petrol bakanı, OPEC’in elinde tuttuğu güce referans vererek muzaffer bir edayla “zamanı geldi” dedi.
Ancak o savaşın ve ambargonun bitmesi ile Yamani, ABD ile uzlaşma yolu buldu.
Yamani fiyatlar konusunda ılımlı davranarak yüksek fiyatların nihayetinde talebi yok edeceği görüşünü benimsedi ve şimdilerde Brent ham petrolün geldiği yer olan İngiltere Kuzey Denizi gibi bölgelerde yeni keşiflerle üretimi teşvik etti. 1979 İran devrimi Batı’da ikinci bir petrol şokuna yol açtığında OPEC’in çoğu üyesi petrol fiyatlarını yükseltti. Şimdi Washington’a yakın olan Riyad, ithalatçıların acısını azaltmak için Suudi fiyatlarını resmi seviyelerde tutan “Yamani Fermanı”nı yayınladı.
Böyle bir duyarlılığın ve uzlaşmanın Suudi Arabistan'a geri dönüp dönmeyeceği merak ediliyor.
OPEC+’nın bu ayki toplantısına giderken Riyad’ın bir süreliğine Yamani döneminden kalma erdemler sergilediği görülüyordu.
Prens Abdülaziz bin Salman (AbS) 2 Temmuz toplantısı öncesinde, “bu piyasanın kontrolden çıkmasını önleme görevimiz ile enflasyonu kontrol altına almada bizim de rolümüz var” demişti.
Bu yıl ham petrolün %50 üzerinde ralli yapmasının ardından söylediği şey, üretim kesintilerini ikiye katlamak yerine artırmaktı. Başlangıçta Ağustos ayı için günlük 400.000 varillik minimum bir artış bile olsa OPEC+ yine de günlük olarak piyasadan 5,5 milyon varil kesinti yapmaya devam edecekti.
Ancak OPEC+ bakanlarının Zoom toplantısı başladığında, bir zamanlar Suudilerin en büyük müttefiki olan BAE’nin, Riyad’dan farklı bir görüşe sahip olduğu ortaya çıktı. BAE’nin, üretim sınırlamasını kaldırma isteğini Suudilerin reddetmesi ile yaşadığı hayal kırıklığı yüzünden anlaşma yapılamayacağı görüldü. Ve işte böyle bitti.
Piyasanın “yanlış mesaj” almadığından emin olmak için bazı delegeler mevcut durumun devam edeceğini anonim bir şekilde medyaya anlattı. Bu, Temmuz kotalarının Ağustos ayında da uygulanacağı anlamına geliyordu. Ve evet, artış olmayacak.
Elbette piyasa, en çok ihtiyaç duyulduğu anda OPEC+’nın kendi içinde birlik olamadığı ve Suudi-BAE gerilimlerinin çirkin bir kavgaya dönüştüğü durumda, istediği “mesajı” çıkarma hakkına sahipti.
Bu nedenle ABD ham petrolünün, “ne kadar sıkı, o kadar iyi piyasa” mantığı üzerinden 77 dolar ile yedi yılın yükseğini görmesinin ardından bazılarının aklına, BAE’nin artık kısıtlamalara riayet etmeyebileceğinden bu durumun büyük bir kavgaya dönüşebileceği fikrinin gelmesi ile son iki günde fiyatlar yaklaşık %6 düşüş yaşadı. Bu insanların bir büyük endişesi daha vardı: Covid-19 virüsünün delta varyantı (ilginç bir şekilde AbS'nin, BAE'nin üretim referansını artırmaya istekli olmamasının nedeni buydu).
Ancak mantık, petrol ticaretinde vazgeçilebilir bir metadır da. Fiyatlar sadece 48 saat içinde üç haftanın en büyük düşüşünü yaşar yaşamaz dip alımları ortaya çıktı ve sonraki iki günde piyasa, kaybettiklerinin neredeyse tamamını geri kazandı. Hafta bittiğinde ABD ham petrolü haftalık %0,6 düşük olurken Brent %0,8 kaybetmişti – mevcut durumun dinamikleri düşünüldüğünde epey ufak bir düşüş.
O zaman OPEC+ tehlikeden kurtuldu mu?
Cevaba çok uzağız. Hatta ‘uzak’ kelimesindeki ‘a’ sayısını artırabilirsiniz.
OANDA’dan Ed Moya, bu haftaki ham petrol kaybının altı haftalık kazançların ardından gelen küçük bir kırmızı işaret olduğunu belirtti: Piyasadaki uzunların göz ardı edebileceği kadar küçük bir işaret.
