Orhan Coşkun
ANKARA, 1 Nisan (Reuters) - Türkiye genelinde gün boyu süren ve metro seferlerinden fabrikaların üretimine kadar geniş çaplı etkisi olan elektrik kesintilerinin İzmir ve Çukurova'da iki büyük santralin kısa aralıklarla devre dışı kalmasından kaynaklanmış olabileceği belirtilirken, dünkü olay nedeniyle Türkiye'nin Avrupa elektrik sistemi ENTSO-E'ye bağlantısında sorun yaratmayacağı kaydedildi.
Hemen hemen bütün illerin etkilendiği elektrik kesintisi dün sabah saat 1036'da başladı; kademeli olarak sorunun giderilmesiyle akşam saatlerinde sistemin tamamına elektrik verildi.
Reuters'a bilgi veren bir enerji yetkilisi, dün sistemde yaşanan sorunun tespiti için çalışmaların halen sürdüğünü, belirterek, "Şu anda öne çıkan en güçlü senaryo İzmir'deki 799 MW'lık santralin ve Adana Çukurova'daki yine büyük bir santralin kısa aralıklarla devre dışı kalması. Bu nereden baksanız sistemde yüzde 5-10 arasındaki bir katkının eksilmesi anlamına geliyor. Gördüğümüz kadarıyla bu eksilme bütün sistemde bir domino etkisi yaptı ve sistemi tamamen kapattı. Şu anda en büyük ihtimal bu gibi gözüküyor" dedi.
Enerji Bakanı Taner Yıldız da dün Slovakya'da yaptığı açıklamada, İzmir'deki bir santralin devre dışı kalmasının sistemin çökmesine neden olmuş olabileceğini söyledi.
Aynı yetkili, "Yapılan incelemelerde gelinen aşama gösteriyor ki bu santrallerdeki sorun yüzünden böyle bir problemle karşılaştık. Ama başka bir sorun var mı diye de halen çalışıyoruz çünkü sistemin yeniden çökmesine neden olabilecek başka bir şey varsa bunun tekrarlanmasını engellemek istiyoruz" dedi.
Yetkili, şu ana kadar sistemde herhangi bir yazılım sorunu tespit edilmediğini, sorunun tamamen teknik sorundan kaynaklanmış göründüğünü belirterek, bir siber saldırının izine şu ana kadar rastlanmadığını bildirdi.
Özel sektörden bir enerji yetkilisi, "Eğer sistem santrallerle birlikte çöktüyse aynı miktardaki santrallerin devre dışı bırakılması çözüme katkı sağlayabilirdi, denge kurulabilirdi" dedi.
ENTSO-E ANLAŞMASI BU AY İMZALANACAK
Aynı yetkili, dün sistemin devre dışı kalmasından sonra Avrupa elektrik sistemi ENTSO-E ile Türkiye arasındaki bir bağlantı problemi olduğu ya da bunun problem yaratacağı iddialarının doğru olmadığını bildirdi.
"Dünkü kesinti nedeniyle AB ya da ENTSO-E ile herhangi bir sorun yaşanmıyor; elbette karşılıklı bilgi alışverişi yapılıyor. Ancak Türkiye'nin sistem dışında tutulması ya da bu ay imzalanması planlanan nihai anlaşmanın imzasının ertelenmesi gündemde değil" diyen yetkili, "Bu anlaşma sonuçta hem Türkiye hem de Avrupa'nın lehine olacak. Bunun üzerinden diğer ülkelere ve bölgelere de ulaşarak elektrik satışı gerçekleştirilebilecek" dedi.
Türkiye, 34 ülke ve 41 şirketin bulunduğu Avrupa Kıtası Senkron Bölgesi ile elektrik sistemi bağlantısı için 2009'da anlaşmış ve Eylül 2010'da deneme amaçlı olarak sisteme bağlanmıştı. Dört yıllık deneme sonunda da sorun yaşanmaması halinde tam üye olarak sisteme dahil edilmesi kararlaştırılmıştı.
Şubat 2011'de Türkiye Elektrik İletimi AŞ (TEİAŞ), Bulgaristan ve Yunanistan sistem işleticileriyle karşılıklı olarak enerji alışverişi gerçekleştirmişti
Yetkili, birkaç hafta önce ENTSO-E'nin Türkiye'yi tam üyelik için davet ettiğini kaydederek, "Nisan ayı içinde nihai anlaşma imzalanacak" dedi.
Şu anda ENTSO-E üzerinden Türkiye ile Avrupa arasında 500-600 MW'lık elektrik ticareti yapılıyor.
Türkiye'nin, Avrupa elektrik sistemine kalıcı üyelikle bağlanmasını öngören anlaşma bu ay içinde imzalanacak ve bu sayede Türk elektrik şirketlerinin ticaret ağı Avrupa'ya genişleyecek.
Bu anlaşmanın tamamlanmasıyla Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan hatları üzerinden gerçekleştirdiği 400 MW'lik ihracat ve 550 MW'lik ithalat ağını Avrupa genelinde yapabilecek.
Yetkili, nihai anlaşmanın imzalanmasından sonra elektrik ticaretinin ilk etapta 1,000 MW'ye çıkmasının öngörüldüğünü söyledi.