PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ

Enflasyon Gelismeleri

1. Temmuz ayında fiyatlar yüzde 0,48 oranında düsmüs ve yıllık enflasyon 0,79
puan azalarak yüzde 7,58 olmustur. Yıllık enflasyondaki bu belirgin düsüste
Temmuz ayı Para Politikası Kurulu (Kurul) Toplantı Özeti’nde de ifade edildigi
gibi tütün ürünleri ve dayanıklı mallarda bir önceki yılın aynı döneminde artan
vergi oranlarının olusturdugu baz etkisi önemli rol oynamıstır. Bu dönemde
hizmet grubu yıllık enflasyonundaki azalıs egilimi ve temel mal fiyatlarındaki
olumlu seyir devam etmis, temel (çekirdek) enflasyon göstergeleri de orta
vadeli hedeflerle uyumlu seyrini korumustur.

2. Temmuz ayında islenmemis gıda ürünleri fiyatları son iki aya kıyasla daha
sınırlı bir oranda da olsa düsüsünü sürdürmüs, gıda yıllık enflasyonu yüzde
5,52’ye gerilemistir. Sebze fiyatlarındaki mevsimsel azalıs grup fiyat
gelismelerinde belirleyici olurken, et fiyatları iki ay aradan sonra tekrar belirgin
oranda artıs kaydetmistir. Böylelikle, et fiyatlarının yıllık tüketici enflasyonuna
birincil etkisi 1,6 puana çıkmıstır. Agustos ayına iliskin gözlemler, islenmemis
gıda fiyatları yıllık artıs oranının temelde meyve fiyatları kaynaklı olarak
belirgin bir oranda yükselebilecegine isaret etmektedir. Yılın kalanında ise
canlı hayvan ithalatında uygulanan gümrük vergisi oranlarının indirilmesinin
islenmemis gıda fiyatlarındaki artısı sınırlaması beklenmektedir.

3. Hizmet grubu yıllık enflasyonundaki azalıs devam etmektedir. Mevsimsellikten
arındırılmıs veriler enflasyonda hizmet grubu geneline yayılan bir yavaslamaya
isaret etmektedir. Gıda ve enerji fiyatlarının son aylarda olumlu seyretmis
olması hizmet fiyatları üzerinde maliyet yönlü baskıları hafifletmistir. Talep
kosullarına duyarlılıgı görece daha yüksek olan yemek ve ulastırma hariç
hizmet fiyatlarının yıllık artıs oranı ise yüzde 3,46 ile endeks tarihindeki en
düsük seviyeye gerilemistir.

4. Enerji fiyatlarında son dönemde gözlenen yatay seyir Temmuz ayında da
sürmüstür. Uluslararası petrol fiyatlarındaki görünüm paralelinde akaryakıt
fiyatları belirgin bir degisim göstermezken, katı yakıt fiyatları yavaslayarak da
olsa artmaya devam etmistir. Önümüzdeki dönemde baz etkisine baglı olarak
enerji fiyatları yıllık artıs oranının gerileyecegi öngörülmektedir.

5. Temel malların (gıda, enerji, alkollü içecekler, tütün ve altın dısında kalan
mallar) yıllık fiyat artıs oranı dayanıklı mallarda uygulanan geçici vergi
ayarlamalarının olusturdugu baz etkisiyle yüzde 3,74’e gerilemistir. Vergi
etkisinden arındırılmıs temel mal fiyatlarının yıllık artıs oranı ise yüzde 2,4 olan
seviyesini korumustur.

6. Kurul, uluslararası piyasalarda son dönemde bugday ve pamuk fiyatlarındaki
yukarı yönlü hareketlerin tüketici fiyatlarına olası yansımalarıyla ilgili
degerlendirmelerde bulunmus, pamuk fiyatlarındaki artısın giyim sektörü
üzerinde, bugday fiyatlarının ise gıda fiyatları üzerinde etkisi olabilecegine
dikkat çekmistir. Nitekim son dönemde giyim fiyatlarının yıllık artıs oranı
yükselis egilimi göstermektedir. Öte yandan Kurul, yurt içi bugday üretim
tahminleri ve mevcut stok seviyesi göz önüne alındıgında, dünya bugday
fiyatlarındaki artısın yurt içi enflasyona etkilerinin sınırlı kalabilecegini
belirtmistir.

