Bu makale 02.12.2021 tarihinde İngilizce olarak yayımlanmıştır.
Salgınla ilgili Güney Afrika’dan gelen haberlerin baskısıyla geçtiğimiz Cuma günü petrol piyasaları altüst oldu.
Geçen hafta Botswana’daki yerel hekimler, Omicron olarak adlandırılan yeni bir koronavirüs varyantı tespit ettiklerini söyledi. Yatırımcılar ve traderlar güvenli limanlara koşarken hisse senedi ve petrol piyasaları sert darbe aldı.
ABD’de Cuma günü Şükran Günü’ydü ve pek çok yatırımcı, borsalar açık olmasına rağmen piyasaları izlemek yerine aileleriyle vakit geçirdi. Bu normalden düşük olan katılımcı hacmi, volatiliteyi artırmış olabilir.
Cuma günü seans bitene kadar WTI %13 düşüşle 68,15 dolar olurken Brent %11,6 kayıpla 72,72 dolardan işlem gördü.
Bu düşüşü tetikleyen başlıca iki şey, korku ve belirsizlik oldu. Omicron varyantının ne kadar zararlı olabileceği ve yayılma boyutu da dahil olmak üzere birçok konuda çok az şey biliniyor ya da anlaşılıyordu. Çoğu uzman ve hükümet yetkilisi en kötü senaryoyu düşünüyordu.
İngiltere, Hollanda, Japonya ve İsrail gibi birçok hükümet, bu haberler karşısında çabucak tepki vererek sınırlarını kapattı veya erişim kısıtlaması getirdi.
Bazı durumlarda yalnızca Afrika’nın güney bölgelerinden gelen yolculara yasak geldi. Japonya ve İsrail, sınırlarını tüm yabancı uluslara geçici olarak kapattı. Bu kapanışlar, seyahat kısıtlamalarında artış olacağı korkusuna ve uçuşlarda genel bir düşüşe yol açtı.
26 Kasım’dan bu yana toplamda 56 ülke, Omicron’dan “korunmak” için farklı şekillerde seyahat yasağı getirdi.
Yeni varyanta yönelik verilen bu tepkilerle beraber petrol piyasasında süregelen volatiliteyi körükleyen yaygın belirsizlik düşünüldüğünde yatırımcıların, talep görünümünü etkileme ve dolayısıyla fiyatlamaya yön verme olasılığı olan üç önemli meseleyi değerlendirmesi gerekiyor:
1. Düşüş, daha yüksek fiyatlara giden yolda sadece ufak bir tümsek miydi?
Brent’in 73,44 dolara düşmeden önce 77 doları görmesi ile Pazartesi günü fiyatlar toparlanmaya başladı. WTI ise 72 doları gördükten sonra kapanışa doğru 69,95 dolara geriledi. Omicron varyantının diğerlerine göre daha hafif şiddette olabileceğine dair emareler ortaya çıkmaya başladı ve bazı ülkeler, seyahat kısıtlamalarının ciddiyetini ve süresini azalttı.
Avustralya, İsrail ve birçok Avrupa ülkesi de Omicron varyantının kendi popülasyonları arasında zaten bulunduğunu duyurduktan sonra seyahat kısıtlamalarının gerekli olmadığına dair umutlar arttı. Çarşamba günü ABD de kendi sınırları içerisinde Omicron vakası görüldüğünü duyurdu.
Bununla birlikte Salı ve Çarşamba günü petrol fiyatları yine düştü. Biden yönetimi, vatandaşlar ve yolcular için ABD’de karşılıklı yolculukları zorlaştıracak şekilde karantina ve seyahat için test prosedürlerini artırmayı düşündüğünü söyledi.
Omicron’un şimdiden küreselleştiği haberlerine rağmen panik, petrol talebinde düşüşe yönelik gerçek korkuları tetiklemiş görünüyor. Çarşamba gününe geldiğimizde korkular hala azalmamıştı.
2. Bu, petrol fiyatı için tahminler açısından ne anlama geliyor?
Hem Brent hem WTI’nın Çarşamba günü itibarıyla 70 dolar altında işlem görmesiyle, OPEC ve IEA tahminlerinin, büyük bankalar tarafından çıkarılan tahminlere göre daha doğru olduğu görülüyor. İki kuruluş da daha yüksek tahminler sunabilirlerdi ancak piyasanın, düşük fiyatlarla neden ve nasıl karşılaşacağını bilmiyorlardı.
2021’in bitmesine şurada bir ay kala, bazı bankaların öngördüğü gibi fiyatların 90 doları görmesi mümkün görünmüyor. Bankacılık kurumları, hâlâ petrol fiyatlarının daha da yükseleceği kanaatinde gibi. Hatta Goldman Sachs, analistlerinin, bu satışların aşırı olmasına ve mevcut koşullarda petrol fiyatlarının daha yüksek olması gerektiğine inanmasının nedenlerini açıklayan bir not yayımladı.
3. Bu hareket, OPEC+’nın aylık karar verme mekanizmasını nasıl etkiler?
Fiyatlardaki düşüşün ardından OPEC ve OPEC+, bu gelişmeler ışığında piyasayı değerlendirmek adına zaman kazanmak için toplantılarını bir gün erteledi. OPEC dün toplandı ancak o toplantıda petrol üretim politikasıyla ilgili konuları tartışmadı. Onun yerine kartel, bütçe ve yeni Genel Sekreter ataması gibi bürokratik meselelere odaklandı.
OPEC+’nın bugünkü toplantıda günlük 400.000 varillik üretim artışı planına ara verebileceğine dair bazı göstergeler mevcut ama bu aranın ne kadar olabileceği bilinmiyor. Rusya ve Suudi Arabistan, planlı üretim artışlarıyla devam etmek mi yoksa bu planları askıya almak mı istediğine dair renk vermedi. İkili, yalnızca son gelişmeler ışığında piyasa göstergelerini değerlendirmeyi düşündüklerini söyledi.
Çoğu analist, ABD ve diğer ülkelerin SPR kullanımı ve Omicron korkusundan dolayı fiyatlarda yaşanan düşüşler ışığında grubun üretim artışlarını durduracağına inanıyor. Çarşamba sabahı OPEC’in bir iç raporu Reuters’e sızdırıldı ve OPEC’in, piyasanın 2022 Ocak ayında günlük 2 milyon, Şubat ayında 3,4 milyon ve Mart ayında 3,8 milyon varil fazlalık vereceğini öngördüğünü gösterdi.
Birçok analist bunu, OPEC+’nın planlı üretim artışı ile devam etmeyeceğine inanmak için bir sebep olarak görse de biz henüz bunun gerçek olduğunu varsayamıyoruz.