Bugün TCMB faiz kararını açıklayacak. Piyasa beklentileri Merkez Bankasının faizleri %14,00’te sabit bırakacağı şeklinde. Ben de TCMB’nin faizleri sabit bırakacağı düşüncesindeyim. Ancak her seferinde söylediğim gibi bunun hata olacağını ve enflasyonun arttığı bir ortamda reel faizlerin daha da gerilemesinin dış finansman açığının kötü etkilenmesine, döviz likidite sorunu yaratacağına ve kurlarda yükselişe neden olacağına, dolayısıyla enflasyonu daha da artıracağını tekrar tekrar vurgulayalım. Aslında faiz treni de kaçtı. Ama zararın neresinden dönersek kârdır. Peki Merkez Bankası faiz kararı sonrası bunun piyasalara nasıl yansıması olacak?
TCMB Faiz Oranı
Son haftalardaki gelişmelere baktığımızda küresel tabloda miktar değişimler göze çarpmakta. Enerji ve gıda fiyatlarındaki düşüş devam ediyor. Bunun küresel piyasalarda özellikle enflasyonu yavaşlatan bir görünümü yansıttığını izliyoruz. Ancak sorulması gereken soru bu eğilimin kalıcı mı yoksa geçici mi olacağı. Ben bu eğilimin geçici olacağı kanaatindeyim. Petrol fiyatları 90 dolara kadar gerilemiş durumda. Küresel yavaşlama sinyalleri azalıyor ve kış aylarına girilmesi sebebiyle tekrar petrol fiyatlarındaki talebin etkisiyle fiyatlarda yükseliş yaşanabilir. Ayrıca ABD’nin petrol stoklarındaki satışı uzun süre sürdürmesi düşünülemez. Gözden kaçırılan bir noktanın da burası olduğu kanaatindeyim. Yani petrol fiyatları sadece azalan talebin etkisiyle değil, ABD’nin açıktan petrol satışı ile de aşağıya gelmiş durumda. 90 dolarların altında uzun süre kalmasını beklemiyorum. Dünyada gıda krizi devam ediyor, Rusya’nın Avrupa’ya gazı kısması ve enerji tedariki sorunu devam ediyor, Rusya-Ukrayna savaşı devam ediyor, bazı malların arz tedarikinde yaşanan sorunlar devam ediyor. Bu sebepler enerji ve gıda sorununun hâlâ devam ettiğini gösteriyor.
Ama özellikle bugün Euro Bölgesi’nden gelen 2. çeyreğe ilişkin büyümenin 2. revizesi %0,6 açıklandı. Yani Euro Bölgesi’nde bir resesyon yaşanacaksa bile bu yıl sonuna kaymış durumda. ABD her ne kadar teknik resesyona girmiş olsa da bunun 2020 başındaki resesyona benzediğini ve son gelen verilerin ABD’nin 3. çeyrekte bu resesyondan çıkacağının işaretini veriyor. Fed Atlanta, 3. çeyrekte ABD’nin %1,8 büyüyeceğini tahmin ediyor. Avrupa Merkez Bankası 50 baz puan ile faiz artırım döngüsüne katılmıştı. Muhtemelen Eylül ayında 50 ya da 75 baz puan faiz artırımı izleyeceğiz. ABD Merkez Bankasının (Fed) yine Eylül ayında 75 baz puan faiz artırımı yapacağını düşünüyorum. Her ne kadar son ay ABD’de enflasyon %9,1’den %8,5’e gerilese de bu düşüşün benzin fiyatlarında aylık bazda %17’lik düşüşten kaynaklandığını izledik. Yani enerji enflasyonun düşmesi enflasyonda bir miktar düşüş sağladı. Son 3 aydır düşen çekirdek enflasyon ise bu ay yerinde saymış ve düşüş durmuştu. ABD’de enflasyon kolay kolay Fed’in istediği %2’lik seviyelere inmeyecektir. Eğer Fed faiz politikasını aynı hızla devam ettirirse muhtemelen 2023’te enflasyon ve faiz %5-6 arasında dengelenecektir. Bu yüzden Fed vites düşürmeyecektir. Pandemi öncesi ABD'de işsizlik %3,5 iken 5,7 milyon kişi işsizmiş. Bu ay işsizlik %3,5 ve 5,7 milyon işsiz var. Yani pandemi öncesi istihdam rakamları yakalandı. İstihdamdaki seyir pozitif gittiği sürece enflasyonda kalıcı düşüş eğilimi yakalanana kadar Fed güçlü faiz artışlarından vazgeçmeyecektir.
