TL’de Tansiyon Yükseldi
Kurda son dönemde tansiyon iyiden iyiye yükselmiş durumda. Mayıs-Haziran periyodunda 3.50-3.55 aralığına sıkışan parite, halihazırda devam ettiğimiz haftada bu bandın üzerine çıktığını görüyoruz. Nitekim bu hafta yurtiçinde takip ettiğimiz gelişmelere baktığımızda mevcut hareketi destekleyen unsurlar karşımıza çıkıyor. Salı günü Türkiye’den Almanya’daki Federal Başbakanlık binası önünde düzenlenen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı zedeleyici provokatif eylem, çarşamba günü ise Avrupa Parlamentosu’ndan gelen kritik karar gündemdeydi. AP’den gelen kararda, Türkiye’nin AB ile birlikte yürüttüğü müzakerelerin dondurulmasının ön görüldüğü rapor belirtildi. Her ne kadar AB bakanı Ömer Çelik’ten, “AP’den gelen bu karar yok hükmünde sayılmaktadır” şeklinde bir açıklama gelmiş olsa da yaşanan bu gelişmenin AB ile olan ikili ilişkilerimizi olumsuz anlamda etkileyeceği aşikar. Bunun dışında yurtiçinde yaşanan bu gelişmelerden hareketle kur kanadında sakin bir seyir beklemek fazla iyimser olacaktı.
Öte yandan haftaya küresel bazda güçlenen bir dolar etkisiyle giriş yaptık. FED’in artık ciddi bir yola girdiğini biliyoruz. Gerek faiz konusundaki tutumları gerekse bilanço küçültme sürecinin net bir tarih belirtilmese de ilgili adımların yavaş yavaş atılıyor olması belirleyici etkenler. Bu tutum doların yukarı ivmesini oldukça tetikliyor. Kaldı ki bahsettiğimiz uzun bir yol olduğundan bizim gibi gelişmekte olan para birimlerini de zorlu bir sürecin beklediğini belirtmemiz doğru olacaktır.
TL-Rand korele hareket etmeye devam ediyor..
Kurda tansiyon bir taraftan yükselirken, diğer taraftan gelişen piyasalarda hareketli bir süreç yaşanıyor. Geçtiğimiz hafta gelişmiş ülke faizlerinde takip ettiğimiz genel artışın haliyle bizimde içerisinde yer aldığımız gelişen ülke para birimlerini olumsuz olarak etkiledi. GOÜ para birimleri Türk lirası ile Güney Afrika randına ise ayrı bir parantez açılması gerekiyor. Özellikle bu iki para birimine güncel olarak baktığımızda 2017 Ocak sonu itibariyle 1:1’e yakın korele hareket ettiğini görüyoruz. Bu tarihlerde hatırlanacağı üzere TCMB sıkı para politikasına geçiş yapmıştı. Bu politika ile birlikte 10 Ocak 2017’de yüzde 8.3 olan ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti, 27 Ocak’ta yüzde 10.3’e yükselmişti. Şuan ise yüzde 11.96 seviyesinde.
Ancak biraz daha geçmişe gittiğimiz “TL-Rand” ikilisinin kritik evrelerden geçtiği söylenilebilir;
Birinci Evre
İlk evrede akıllara ilk başta Ocak 2013-Aralık 2014 dönemlerindeki korelasyon katsayısının 1:1’e yaklaştığı süreç geliyor. Bu periyotlar arası iki para birimi kendi aralarında hem negatif hem pozitif ayrıştıkları tarihler olsa da Fed'in parasal genişlemeden çıkışa başladığı dönem her iki para birimini de yön arayışına sürüklemiş, TL-Rand ikilisi eşit hareket etmeye başlamıştı.
İkinci Evre
Aralık 2014 itibariyle korelasyonda bozulma ortaya çıkmıştı. Değişen bütünlükte Rand kanadında toparlama çabası meydana gelirken, TL denge sorunları yaşamış o dönemde Rand’a karşı ortalama yüzde 4.5’e yakın değer kaybetmişti. Takiben 2015 yılının son çeyreğine kadar hemen hemen bu tablo devam etmişti. Bu tarihten sonra Güney Afrika’da çalkantılı bir siyasi süreç ortaya çıkmıştı. Güney Afrika Devlet Başkanı Zuma, ülkenin Maliye Bakanı Nene'yi görevinden alarak rand üzerindeki değer kaybını fitillemişti. Bu etkiyle birlikte TL’nin rand karşısındaki değeri yaklaşık 2016 başlarına kadar ortalama yüzde 24-25 aralığında artış göstermişti.
Son dönemde ise Güney Afrika ekonomisindeki bozulma ve Haziran 2017’de tekrardan bir resesyon sürecine girilmiş olması (daha önce 2009’da girilmişti) bunun dışında daha güncel bir konu olan Güney Afrika Merkez Bankasının kamulaştırılması adına atılan adımların hepsi rand hanesine eksi olarak yazılıyor. Nitekim konunun derinliğine baktığımızda kısa bir süre içerisinde çözüme kavuşacak gibi durmuyor. Bütün bunlara gelişen ülkelerdeki para çıkışını da hesaba katarsak iki ülkenin parasal anlamda yakınlığını daha da pekiştirecektir. Özetle bahsi geçen materyalleri toparladığımızda, dolardaki toparlanmanın geçici değil de daha çok kalıcı olacağını düşünüyorum. Bu bağlamda TL-Rand arasındaki 1:1’e yakın izlediğimiz korelasyon bir süre daha devam edebilir.
Işık FX-Araştırma Uzmanı
Melih Kopuz