Haziran ayını tamamlarken piyasalar ABD ve Avrupa’dan gelecek enflasyon oranlarına odaklandı. Euro Bölgesi enflasyonu yarın açıklanacak, fakat bölge ülkelerinden gelen rakamlar son derece olumsuz.
Almanya’da enflasyon %7,9’dan %7,2’ye gerileyerek artış hızında bir yavaşlama gösterirken Fransa’da %5,8 ile rekor tazeledi, İspanya’da da enflasyon çift haneye çıkarak son 38 yılın zirvesini gördü. Beklentiler bölge enflasyonunun da %8 üzerinde yeni rekoru görmesi yönünde. Yani son ayda da fiyat artışları devam etti.
Hafta içindeki raporumuzda Euro Bölgesi için risklerin son derece fazla olduğuna değindik. Enflasyonda yeni bir zirve ECB’nin 50 baz puan ile faiz artışına başlamasına neden olabilir.
Bu ay küresel endekslerdeki düşüş derinleşti ve resesyon kaygısının genele yayılmasının etkisiyle petrol de yılın ilk 6 aylık döneminde negatif kapanış yapmaya hazırlanıyor. Kasım’daki kaybın ardından yükselişini hızlandıran Brent, Nisan’ı yatay geçirmesinin ardından bu ayı %4’e yakın düşüşle bitirmeye hazırlanıyor.
Dünyada yılın ilk yarısı oldukça kötü geçti ve ikinci yarının merkez bankalarının daha keskin davranacağı bir dönem olması beklenirken Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın sürmesi iyimserlik beklentilerini düşüren en temel faktör.
Yurt içinde ise BDDK’nın ticari kredilere getirdiği sınırlama borsa üzerinde etkisini devam ettiriyor. BİST Bankalar bu ay %7’ye yakın (günün ilk yarısı itibarıyla) kayıp verirken BİST 100 de %5,5 ekside. Endekste kısa vadede önemli gördüğümüz 2.400 puan desteği korunamazsa satışlar hızlanabilir.
BDDK kararının etkilerini belirttiğimiz raporumuza ek bugün açıklanan dış ticaret rakamlarının da yorumlanması gerekiyor.
TÜİK verilerine göre Mayıs’ta ihracat %15,3 oranında artarken ithalat %43,5 oranında son derece yüksek bir artış gösterdi. Altın ve enerji hariç ithalat da %22,6 yani yine çok yüksek. En önemli nokta ise; dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre %155,2 artarak 4 milyar 156 milyon dolardan 10 milyar 605 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı geçen yıl %79,8 iken, Mayıs 2022’de %64,2'ye geriledi. Yılın ilk 5 aylık döneminde dış ticaret açığı %136,0 artarak 18 milyar 310 milyon dolardan, 43 milyar 206 milyon dolara yükseldi.
Yeni Ekonomi Modelinin ihracat ayağının şimdiye kadar bir ilerleme göstermediği ortada. Daha kötüsü geçen yıla göre yukarıdaki rakamlarda görüldüğü gibi hem aylık açık rekor kırıyor, hem ihracatın verimi giderek düşüyor hem de ithalatın ağırlığı artıyor.
Bu rakamlar ne anlama geliyor?
İhracatımız azalırken ithalatımız giderek artıyor. Bunun sonucunda açık da artıyor ve aylık bazda 10,6 milyar dolar ile rekor bir ticaret açığı verildi.
BDDK kararının bu duruma etkisi ne olur?
Ticari kredilere getirilen sınırlamanın yaratacağı durumlardan biri de şirketlerin ihtiyacı olan ithal ürün siparişini önceden verme ya da daha fazla alması olasılığı. Bu olasılığın ithalat oranını artırması kaçınılmaz olacaktır ve Mayıs’ta bu denli yüksek olan ithalat oranı BDDK kararı sonrası Haziran ve devamında giderek artabilir. Nihayetinde dış ticaret açığı da yükselebilir. Yetkililer kararın geçici olduğunu söylediler, belki de şirketlerin seçeceği alternatifleri ve ithalattaki değişimi görmek isteyeceklerdir. Fakat kararın piyasalarda hoş karşılanmadığını endekslerdeki düşüşten ve yabancı çıkışının artmasından görüyoruz. Ama mevcut uygulamalardan dönüş olmayacağı da her seferinde vurgulandığı için şimdilik en az seçime kadar izlenen politikanın devam etmesi bekleniyor.