Ticaret Bakanlığı bugün Mayıs ayına ait dış ticaret rakamlarını paylaştı. Bakan Mehmet Muş, son 5 ayki her açıklamasında ihracatta rekor kırıldığını söylese de Mayıs’ta asıl rekor açık tarafından geldi.
Veriler üzerinden gidecek olursak;
- Geçen yıl 16,4 milyar dolar olan ihracat bu yıl %15,2 arttı ve 18,9 milyar dolar oldu.
- İthalat geçen yıl 20,6 milyar dolardı, bu yıl %43,8 arttı ve 29,6 milyar dolara çıktı.
- Dış ticaret açığı Mayıs 2021’de 4,1 milyar dolardı, bu yıl ise %157 oranında artarak 10,6 milyar dolara çıktı ki bu şimdiye kadarki en yüksek açık oldu.
- Geçen yılın aynı dönemine göre yılın ilk 5 ayındaki açık da %136 oranında arttı ve -18 milyar dolardan -43 milyara çıktı.
- İhracatın ithalatı karşılama oranı geçen yıla göre 15,9 puan azalarak %64 oldu.
Bu rakamlar ne anlama geliyor?
İhracat ve ithalat arasındaki değer farkı diyebileceğimiz dış ticaret sonucunda rakam eksi çıkıyorsa ihracat değer ithalatın altında kalmıştır. Haliyle de açık oluşmuştur. Açık arttıkça borç da artıyor demektir.
Dış ticaret açığı neden artıyor?
Bunun en önemli nedeni ithal edilen malların fiyatlarının artması. Türkiye en çok ara mamul ithalatı yapıyor ve bu ürünler özellikle emtia grubundaki yükselişten de lojistik maliyetlerinden de çok etkilendi. Buraya kadar küresel bir durum var doğru. Peki ihracatın ithalatı aşması için yapılan onca uygulamaya rağmen neden ihracat değeri zayıf kalıyor? Asıl soru bu olmalı.
Eylül’de Kavcıoğlu’nun faiz indirimine kapıyı açan ilk konuşması cari fazla verme hedefi olmuştu hatırlarsanız. Planlamaya göre faiz düşürülecek, bununla beraber kurun belli bir seviyeye çıkmasına izin verilecek, rekabetçi seviye oluşunca da cari fazla verilecek, ülkeye döviz girecek, enflasyon da düşecek, her şey çok güzel olacak…
Bakınız ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen yıla göre 15,9 puan azalarak %64 oldu. Yani kurdaki bu ataklar ve atakların yarattığı maliyetler, ekonomideki bozulma hepsi cari fazla vermek içindi. Ama olmadı. TL’deki kayıp bırakın fazla vermeyi dış ticarette 15,9 puanlık bir düşüş ile sonuçlanmış.
Dış ticaret açığının artmasının en büyük nedeni uygulanan yanlış politikalar. Kısaca üzerinden geçelim:
Faiz düştü, kur çıktı ki bu planlıydı, ama kontrol sağlanamadı. Kasım ve Aralık’taki ataklar kesinlikle istenen bir durum değildi çünkü çok hızlı oldu. Ocak’ta kur 13’lü seviyelerdeydi ki aşılmasın diye çok çabalandı, peki cari fazla verildi mi? Hayır, 7,11 milyar dolar açık verildi. Bu durum Şubat’ta da Mart’ta da böyle oldu ve 3 aydaki açık 18 milyar dolara çıktı. Dış ticarette de ihracat gibi açık da rekor kırıyor.
13’lerde olan kur bugün 16,50’lere yaklaştı ve kurdaki rekabetçi seviye yükseldikçe açık da yükseliyor. Oysa buralardan gelecek dövizlerle rezervleri artıracaktır. Üzerine enflasyon her nasıl oluyorsa kendiliğinden düşecekti?
Resmi enflasyon oranı yarın açıklanacak ve beklenti %80’e yakın bir enflasyon olması yönünde. Eylül’de enflasyon %19,5 idi.
Tıpkı büyümede olduğu gibi ihracatta da karşılığı olmayan bir durum söz konusu. %7 büyümeyi belli bir kesim dışında kim hissedebildi? İhracat rekor kırıyor da borç da artıyor. Bu rekor kime ne fayda sağlamış oluyor?
Göz göre göre devam edilen bu hatalardaki her ısrar, daha büyük maliyetten başka bir sonuç çıkaramayacaktır.