Kur Korumalı Mevduat'ta 8 ay geçti. KKM bundan sonra bütçede ciddi delikler açacaktır.
Gerçek kişilerin, yani vatandaşların dolar mevduatı
- 20 Aralık'ta: 163,5 milyar dolar
- 21 Şubat'ta: 158 milyar dolar
- 18 Mart’ta: 157,2 milyar dolar
- 25 Mayıs’ta: 153,3 milyar dolar
- 22 Ağustos’ta: 147,2 milyar dolar
Gerçek + tüzel kişilerin dolar mevduatı
- 20 Aralık'ta: 259,6 milyar dolar
- 21 Şubat’ta: 237,7 milyar dolar
- 18 Mart’ta: 237,8 milyar dolar
- 25 Mayıs’ta: 236,9 milyar dolar
- 22 Ağustos’ta: 235,6 milyar dolar
Yani DTH'ler 24 milyar dolar azalmış. Bunun 16,3 milyar dolarını vatandaş satmışken 7,7 milyar dolarını kurumlar satmış.
Daha önce, 21 Şubat itibarıyla KKM’de sistemin kilitlendiğini söylemiştik. İlk 2 ayın sonunda özellikle şirketlerin döviz satımlarının kesildiğini izliyoruz. Ancak buna karşın vatandaşlar az da olsa döviz satımını sürdürüyor.
Döviz kurundaki gelişmelere baktığımızda uzun bir süre 13,85 barajında takılı kalan kur, KKM talebinin ortadan kalkmasıyla 21 Şubat’tan itibaren yükselerek bugün 18,22 seviyesine kadar yükseldi. Dolar/TL kurundaki yükseliş 21 Şubat’tan bu yana %28,8. Diğer yandan 7 ay geçmesine rağmen henüz bir gerileme yok. Halen %54,60 seviyesinde.
Gerçek + tüzel kişilerin TL mevduatı
- 20 Aralık'ta: 1,853.5 trilyon TL
- 21 Şubat'ta: 2,287 trilyon TL
- 18 Mart’ta: 2,495 trilyon TL
- 25 Mayıs’ta: 2,716 trilyon TL
- 22 Ağustos’ta: 3,459 trilyon TL
1,605.5 trilyon TL'lik artış var (Kredi, ticaret veya yastık altından gelmiş olabilir).
BDDK’ye göre 12 Ağustos itibarıyla KKM’ye bağlanan para miktarı 1.206 trilyon TL (tahmini 70-80 milyar dolar). Bunun ne kadarının TL’den ne kadarının dolardan geldiğini açıklamadıkları için göremiyoruz. Ama bildiğimiz iki şey var. Birincisi, durduk yere 70-80 milyar dolarlık bir borç altına girdiğimiz; ikincisi, bu paranın büyük kesiminin TL mevduatlarından geldiği. Neden büyük kesiminin TL mevduatlarından geldiğini söylüyoruz. Çünkü şirketlerin ve bireylerin dövizlerinde azalış miktarı 24 milyar dolar iken TL mevduatlarındaki artış 1.606 trilyon TL’lik ( yaklaşık 90-100 milyar dolarlık) artış var.
Hazine Bakanlığının ilk 5 aylık süreçte ödemelerinin detayına baktığımızda:
- Mart'ta: 11,7 milyar TL
- Nisan’da: 4,5 milyar TL
- Mayıs’ta: 4,8 milyar TL
- Haziran’da: 16,1 milyar TL
- Temmuz’da: 23,3 milyar TL
Toplamda 60 milyar TL’lik ödeme yapılmış.
Bu 5 aylık süreçte TCMB’nin KKM için yaptığı ödemelerin ise 80 milyar TL olduğu tahmin ediliyor. Her ay faiz yükünün giderek arttığını görüyoruz.
Yani KKM'de ilk 5 ayda Hazine toplam 60,6 milyar TL, TCMB ise tahmini 80 milyar TL ödemiş. Toplamda 141 milyar TL. Nereden baksanız ilk 5 aylık süre için faiz ödemesi 8-10 milyar dolar.
Dolar/TL kurunun 18,10 seviyesine çıkmasının KKM’ye maliyeti ise 226 milyar TL olarak hesaplanıyor. (Kaynak: Twitter'da @e507) Yani 1,206 trilyon TL’ye karşılık 226 milyar TL’lık faiz ödemesi (hani faize karşıydık). Yüzdelik olarak ise ana paranın %18,74’ünü faiz olarak ödemişiz.
Şimdi eğer 226 milyar TL’ye ulaştıysak ve bunun 141 milyar TL’sini ödediysek yaklaşık bu ay yapılacak ödeme 85 milyar TL (4 milyar dolar civarında olacaktır). Ağustos ayı verileri açıklandığında Hazine + TCMB KKM faiz yükü kur 18,10’da sabit kalırsa 12-14 milyar dolar civarına yükselecek.
Yazımın başında, "KKM bundan sonra bütçede ciddi delikler açacak." demiştim. Şimdi onu açalım. 5 ayda Hazine’ye yükü 60 milyar TL, bütçede yıl sonuna kadar ayrılan pay 40 milyar TL idi. Yıl sonuna 4 ay daha var. Şimdi KKM faiz farkının bütçeden karşılanabilmesi için ek gelir yaratılmalı. Yani vergiler artırılmalı ya da dolaylı vergiler yoluyla toplanmalı. Bu iki durumda da yeni zamların yolda olduğunu söyleyebiliriz. Bu da enflasyonu yukarıya taşıyacaktır. Ayrıca bunlar yapılmazsa Hazine çok daha büyük bir faiz yüküyle karşı karşıya kalabilir. KKM’ye girişin 1,206 trilyon TL olduğunu düşündüğümüzde yaklaşık 70-80 milyar dolarlık boş yere borç yaratıldığını tekrar tekrar vurgulayalım. Günü geldiğinde bu parayı ödeyeceğiz çünkü. Türkiye’de şu anda faiz ödemeleri, ana para ödemelerini geçti. Bu sürdürülebilir değil. Bu işin altından nasıl kalkacağız, kimsenin bir fikri yok. Çünkü KKM sonlandırılırsa yaklaşık 70-80 milyar döviz talebi ile karşılaşacağız. Böyle bir talebin dolar/TL’yi ne kadar yükselteceğini siz tahmin edin. Eğer KKM devam edecekse Hazine bütçesini daha ilk 5 ayda aşan bir ürünün sürdürülebilir olduğunu bana kimse anlatamaz. Yani tamamen kaybet-kaybet durumuna geçmiş durumdayız.
Bankalardaki Toplam TL Mevduatı
Bankalardaki Toplam Döviz Mevduatı
Vatandaşların Bankalardaki Döviz Mevduatı
Şirketlerin Bankalardaki Döviz Mevduatı
Dolar/TL