Bizim bu noktada dikkat edeceğimiz iki göstergemiz olacaktır. Dolar endeksi ve ABD 10 yıllık tahvil faizleri. Dolar endeksinde kritik bölge 106,50 seviyesi. Bugün o bölgeye geldik. Bu bölgenin kırılmasını ve dolar endeksinin 115’lere doğru yeni bir yükseliş trendine başlamasını bekliyorum. ABD 10 yıllık tahvil faizlerinde de yükseliş beklentimi koruyorum. Orada %3 seviyenin aşılması ile hedef olan %5,25’lere doğru bir atağın başlangıç arifesinde olduğumuzu ısrarla vurgulamakta fayda görüyorum. Ayrıca Fed’in 47,5 milyar dolar ile başlayan bilanço azaltımı Eylül ayında 95 milyar dolara çıkacak. Bu, doların piyasada zor bulunmasına ve daha yüksek maliyetten bulunmasına sebep olacaktır. Bu da şüphesiz ki piyasa faizlerinin daha yükselmesi, daha fazla maliyetle borçlanılması ve küresel piyasalarda doların tüm para birimlerine karşı yükseleceğine işaret etmekte.
Yurt içinde dış finansman sorunu her geçen gün büyüyor ve döviz likidite krizine adım adım yaklaşıyoruz. Bundan kaçabileceğimizi sanmıyorum. Dolar/TL’nin yükselmesi ithalatı patlatınca dış ticaret açığında da artışlar devam ediyor ve cari açığımızın her ay artmasına sebep oluyor. Yılı muhtemelen 50 milyar dolar civarında bir açık ile kapatacağız. Ancak bu noktada artık bizim için 2 göstergede riskler giderek artacaktır.
Birincisi rezervler. Çünkü Ağustos ayı sonuna yaklaşıyoruz. Yani turizm sezonu bitmek üzere. Turizm sezonunun bitmesiyle birlikte azalacak olan döviz girişleri rezervlerde daha fazla kayba sebebiyet verebilir. Son haftalarda TCMB’nin rezervlerinin arttığını izlesek de bu artışın nedeni Rusya’nın Akkuyu nükleer tesisi için Türkiye’ye gönderdiği dolarlar olduğunu izliyoruz. Yani geçici bir artış süreci. Ancak yine de buna rağmen swap yükümlülüğü dışarıda bırakıldığında net rezervlerin -54 milyar dolar düzeyinde kalması sadece net rezervler üzerinden bize 1-2 ay kazandırmış gözükmekte. Son iki haftada net rezervler 6,7 milyar dolardan 11,8 milyar dolara, brüt rezervler 98,3 milyar dolardan 108,6 milyar dolara, swap yükümlülüğü dışarıda bırakıldığında net rezervlerin ise -55,4 milyar dolardan -54 milyar dolara çıktığını izledik. Son kalemde önemli bir değişiklik yok.
