Bu makale 27.05.2021 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
1 Haziran’da video konferans ile yapılacak olan OPEC+ toplantısında gündemdeki en önemli olay, grubun Temmuz ayı sonuna kadar sürecek olan mevcut üretim anlaşması olacak muhtemelen.
Anlaşmada uyum ve piyasa izleme sorunları görüldü, bu nedenle arz ve talep resmi kesinlikle önem kazanan bir gündem maddesi ancak İran petrolünün pazara dönüş olasılığının gölgesinde kalması çok olası.
Aşağıda konferans için önemli olan 3 başlığı tartışacağız:
1. OPEC+’nın arz durumu
OPEC+ Ortak Teknik Komite (JTC) ve Ortak Bakanlıklar İzleme Komitesi (JMMC) 31 Mayıs’ta toplanacak ve 1 Haziran’daki tüm bakanların olduğu toplantı öncesinde resmi arz rakamlarını tartışacak. Mart rakamlarına göre Rusya ve Irak, kotaları üzerinde üretim yapmış.
S&P Platts’e göre OPEC+ ülkeleri, mart ayında kotalarını toplamda günlük 3,316 milyon varil aştı. Rusya kotasını en çok aşan oldu – günlük 877.000 varil. Irak günlük 707.000 varille aşarken Güney Sudan ile Kazakistan da kotasını aşan önemli katılımcılardandı.
Rusya ve Kazakistan nisan ayı üretimini artırma izni aldı ancak kotaları üzerinde üretim yapan ülkelerin, Eylül ayına kadar bu aşımları nasıl telafi edeceğine dair detaylı bir plan sunması bekleniyor.
Suudi Arabistan, başta Irak olmak üzere bu ülkelerin bazılarını, bu taahhüde bağlı kalmasını sağlaması olası. Rusya’nın bu mesele üzerinde baskı yapmaması muhtemel.
2. OPEC+ üretimi artıracak mı?
Mevcut anlaşmaya göre OPEC+, Mayıs-Temmuz arasında üretimi kademeli olarak günlük 1,2 milyon varil artırmayı planlıyor. Bu nedenle grup, gelecek haftaki konferansta bu hedefe yönelik ilerlemeyi değerlendirecek.
Son zamanlarda grup aylık toplandığı için mevcut anlaşmayı değiştirmeye karar vermesi mümkün.
Petrol fiyatlarındaki ve küresel talepteki eğilimlere bakılırsa OPEC+’nın üretimi düşürmek için bir sebebi olması mümkün değil. Aksine üretimi artırmayı düşünmesi muhtemel.
Rusya Başbakan Yardımcısı ve Rusya’nın OPEC+’daki temsilcisi Alexander Novak, dünkü açıklamasında küresel petrol pazarında halihazırda “günlük 1 milyon varil civarı” açık olduğunu söyledi.
Bu, OPEC+’yı Temmuz ayında kesinlikle ancak Haziran ayında da bir ihtimal, üretimi artırması konusunda baskılayabileceğinin bir işareti.
OPEC+ ayrıca üretim artışının gerçekleşip gerçekleşemeyeceğini belirlemek için tüketici ülkelerin depolarındaki (veya stoklarındaki) petrol miktarına da bakıyor.
Bu, petrol fiyatlarının hızla arttığı bu yılın başlarında OPEC+’nın üretimi artırmamasının başat nedeni. Aynı zamanda Hindistan gibi tüketici ülkeler, piyasaya daha çok petrol sunmak için Suudi Arabistan’a baskı yaptı ancak OPEC+ bunu reddetti.
Bunun yerine Suudi Arabistan’ın petrol bakanı, Hindistan’la dalga geçerek Suudi Arabistan’dan 2020 yılında epey ucuza aldığı depodaki petrolünü kullanması gerektiğini söyledi.
Bu noktaya kadar (ham petrol ve rafine ürünler de dahil), ABD petrol stokları, artık 2020 Mart sonunda gördüğü seviyelere dönmüş durumda.
Bu, koronavirüs salgınından kaynaklı petrol fazlalığının neredeyse bittiğinin bir göstergesi, en azından ABD’de. Sorun, OPEC+’nın küresel stok seviyelerinde düşüş görmeyi isteyip istememesi.
İstiyorsa Haziran ayında muhtemelen üretim artışı yapmayacak. Ancak OPEC+, daha ucuz benzine aç olan müşterilere sunmak üzere bu yaz ABD petrol üretiminde olası artış konusunda da endişe duyuyor olmalı. Eğer bu endişeleri ağır basarsa o zaman Haziran ayında üretimi artırmak zorunda kalabilir.
3. İran meselesini çözmek: ne kadar çabuk, o kadar iyi
ABD ve İran arasında görüşmeler devam ediyor ve İran petrolü üzerindeki yaptırımları kaldırma veya JCPOA’ya (İran nükleer anlaşması) dönme konusunda henüz ABD’den bir taahhüt gelmedi.
Bununla birlikte İran, üretimi artırmak için petrol sahalarını hazırlayıp petrol satışlarına tekrar başlamak için eski müşterilerine ulaşarak yaptırımların kaldırılmasına hazırlanıyor.
İran son altı ayda gizli petrol satışını kademeli olarak artırdı ancak hâlâ yaptırımlar kaldırıldığında üretimi ikiye katlamayı düşünüyor.
Bazı analistler 3-6 ay içinde İran’ın, üretimini günlük 4 milyon varile çıkaracağına inanıyor. Diğerleri ise petrol sahalarındaki bloke sondaj delikleri gibi engelleri ortadan kaldırmak uzun sürebileceğinden bunun 12 ila 15 ayı bulacağını düşünüyor.
Yine de İran, yaptırımlar kaldırıldığında piyasaya –müşterileri sıraya girmişse – stoklanmış 60 milyon varil ham petrol sunabilir.
Hindistan, yaptırımlar kaldırıldığında İran petrolü almaya devam etmeyi düşündüğünü ima etmişti zaten. Çin, başından beri menşeini gizleyen aracılar aracılığı ile İran petrolü alıyor ve yaptırımlar kalktıktan sonra muhtemelen alımlarını artıracaktır.
OPEC+’nın şimdi düşünmesi gereken soru, İran’ı mevcut OPEC+ üretim anlaşmasına nasıl dahil edeceği. Geçmişte OPEC, İran’a ve savaş veya yaptırımlar yüzünden petrol üretimine ara vermiş diğer ülkelere belirli bir süre tanımıştı.
Ancak böyle bir üretim ve satış süresi için müzakereler, çekişmeli ve acımasız olabilir. Jeopolitik açıdan İran’ın, hala Suudi Arabistan’ın düşmanı olduğunu unutmayın.
OPEC+’nın İran ile tartışmaları Temmuz ayına kadar ertelemesi muhtemel ancak grup, gelecek haftaki konferansta İran petrolünün arz ve talep senaryolarını nasıl etkileyeceğini düşünmeye başlayabilir.
Alexander Novak, OPEC+’nın geç olmadan İran meselesini çözmesi ve İran’ın “fiili üretim seviyelerini” hesaba katması gerektiğine inanıyor.
Yatırımcılar, petrol bakanları kamuoyunda bu konuda konuşmasa dahi 1 Haziran toplantısında OPEC+’nın, İran petrol arzındaki artışın piyasayı nasıl etkileyeceğini değerlendirmeye başlamasını beklemeli.