7. Bu çerçevede Kurul, enflasyonun kısa vadede geçici bir artıs gösterdikten
sonra yılın son çeyreginden itibaren tekrar düsüs egilimine girecegi
öngörüsünü yinelemistir.

    Enflasyonu Etkileyen Unsurlar

8. Son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyetteki toparlanmanın
yavasladıgına isaret etmektedir. Sanayi üretimindeki toparlanma egilimi
Haziran ayında kesintiye ugramıstır. Bu dönemde sanayi üretimi bir önceki aya
kıyasla yüzde 2,1 oranında gerilerken, bu gerçeklesme 2009 yılı Nisan
ayından bu yana gözlenen en yüksek oranlı aylık daralma olmustur. Kurul,
anılan dönemde dıs talebe yönelik üretim yapan sektörlerdeki daralmanın
diger sektörlere kıyasla daha belirgin oldugunun altını çizmistir.

9. Temmuz ayına iliskin anket göstergeleri imalât sanayi firmalarının siparis
beklentilerindeki yavaslamanın sürdügüne isaret etmektedir. Temmuz ayı
kapasite kullanım oranı ise bir önceki aya göre artmakla birlikte düsük
düzeylerde seyretmistir. Bu çerçevede Kurul, üretimde Haziran ayında
gözlenen daralmanın kalıcı olmadıgı, ancak toparlanma hızına iliskin asagı
yönlü risklerin devam ettigi degerlendirmesinde bulunmustur.

10. Uç talep göreli olarak istikrarlı bir görünüm sergilemektedir. Yılın ikinci
çeyregine iliskin üretim ve ithalat verileri özel tüketim talebinin bir önceki
döneme kıyasla yavasladıgına isaret etmektedir. Temmuz ayına iliskin anket
göstergeleri ve tüketici güven endekslerinin son dönemdeki yatay seyri üçüncü
çeyrek bası itibarıyla tüketimde bir ivmelenme olmadıgını göstermektedir.
Bununla birlikte Kurul, Mayıs-Temmuz dönemine dair verilerin büyük ölçüde
euro bölgesindeki mali sorunların yol açtıgı çalkantıların etkisini yansıttıgına
dikkat çekerek, bu dönemde iç talepte gözlenen yavaslamanın geçici
olabilecegi degerlendirmesinde bulunmustur. Nitekim, Temmuz ayında tüketici
kredilerindeki istikrarlı artıs egiliminin devam etmesi parasal kosulların
dengeleyici etkisinin sürdügünü göstermektedir.

11. Yatırım talebi toparlanmaya devam etmekte, ancak kriz öncesi döneme
kıyasla düsük düzeylerde seyretmektedir. Tasıt hariç sermaye malları üretimi
ile sermaye malları ithalatındaki artıs egilimi de sürmektedir. Üretim ve ithalat
verileri özel yatırımların yılın ikinci çeyreginde de yıllık bazda yüksek oranlı bir
artıs sergileyecegine isaret etmektedir. Buna karsılık Kurul, dıs talepteki
toparlanmanın gücüne iliskin artan belirsizliklerin özellikle imalat sanayinde
yeni yatırımları sınırlayabilecegi degerlendirmesinde bulunmustur.

12. Dıs talep göstergeleri kısmi bir yavaslamaya isaret etmektedir. Geçtigimiz ay
dıs pazarlardaki olumsuzlukların önümüzdeki dönemde iktisadi faaliyeti
sınırlama potansiyeline dikkat çeken Kurul, altın hariç ihracat miktar
endeksinin dört ay üst üste sergiledigi artısın ardından Haziran ayında belirgin
bir düsüs gösterdiginin altını çizmistir. Güncel dıs ticaret verileri ihracatın
Temmuz ve Agustos aylarında nispeten zayıf seyretmeye devam ettigi
yönünde sinyal verirken, imalât sanayi anket göstergeleri de ihracat
siparislerinde belirgin bir ivmelenme olmadıgına isaret etmektedir. Bu
çerçevede Kurul, imalât sanayinde kapasite kullanımının kriz öncesi seviyelere
ulasmasının zaman alacagını tahmin etmektedir.

