* AB'de ekili alanın %20 artması bekleniyor
* Sınırlı stoklar nedeniyle ihracat ilk yıl sınırlı olabilir
* Çiftçiler serbest piyasada çekici kontratlar buluyor
Mariana Ionova / Gus Trompiz
LONDRA/PARİS, 28 Mart (Reuters) - Avrupa Birliği ülkelerindeki çiftçiler 10 yıldır devam eden üretim ve ihracat sınırlamalarının bu yıl kalkmasıyla birlikte şeker pancarı üretimlerini hızla artırıyorlar.
Aralarında AB'nin en büyük üreticisi Fransa'nın da bulunduğu bazı ülkelerde şeker pancarı ekimi bu ay başladı. Fransa'da ekilen şeker pancarı miktarının bu yıl, AB genelindeki artışa paralel olarak yüzde 20 büyüyeceği tahmin ediliyor.
AB'li üreticiler böylece Rusya ve Ukrayna gibi üretim ölçeğini artıran yeni üreticilerin yanı sıra ithal şeker kamışından beyaz şeker üreten Birleşik Arap Emirlikleri gibi üreticilerin bulunduğu rekabetçi küresel pazara geri dönmüş oluyor.
Sınırlamaların kalkması Avrupalı çiftçilerin şu ana kadar korundukları fiyat değişikliklerinin yaratacağı tehlikelere maruz kalacağı anlamına geliyor.
Beyaz şekerin gösterge kabul edilen ICE vadeli fiyatı Eylül ayında dört yılın zirvesini gördükten sonra yüzde 17 geriledi. Beyaz şeker fiyatı geçen hafta da dokuz ayın en düşük fiyatını gördü.
AB'li çiftçiler sektörün baştan aşağı yeniden yapılanması sonrası küresel rekabete hazır olduklarını belirtiyorlar.
Sektörün yeniden yapılanması, Dünya Ticaret Örgütü'nün (WTO) 2005 yılında AB'nin şeker üreticilerini haksız şekilde sübvanse ettiği kararından sonra gerçekleşti. WTO'nun kararı AB'nin şeker ihracatını keskin şekilde azalttı.
AB geçen 10 yılda üretimi kotalarla sınırlarken üreticiler için de taban fiyat garantisi getirmişti. Sınırlamalar öncesi üretimin üçte birini ihraç eden AB, sınırlamadan sonra net ithalatçı haline geldi. Bu üretim ve ticaret rejimi Ekim ayında sona erecek.
AB'li çiftçiler serbest üretim ve ticaret yapabilecekleri ilk ürün sezonunda çekici mali getirileri olan kontrat teklifleriyle karşılaştılar. Kooperatifler ve diğer alıcılar ihracata yönlendirebilecekleri stokların oluşması için ekimin teşvik edilmesini istiyorlar.
Fransa'nın başlıca şeker pancarı alım kooperatiflerinden Cristal Union'a mahsulünü satan Alexandre Pele adlı Fransız çiftçi, ekili alanı bu yıl yüzde 10 artırmayı planladığını belirtti.
"Şeker endüstrisinin 2006 yılında yeniden yapılandırılmasının ardından Fransa'nın kuvvetli olduğu bazı yönler oluştu. Artık dünya piyasasına hazır olduğumuzu düşünüyoruz."
Fransa'da üretilen şeker pancarının yüzde 40'ını satın aldığını belirten Tereos adlı kooperatif, bu yıl üretimi yüzde 25 artıracağını belirtti. Kooperatif geçen yıl 15 milyon ton alım yaptığını, 2017/18 için üreticilerle 19 milyon ton hacimde alım kontratı yaptığını söyledi.
Sektör kuruluşu WVZ'nin CEO'su Günter Tissen ise AB'nin ikinci büyük üreticisi Almanya'da ekim sezonunun başladığını belirterek ekili alanda "çift haneli" büyüme olabileceğini ifade etti.
İngiltere'de şeker pancarı ekili alanının ise üçte bir oranında artması bekleniyor. Ancak bu artış kısmen 2014/2015'teki arz fazlası nedeniyle çiftçinin kendi iradesiyle ekimde yaptığı azaltmanın yeniden toparlanmasını yansıtıyor.
İngiltere'de 880 dekarlık ekim yapmayı planlayan çiftçi William Martin, "İngiltere'deki şeker pancarı kontratları ilk defa piyasaya dönüşü yansıtan unsurlar içermeye başladı" dedi.
Ekili alandaki artışa rağmen İngiltere'nin kısa vadede şeker pancarı ithalatçısı olmaya devam edeceği tahmin ediliyor. Üretim için uzun vadeli görünümün, İngiltere'nin AB'den ayrılma kararının ardından Brezilya gibi şeker kamışı üreticileriyle yapılacak ticaret anlaşmalarıyla oluşması bekleniyor.
ÜRETİM TAHMİNLERİ
Şeker pancarı üretimi yağışlara son derece bağlı olsa da, Green Pool'un ilk tahminlerine göre AB'nin 2017/2018 üretimi 18.3 milyon ton beyaz şeker eşdeğeri miktarda olacak. İhracat ise 3.4 milyon tonu bulacak.
Platts tahminlerine göre toplam üretimin aynı dönemde 19.27 milyon ton, ihracatın 2.4 milyon ton olması bekleniyor.
Avrupa Komisyonu'nun tahminlerine göre sona ermekte olan 2016/2017 dönemi üretimi ise 16.6 milyon ton düzeyinde.
Uluslararası Şeker Örgütü verilerine göre üretim sınırlamalarının yürürlükte olmadığı son dönem olan 2005/2006'da AB'nin toplam üretimi 18.9 milyon ton, ihracatı ise 7.4 milyon ton olmuştu.
Dünya şeker üretiminin yüzde 20'si şeker pancarından sağlanıyor. Şeker üreticileri açısından şeker kamışı daha ucuz bir hammadde. Ancak toplam maliyetler düşünüldüğünde şeker pancarı uluslararası ticarette rekabetçi olabiliyor.