TCMB, 21 Ocak Perşembe günü 2021’in ilk Para Politikası Kurulu toplantısını gerçekleştirdi. Piyasaların her seferinde dikkatle takip ettiği ve fiyatlamalarda etkili olan Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı nedir?
Para Politikası Kurulu, tam olarak adında da belirtildiği üzere para politikası karalarının alındığı kuruldur. Kurul 7 üyeden oluşur. Bu üyeler başkan, başkan yardımcıları, banka meclis üyeleri ve Cumhurbaşkanı tarafından atanan bir yetkiliden oluşur.
Para Politikası Kurulu’nun görevleri nelerdir?
Fiyat istikrarını sağlamak kurulun en öncelikli görevidir ve kurul, bu fiyat istikrarını sağlamak yani enflasyonu belirli bir seviyede tutmak için hükümetle beraber hedef belirler. Kurul, para politikasının içinde kur politikası da izler ve dövizdeki değişimde, TL’nin değerini ve miktarını belirlemek için de uygulamalarda bulunur.
Ekonomide denge ve sürdürülebilir bir büyüme sağlayabilmek için ülkeyi yöneten yetkililer ve kurumlar belirli alanlarda belli vadede hedefler belirlerler ve bu hedeflere ulaşmak için uygulanan politikalar para politikası ve maliye politikası olmak üzere ikiye ayrılır. Maliye politikasında Hazine Bakanlığı başta olmak üzere yetkili kurumlar vergi, bütçe ve kamu borçlanması gibi alanlarda politika uygularken Merkez Bankası ise fiyat istikrarına göre paranın miktar ve fiyatını belirlemek üzere politika uygular.
Maliye politikalarında yıl içinde bütçe giderinin GSYİH’ye oranı, yani borçlanma oranı, vergilerdeki oranlar, borçlanma miktarı ve kamu giderleri gibi başlıklar yıllık olarak planlanır ve hedefi yakalamak için de buna göre politika uygulanır. 2020’de pandeminin sektörlerde yarattığı kaybı azaltmak için genişlemeci maliye politikası uygulandı ve son derece fazla kredi genişlemesine gidildi. Fazla borçlanma sonucunda enflasyon ve cari açık arttı, kurdaki yükseliş de hızlandı. Hedeflenen seviyelerden uzaklaşılması nedeniyle merkez bankası da para politikasında değişikliğe gitti.
Sıkı para politikası nedir?
Para politikasının maliye politikasından direkt etkilendiği ve maliye politikasının sonucuna göre de uygulamaya geçtiğini 2020’de tecrübe ettik. Hedeflenen başlıklarda yani bütçe, büyüme, enflasyon, cari açık gibi ana başlıklarda dengeli bir gidişatın olması durumunda para politikasında da buna uyumlu bir yol izlenir. Eğer ekonomide enflasyon ve cari açık artmaya başlar, yerel para biriminin değerinde kayıplar görülürse merkez bankası buna sıkı para politikası uygulayarak müdahale eder. Sıkı para politikasının ilk aracı faizdir. Faizin enflasyonun üzerinde bir seviyeye çıkarılması ilk atılan adımdır. Faizle beraber merkez bankası, bankalara zorunlu karşılık, aktif rasyosu, alım-satım komisyonu ve swap gibi kanallarla da faiz dışı ek araçlar kullanarak politikayı sürdürür. Sıkı para politikasında faizin yüksek olmasının ve düşük olmasının ekonomiye olan etkisini geçen haftaki yazımızda belirtmiştik.
Sıkı para politikasının en olumsuz sonucu ekonomik büyüme hızını ve yurt içi yatırımları azaltmasıdır, ancak planlanan sürede göstergelerde dengelenme sağlanmasıyla yeniden büyüme hedefli politikaya geçilebilir. Geniş para politikasının da riskleri yüksektir, bu politikada da sadece büyüme hedefli yol izlenirse para birimi ve enflasyondan feragat edildiği için göstergelerde bozulma görülebilir. Dolayısıyla sıkı ya da geniş para politikası uygulamasının ayrı ayrı riskleri mevcuttur. Dengeli bir ekonomi için maliye ve para politikasının uyumlu olması gerekir, aksi durumda iki türlü riskleri dönem dönem tecrübe etmek kaçınılmaz olacaktır.
TCMB’nin 2021 politikası nasıl?
Kredi genişlemesinin yarattığı sonuçlar ve küresel emtia- gıda fiyatlarındaki artış nedeniyle merkez bankası 2020’nin 3. Çeyreği itibarıyla sıkı para politikasına geçti ve faiz oranlarını yükseltti. TCMB, hafta içinde gerçekleştirdiği PPK toplantısında enflasyonda yükselişin sürebileceğine vurgu yaparak sıkı para politikasının da buna bağlı uzun süre devam edeceğini belirtti. Karar metninde yer alan uzun süre ifadesi piyasalarda en az yılın ilk yarısı olarak fiyatlanıyor.