13. stihdam kosullarındaki iyilesme devam etmekle birlikte, issizlik oranları halen
yüksek seviyelerde bulunmaktadır. Mayıs ayına iliskin mevsimsellikten
arındırılmıs veriler tarım-dısı istihdamdaki toparlanma egiliminin yavaslayarak
da olsa sürdügünü göstermektedir. Bu dönemde, hizmet sektöründe istihdam
artısı yavaslarken tarım dısı istihdamın artısında sanayi sektörü belirleyici
olmustur. Kurul, dıs talep kosullarındaki bozulmanın önümüzdeki dönemde is
gücü piyasası ve dolayısıyla yurt içi talepteki toparlanmayı yavaslatabilecegi
degerlendirmesinde bulunmustur. Bu çerçevede Kurul, bir müddet daha issizlik
oranlarının kriz öncesine kıyasla yüksek seviyelerde seyredecegi ve birim is
gücü maliyetleri üzerinde belirgin bir baskı hissedilmeyecegi yönündeki
öngörüsünü korumustur.

    Para Politikası ve Riskler

14. Kurul, son dönemde açıklanan verilerin Temmuz Enflasyon Raporu’nda ortaya
koyulan görünümle uyumlu bir seyir izledigi degerlendirmesinde bulunmustur.
Euro bölgesindeki sorunların yansımalarıyla Nisan ayından itibaren iç talep
göstergelerinde kısmi bir yavaslama gözlense de, parasal kosulların
destekleyici etkisiyle önümüzdeki dönemde iç talebin istikrarlı görünümünü
koruyacagı tahmin edilmektedir. Nitekim yılın ikinci çeyregine iliskin kredi
anketi, gerek bireysel kredilerde gerekse firma kredilerinde talep artısının
devam ettigine isaret etmektedir. Bunun yanı sıra, süregelen mevduat artısı ve
bankaların dıs finansmana erisimindeki olumlu gelismeler, kredi
genislemesinin devamı için elverisli bir ortam sunmaktadır.

15. Kurul, enflasyonun kısa vadede geçici bir artıs gösterdikten sonra yılın son
çeyreginden itibaren tekrar düsüs egilimine girecegi öngörüsünü yinelemistir.
Enflasyonun, Agustos ayında temelde meyve fiyatlarındaki hızlı yükselis
nedeniyle belirgin bir artıs sergileyecegi, son çeyrekte ise gıda fiyatlarının
geçtigimiz yıl olusturdugu baz etkisinin tersine dönmesinin de katkısıyla düsüs
gösterecegi tahmin edilmektedir. Temel (çekirdek) enflasyon göstergelerinin
ise orta vadeli hedeflerle uyumlu seyrini sürdürecegi tahmin edilmektedir.

16. Bu gelismeler dogrultusunda Kurul, politika faiz oranlarının bir süre daha
mevcut düzeylerde tutulması ve uzun süre düsük düzeylerde seyretmesi
gerektigi yönündeki görüsünü teyid etmistir.

17. Küresel ekonomiye iliskin riskler önemini korumaktadır. Son dönemde küresel
iktisadi faaliyete dair açıklanan veriler, toparlanmanın hızına iliskin
belirsizlikleri artırmıstır. Gelismis ülkelerde gerek kredi, gayrimenkul ve emek
piyasalarındaki sorunların devam etmesi gerekse kamu borçlarının
sürdürülebilirligine iliskin kaygıların dengeleyici politika uygulama esnekligini
azaltması, küresel iktisadi faaliyete iliskin asagı yönlü riskleri canlı tutmaktadır.
Kurul üyeleri, küresel ekonomideki sorunların daha da derinlesmesi ve yurt içi
iktisadi faaliyetin de durgunluk sürecine girmesi halinde politika faizlerinde yeni
bir indirim sürecinin söz konusu olabilecegini belirtmistir.

