Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bugün 2023 yılın nasıl bir yol izleyeceklerini belirten duyuru paylaştı. Daha önce Para ve Kur Patikası olan başlık Para Politikası ve Liralaşma stratejisi olarak değiştirildi.
2022’de Merkez Bankasından en çok duyduğumuz tabir de Liralaşma Stratejisi oldu. Merkez Bankası bu ifadeyi “Fiyat istikrarının sürdürülebilir bir çerçevede yeniden şekillenmesi amacıyla, tüm politika araçlarında Türk lirasını öncelikleyen uygulama.” olarak tanımlıyor. Yani son yıllarda ekonomide dengeleri bozan kur yükselişinin ardından TL’yi destekleyen, dövizde oynaklığı azaltan, dövize talebi düşürmek için KKM gibi uygulamalar kullanılan stratejinin adı Liralaşma.
Merkez Bankası 22 sayfalık sunumunda 2022’de neler yaptığını, 2023’te de neler yapacağını belirtti. Açıklamanın özeti de şu: “Bu yıl yaptıklarımızı 2023’ün ilk yarısına kadar yapmaya devam edeceğiz.” Neden ilk yarı kısmında benim şahsi fikrim seçim, ama Merkez Bankası bunun nedenini gözlem olarak belirtiyor.
Merkez Bankasının açıklamalarını verilerle değerlendirelim
Merkez Bankası, 2023 yılı içinde daha önceki yıllarda olduğu gibi 4 kez enflasyon raporu sunumu yapacak. 2022’deki tahminleri hatırlayalım:
- Ocak ayındaki ilk raporda 2022 yıl sonu enflasyon tahmini %23,2, 2023 tahmini %8,2 idi.
- Nisan'daki ikinci raporda 2022 yıl sonu enflasyon tahmini %42,8, 2023 tahmini %12,9'a yükseltildi.
- Temmuz raporunda 2022 yıl sonu tahmini %60,4'e çıkarılırken 2023 beklentisi %19,2'ye yükseltildi.
- Ekim'de gerçekleşen dördüncü raporda ise yıl sonu enflasyon tahmini %65,2, 2023 tahmini %22,3'e çıkarıldı. 2024'te ise %8,8 enflasyon öngörüldü.
Merkez Bankası ve Hükümet 2023’te enflasyonun %20’li seviyelere düşeceği görüşünde ve bunu Liralaşma Stratejisi ile sağlayacaklar.
Peki 2022’de uygulanan bu stratejiye rağmen neden enflasyon %36’dan %85’e çıktı. Neden her sunumda enflasyon tahminleri yükseltildi? Eğer bu politika işe yarıyor olsaydı her sunumda tahminlerin düşürülmesi gerekmez miydi? Ya da eğer küresel risklerden kaynaklanıyorsa ve bunun böyle olacağı her toplantıda öngörülüyorsa neden bu politikada ısrar edildi? Ve fiyat istikrarını sağlama noktasında faiz indirimi koşulların neresinde kendine yer bulabildi?
Sorular uzar gider ama cevap noktasında dayanaklı ve tutarlı bir tavır olmadığı için soruda haybeye gitmiş oluyor.
Merkez Bankası 2022’de rezervlerin arttığına dikkat çekiyor. Yapılan açıklama şöyle:
“2021 yılı sonunda 111,1 milyar ABD doları seviyesinde olan TCMB rezervleri, 2022 yılında yürütülen rezerv kaynaklarının çeşitlendirmesi uygulamaları ile 23 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 128,4 milyar ABD doları seviyesine ulaşmıştır. Benzer şekilde güçlenen altın rezervleri, 2021 yıl sonundaki 657,7 ton seviyesinden 23 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 779,5 ton seviyesine ulaşmıştır.”
Altın rezervinde artış var, ama bankanın swapları düştüğümüzde rezervler -43 milyar dolarda. Yıl içinde bu açık 60 milyar dolara kadar çıkmıştı.
Dikkat çeken iki nokta var 2023 sunumunda
İlki yarı yıl vurgusu. Açıklama şöyle: “Liralaşma Stratejisi çerçevesinde uygulanacak politikalar, bankacılık sisteminin hem varlık hem de yükümlülük tarafında Türk lirasının (TL) ağırlığının kalıcı olarak artırılması amacıyla güçlendirilerek kullanılmaya devam edilecektir. Bu kapsamda, 2023 yılının ilk yarısı için mevduatta liralaşma hedefi %60 olarak belirlenmiştir. Bankaların fonlama, teminat ve kredi kanallarını kullanım imkânları liralaşma hedefleri doğrultusunda kalibre edilecektir.”
Buradan gelecek günlerde dövizi zorlaştıracak önlemlerin geleceğini ve bunun seçimlere kadar devam edeceğini anlıyoruz. Zaten son haftalarda bankalar döviz bozmaması için uyarılıyor. Yakın zamanda daha fazla uygulama söz konusu olacaktır.
İkinci nokta ise şu açıklama: “TCMB, 2022 yılında uygulamaya konulan Liralaşma Stratejisi ile fiyat istikrarının sürdürülebilir bir çerçevede yeniden şekillenmesini amaçlayan bir politika duruşunu benimsemiştir. Geçmiş dönem tecrübeleri ve küresel uygulamalar ışığında, enflasyonu geçici olarak baskılarken finansal kırılganlıkları artıran bir yaklaşım yerine, kalıcı fiyat istikrarını sağlamaya yönelik, yapısal unsurlara da odaklanan bütüncül bir çerçeve esas alınmıştır.”
Merkez Bankası, faiz artırıp enflasyonu düşürürken büyümeden olmak istemeyişini açıklıyor ve bu kararın doğruluğuna inanarak devam ettireceğini söylüyor. İlk maddeyle birlikte yorumlarsak Haziran 2023 öncesi Liralaşma Stratejisinden ve buna bağlı büyüme odaklı adımlardan geri kalınmayacak.
Ayrıca, Merkez Bankası faizi %9’a düşürme noktasında somut bir gerekçesi yokken olduğu gibi şimdi de küresel riskler nedeniyle bu oranın bir süre korunacağını ifade ediyor.
Merkez Bankasının 2022’de uyguladığı ve 2023’ün ilk yarısına kadar da sürdürmesi beklenen bu politikanın ekonomi tarihine gireceği bir gerçek. Ancak bugün bazı kesimin çok doğru bulduğunu ve hatta dünyanın örnek almaya başladığını söylemesine karşın benim de içinde bulunduğum diğer kesimin son derece yanlış bulduğu bu politika bakalım ilerde nasıl anılacak?