İkincisi ise KKM yükümlülüğünün büyümesi. KKM sebebiyle yaklaşık yoktan yere 60 milyar dolar borçlanıldı. 5 ayda Hazine’ye yükü 60,6 milyar TL’ye ulaştı. TCMB'nin ilk 5 ayda ödemesinin ise 80 milyar TL’ye ulaştığı tahmin edilmekte. Toplamda 141 milyar TL faiz yükü (Nereden baksan faiz ödemesi 8-10 milyar dolar). Bunun sürdürülmesi mümkün değil. KKM için bütçede yıl sonuna kadar ayrılan pay 40 milyar TL idi. Bu rakam daha 5. ayda aşılmış oldu. Merkezi bütçede şu an için bir bozulma yok. Ancak bundan sonraki aylarda muhtemelen KKM sebebiyle bozulmanın etkilerini de yaşıyor olacağız. Daha önce vurgulamıştım ancak tekrar vurgulamam gerekirse KKM faiz farkının bütçeden karşılanabilmesi için ek gelir yaratılmalı. Yani vergiler artırılmalı ya da dolaylı vergiler yoluyla toplanılmalı. Şimdi KKM faiz farkının bütçeden karşılanabilmesi için ek gelir yaratılmalı. Yani vergiler artırılmalı ya da dolaylı vergiler yoluyla toplanılmalı. Bu durum aynı zamanda enflasyona neden olacaktır. Kurlardaki artışı da göz önüne aldığımızda enflasyonun düşmesi mümkün değil. Enflasyon - faiz arasındaki farkı gidermediğiniz sürece ne yazık ki ortada bulunan riskleri kaldırmanız da mümkün olmayacaktır. Faiz artırmadığınız sürece dolar/TL başta olmak üzere kurları da durdurmak imkansız olacaktır. Artan kur enflasyonu artıracağından bu kısır döngü devam edecektir.
Reel faizler noktasında, reel faizlerin giderek düşmesi kur sıçramalarını tetiklemekte. Kur ile reel faiz arasında birebir bağlantı olduğu görülmekte. Biz ne kadar eksi reel faiz verirsek o kadar kur sıçramasına maruz kalacağız demek ki. Geçen senenin yılbaşında benzerlerimize göre pozitif reel faiz veren tek ülke iken bugün negatif reel faizin en çok yükseldiği ülke konumuna geçmemiz 23 Eylül’den bu yana kurun yaklaşık %107,75 değer kaybetmesine oldu. Ayrıca bundan sonra dünya genelinde doların değer kazanacağı bir süreç bizi beklerken bu durum kurlarda tarihi zirvelerin devam edeceğini göstermekte.
BIST 100 tarafında bizim için kritik eşik bu hafta içi gördüğümüz dip seviyesi olan 2773 seviyesi. Bu seviyenin üzerinde kalırsak rekorların devamını bekleyebiliriz. Ancak 2773’in altına geçersek borsada da kâr satışları başlayabilir.
Faiz - Enflasyon Farkı
Yılbaşından Bu Yana Kur Değişimleri
TL ve Benzer Para Birimlerinin Dolara Karşı Değeri
Teknik olarak baktığımızda dolar/TL'de yükseliş devam ediyor. 16,00 seviyesinin üzerinde kaldığımız sürece bu eğilimin devam edeceğini söyleyebiliriz. Yukarıda önce tarihi zirve noktası olan 18,30 direncini takip edeceğiz.
Yukarıda 18,30 seviyesinin üzerinde önce 19,10 ve arkasından 20.00 direncine doğru yükseliş yaşanabilir. Aşağıda ise 17,40 seviyesinin altında önce 16,45 ve arkasından 16,00 desteğine kadar düşüşler görülebilir.
Teknik olarak baktığımızda kanalı kıran BIST 100 endeksi yoluna tüm hızıyla devam ediyor. Artık bizim için kritik seviye 2773. Bu seviye kırılmadıkça yükseliş eğilimi devam edebilir. 2773 desteği kırılırsa kâr satışları başlayabilir.
Yukarıda 3000 direncinin üzerinde 3080 ve arkasından 3230 seviyesi test edilebilir. Aşağıda ise 2475 desteğinin altında önce 2435 ve arkasından 2680 seviyesine kadar düşüş izlenebilir.