Ancak OPEC+ içerisindeki büyük sorunların, yatırımcıların aklında yer etmeye yetecek kadar büyük olduklarını da söyledi.
“Enerji yatırımcıları, Ağustos ayında nasıl bir ham petrol üretimi olacağını anlayamıyor. Kısa vadede arz yönlü belirsizlik, önümüzdeki haftalarda kıtlık görebileceğimizi, bunun, OPEC+’nın koordineli çabalarından kaynaklanan istikrarı tehdit edebileceğini ortaya koyuyor.”
Başka bir şey daha çağırıyor: Washington.
Fiyatlar 40 dolardan 50 dolara, oradan 60’a ve şimdi 70 dolara çıktıktan sonra Beyaz Saray geçen hafta OPEC+ anlaşması aracılığı ile piyasada daha çok üretim görmek istediğini söyledi. İttifaka yönelik yaptığı bir açıklamada Beyaz Saray:
“bu görüşmelere taraf değiliz ancak yetkililer, sunulan üretim artışlarının gerçekleşmesini sağlayacak uzlaşmacı bir çözüm çağrısında bulunmak için ilgili başkentlerle temasa geçti" dedi.
Açıklama, Basın Sekreteri Jen Psaki'nin artan petrol fiyatlarının Amerikalı tüketiciler üzerindeki etkisiyle ilgili endişelerini dile getirdiği, Beyaz Saray’ın Cuma günkü olağan basın açıklamasından sonra yapıldı.
Açıklamalar, Biden’in yönetime geldiği günden beri yapılan türden açıklamalardı ve nihayet benzin fiyatlarının yedi yılın yüksek seviyesini görerek 3 dolar üzerine çıkmasının yarattığı enflasyon etkisini fark etmenin sinyalini veriyordu.
Bu yıl ham petrolde yaşanan rallinin, ekonominin salgından toparlanışı dışındaki başka bir sebebi, yönetimin fosil yakıtlara karşı yenilenebilir enerjiye odaklanması oldu. Bu, ABD petrol üretimine büyük bir engel olacak şekilde sondaj faaliyetlerine getirilen kısıtlama ile sonuçlanarak kontrolü OPEC+’ya bıraktı.
Washington, ülkedeki enflasyonu kontrol etmek için tekrar Suudi eline bakarken yanıtlanması gereken soru, Riyad'ın geçmişteki yüceliği gösterip göstermeyeceğidir.
Yoksa açgözlülük, eleştirmenlerin ne zaman “Yeter!” demesi gerektiğini asla bilemediğini söylediği OPEC'i alt edecek mi? Ham petrol fiyatları geçen yıl pandemiden dolayı yaşanan kayıpların üç katından fazla arttı ancak Suudiler, BAE ile görüşmelerin kesintiye uğramasının hemen ardından resmi satış fiyatlarını (OSP) artırdı. Sebep? Tabii ki piyasadaki yükselişi mümkün olduğunca sağmak. Ve bu, daha önce “enflasyonu kontrol altına alma” sorumluluğundan bahseden bir enerji bakanından geliyor.
Yine de bazıları hem Suudi Arabistan'ın hem de BAE'nin, üretim krizinin çok uzun süre devam etmesine izin vermeyeceğine inanıyor.
Londra'daki Chatham House'da Orta Doğu ve Kuzey Afrika Programı'nın ortak üyesi olan Adel Hamaizia, Al-Jazeera'ya yaptığı bir açıklamada daha muhtemel sonucun, Suudi Arabistan ve BAE'nin farklılıklarını idare etmenin yollarını bulmak olduğunu söyledi ve her iki ülkenin de ağır etkisinin olduğu OPEC ve Körfez İşbirliği Konseyi gibi kuruluşların dayanıklılığının göz ardı edilmesine karşı uyarıda bulundu.
“Politik olarak, aile, kabile ve iş bağlarından bahsetmeksizin Körfez'deki üye devletlerini birbirine bağlayan çok şey var.”
Beyrut'taki Malcolm H Kerr Carnegie Orta Doğu Merkezi'nden Bader Mousa Al-Saif de aynı fikirde.
“Suudi Arabistan ve BAE’nin her ikisi de değişiyor ve güçlü bir ittifak kurdukları zamandakiyle aynı olmadıklarını fark ediyor. Ancak birinin diğerini bırakmasının bir anlamı yok.”