18. Kurul, “çıkıs stratejisi” kapsamındaki düzenlemelerin öngörüldügü sekilde
kademeli olarak hayata geçirilmesi için sartların uygun oldugu
degerlendirmesinde bulunmustur. Bununla birlikte, önümüzdeki dönemde çıkıs
stratejisinde bahsedilen önlemlerin öne çekilmesini veya ertelenmesini
gerektirebilecek riskler de mevcuttur. Son dönemde gelismis ülkelerin faiz
oranlarını uzun süre düsük düzeylerde tutacagı beklentisinin güçlenmesi,
küresel fazla likidite kosullarıyla birlikte gelismekte olan ülkelere yönelik
sermaye akımlarını hızlandırmaktadır. Bunun yanı sıra, kriz sonrası süreçte
ülkemizin göreli riskliligindeki düsüs göz önüne alındıgında, önümüzdeki
dönemde sermaye girislerinin artma olasılıgı bulunmaktadır. Böyle bir gelisme
iç ve dıs talebin toparlanma hızlarındaki ayrısmayı belirginlestirebilecektir. Bu
durumun hızlı kredi genislemesi ve cari dengedeki bozulma ile bir arada ortaya
çıkarak finansal istikrara iliskin kaygıları gündeme getirmesi halinde, para
politikası olusturulurken zorunlu karsılıklar ve likidite yönetimi gibi alternatif
araçların daha etkin biçimde kullanılması gerekebilecektir. Bu çerçevede
Kurul, 2010 yılının sonuna kadar tamamlamayı öngördügü çıkıs stratejisi
kapsamındaki düzenlemeleri öne çekebilecektir. Öte yandan, küresel
ekonomideki belirsizliklerin derinlesmesi ve bu durumun yurt içi talebi de
yavaslatması halinde, söz konusu düzenlemeler daha geç yürürlüge
koyulabilecektir.

19. Kurul, son dönemde emtia fiyatlarındaki oynaklıgın artmasının kısa vadeli
enflasyon tahminleri açısından risk olusturduguna dikkat çekmistir. Küresel
ekonominin toparlanma sürecine iliskin belirsizliklerin devam etmesi enerji ve
endüstriyel metal fiyatlarındaki artısları sınırlasa da, iklim kosulları tarımsal
emtia ürünlerini olumsuz etkilemektedir. Nitekim, son dönemde tüketici fiyatları
içindeki temel mallara girdi teskil eden bugday ve pamuk gibi ürünlerin
fiyatlarında hızlı artıslar gözlenmistir. Kurul üyeleri, söz konusu gelismelerin bu
asamada orta vadeli enflasyon hedeflerini tehdit etmedigi degerlendirmesinde
bulunmus, ancak emtia fiyatlarının seyrinin yakından takip edilmesi gerektigini
ifade etmistir.

20. Merkez Bankası, para politikası stratejisini olustururken maliye politikasına
iliskin gelismeleri yakından takip etmektedir. Kurul üyeleri, mali kuralın
yasalasma sürecindeki gecikmenin güncel maliye politikası uygulamalarının
önemini artırdıgını ifade etmislerdir. 2010 yılının ilk yarısına dair bütçe
gelismeleri, iktisadi faaliyetin Orta Vadeli Program (OVP)’da öngörülenden
daha güçlü olmasının ortaya çıkardıgı ek gelir artısının büyük ölçüde kamu
borcunun azaltılmasında kullanıldıgına isaret etmektedir. Merkez Bankası’nın
dengeleyici politika izleme esnekliginin korunması ve piyasa faizlerinin düsük
düzeylerde kalıcı olması bakımından, mali disiplinin önümüzdeki dönemde de
korunmaya devam etmesi büyük önem tasımaktadır. Bu dogrultuda Kurul,
kamu maliyesindeki gelismeleri ve enflasyon görünümü üzerindeki etkilerini
dikkatle takip etmeye devam edecektir. Mali disiplinin dolaylı vergi oranı
artısları yerine kurumsal ve yapısal iyilestirmeler yoluyla saglanması halinde,
tahmin ufku boyunca politika faizinin tek hanede kalmasının mümkün oldugu
düsünülmektedir.

21. Önümüzdeki dönemde para politikası fiyat istikrarının kalıcı olarak tesis
edilmesine odaklanmaya devam edecektir. Orta vadede mali disiplinin
sürdürülecegine dair taahhütlerin yerine getirilmesi ve yapısal reform sürecinin
güçlendirilmesi, ülkemizin kredi riskindeki göreli iyilesmeye katkıda bulunarak
makroekonomik istikrarı ve fiyat istikrarını destekleyecektir. Bu çerçevede,
OVP’nin ve Avrupa Birligi’ne uyum ve yakınsama sürecinin gerektirdigi yapısal
düzenlemelerin hayata geçirilmesi konusunda atılacak adımlar büyük önem
tasımaktadır.