Petrol Fiyatı
WTI Cuma günü 1,62 dolar artışla 74,56 dolara yükseldi. Pazartesi günü 76,98 dolar ile 2014 yılının yüksek seviyesini gördü ve Cuma günü nihai seviyesi 74,63 dolar oldu. Hafta bazında ise %0,6 düşüş yaşadı.
Brent gün bazında %1,9 artışla 75,55 dolar oldu ve hafta bazında %0,8 kaybetti. Hafta sonu öncesinde nihai ticaretini 75,59 dolardan yaptı.
Önümüzdeki Haftanın Enerji Takvimi
Pazartesi, 12 Temmuz
Genscape Cushing ham petrol stok tahminleri (özel veri)
Salı, 13 Temmuz
Amerikan Petrol Enstitüsü’nün petrol stoklarına ilişkin haftalık raporu.
Çarşamba, 14 Temmuz
EIA ham petrol stoklarına dair haftalık rapor.
EIA benzin stoklarına dair haftalık rapor.
EIA distile stoklara dair haftalık rapor.
Perşembe, 15 Temmuz
Cuma, 16 Temmuz
Baker Hughes haftalık petrol kulesi sayımı.
Altın piyasası ve fiyat özeti
Cuma günü altın, art arda üçüncü haftalık artışını yaşayarak 1.800 dolar olan önemli destek seviyesine geri döndü. Ama genel görünüm bulanık olmaya devam etti.
Altın vadeli işlemleri gün bazında 10,40 dolar artışla 1.810,60 dolara yükseldi. Dört hafta önce 1.761,20 dolara kadar düşerek haftayı negatif kapattığından bu yana 40 dolar civarı artış yaşadı.
Cuma günü altında yaşanan artışın kaynağı, dolardaki zayıflık ve Hazine getirilerinde düşüşe yol açan tahvil artışları oldu. ABD doları da getiriler de altının tersi yönde hareket eder.
OANDA’dan Ed Moya, “altın, psikolojik eşik olan 1.800 dolar seviyesinin üzerinde geçici bir istikrar kazanıyor ve bu, önümüzdeki hafta daha güçlü bir toparlanmaya kapı açabilir” dedi.
Ancak Moya, ABD'deki mevcut enflasyonist eğilimlerin, genellikle artan baskı fiyatlarına karşı bir koruma olarak bilinen altın üzerindeki etkisine dair bir netlik olmadığını söyledi.
Mayıs ayına kadar olan 12 ay içinde %5 ile 13 yılın yükseğini gören Haziran ayı TÜFE okumasına atıfta bulunarak “yatırımcılar Salı günkü enflasyon raporunu ve kazanç döneminin başlangıcını merakla bekleyecek” dedi.
Ocak ayından beri altın, esasen geçen yıl Ağustos ayında başlamış olan sert bir düşüş halindeydi. Bir noktada yükseldiği 2.000 dolar seviyesinden 1.674 doların altına düşerek yaklaşık 11 ayın düşük seviyesine indi.
Altın, Mayıs ayında bu kara büyüyü bozarak 1.905 dolara tekrar yükseldikten sonra 1.800 dolar seviyelerine düşüren yeni bir kısa satış dalgasına girdi. Sonrasında ise Fed’in parasal sıkılaşma söylentileri ile 1.750 dolara kadar düştü.
Fed, 2023 yılından önce sıfır ila %0,25 arasında olan faizleri, %0,5 ila %0,75 arasına çıkaracak iki faiz artırımı beklediğine işaret etti. Tahvil alım programını azaltacağı veya tamamen donduracağı tarihi henüz belirlemedi.
Ancak bu, merkez bankasının FOMC’deki kıdemli bankacıların tahvil azaltımı veya faiz artırımı olasılığı hakkında halka açık konuşmalarda yorum yapmasını engellemedi. Normalde azaltım veya faiz artırımı ile ilgili her şahin konuşma, güvercin yorumlara kıyasla altına daha çok zarar verir.
Ayrıca şaşırtıcı bir biçimde tüm bu geçiş arasında kaybolan şey, altının enflasyon karşısındaki koruyucu konumu.
Fed’in enflasyon ölçümü olan Kişisel Tüketim Harcamaları Endeksi, Mayıs ayına kadar olan 12 ay içinde %3,4 yükseldi.
Feragatname: Barani Krishnan, yazdığı emtia veya menkul kıymetlerde pozisyon sahibi değildir.