Kur Korumalı Mevduat'ta 7 ay geçti. Bundan sonra KKM’de sadece zarar etkisi hissedeceğiz.
20 Aralık'ta Gerçek Kişilerin (vatandaşların) 163.5 milyar $ varken
21 Şubat'ta Gerçek kişilerin 158 milyar $
18 Mart’ta Gerçek kişilerin 157.2 milyar $
25 Mayıs’ta Gerçek kişilerin 153.3 milyar $
22 Temmuz’da Gerçek kişilerin 148.8 milyar $
20 Aralık'ta gerçek + tüzel kişi = 259.6 milyar doları varken
21 Şubat’ta gerçek + tüzel = 237.7 milyar $
18 Mart’ta gerçek + tüzel = 237.8 milyar $
25 Mayıs’ta gerçek + tüzel = 236.9 milyar $
22 Temmuz’da gerçek + tüzel = 233.4 milyar $
Yani DTH'lar 26.2 milyar dolar azalmış. Bunun 14.7 milyar dolarını vatandaş satmışken 11.5 milyar dolarını kurumlar satmış.
Daha önce 21 Şubat itibariyle KKM’de sistemin kilitlendiğini söylemiştik. İlk 2 ayın sonunda özellikle şirketlerin döviz satımlarının kesildiğini izliyoruz. Ancak buna karşın vatandaşlar azda olsa döviz satımını sürdürüyor. Döviz kurundaki gelişmelere baktığımızda uzun bir süre 13.85 barajında takılı kalan kur, KKM talebinin ortadan kalkmasıyla 21 Şubat’tan itibaren yükselerek bugün 17.85 seviyesine kadar yükseldi. Dolar/TL kurundaki yükseliş 21 Şubat’tan bu yana %28.8. Diğer yandan 7 ay geçmesine rağmen henüz bir gerileme yok. Halen % 54.60 seviyesinde.
Dolar/TL
20 Aralık'ta gerçek + tüzel kişilerin TL mevduatı = 1853.5 trilyon TL
21 Şubat'ta gerçek + tüzel kişilerin TL mevduatı = 2.287 trilyon TL
18 Mart’ta gerçek + tüzel kişilerin TL mevduatı = 2.495 trilyon TL
25 Mayıs’ta gerçek + tüzel kişilerin TL mevduatı = 2.716 trilyon TL
22 Temmuz’da gerçek + tüzel kişilerin TL mevduatı = 3.177 trilyon TL
1.323,5 milyar TL'lik artış var. (Kredi, ticaret veya yastık altından gelmiş olabilir)
14 Temmuz haftası BDDK verilerine göre KKM’ye giriş 7 aylık toplamda 1.069 milyar TL olmuş. Burada dikkati çeken bir nokta sistemin tıkandığını bana doğruluyor. Toplamda 1.325,5 milyar TL’lik bir giriş söz konusuyken KKM’de giriş 1.069 milyar TL olarak kaydedildi. Bunun ne kadarının döviz ne kadarının TL tarafından geçtiğini tam olarak bilmiyoruz çünkü bu konuda net açıklama yapılmıyor, ama miktarın hesaplamalarımıza göre aşağı yukarı yarı yarıya olduğunu düşünüyoruz (Aradaki fark 1.325-1.069=256 milyar TL). Bu farkın da dövizdeki yükselişin bilançoya yansıması olduğunu tahmin ediyoruz. Bu yüzde yüz böyle diyemeyiz ama rakamlar %99 oranda bize bunu doğrulamakta. Çünkü KKM’nin döviz tarafına bakıldığında oldukça sınırlı bir değişim görülmekte. Yani demek istediğim sadece KKM’ye TL girişleri sistemdeki para miktarını yukarı taşırken döviz bozumu olmadığı için TCMB rezerv satışını hızlandırmasına rağmen kurları tutamamakta. Böylelikle hem rezervler erimekte hem de kurlar yükselmektedir. Ama her şeyin bir sonu var ve net rezervlerin 6 milyar dolara düşmesi yakında bir döviz likidite krizinin işareti.
Yazımın başında KKM’de bundan sonra sadece zarar etkisi hissedeceğiz demiştim. Şimdi onu açalım. 4 ayda Hazine’ye yükü 37 milyar TL, bütçede yıl sonuna kadar ayrılan pay 40 milyar TL idi. Yıl sonuna 5 ay daha var. Şimdi KKM faiz farkının bütçeden karşılanabilmesi için ek gelir yaratılmalı. Yani vergiler artırılmalı ya da dolaylı vergiler yoluyla toplanılmalı. Bu iki durumda da yeni zamların yolda olduğunu söyleyebiliriz. Bu da enflasyonu yukarıya taşıyacaktır. Ayrıca bunlar yapılmaz ise Hazine çok daha faiz yüküyle karşı karşıya kalabilir. Ayrıca KKM’ye girişin 1.069 milyar TL olduğunu düşündüğümüzde yaklaşık 60 milyar dolarlık gereksiz borç yaratıldı. Türkiye’de şu anda faiz ödemeleri ana para ödemelerini geçti. Bu sürdürülebilir değil. Eğer KKM devam eder ise Hazine faiz yükü altında ezilecek, eğer KKM yılbaşında sonlandırılacak ise bu sefer de daha şimdiden 60 milyar dolar gibi bir döviz talebi tehlikesi ile karşı karşıya kalmış durumda olacağız. Yani tamamen kaybet-kaybet durumuna geçmiş durumdayız.
Bir başka çerçeveden baktığımda ise Temmuz ayının sonuna geldik. Turizm sezonu 1-2 aya bitecek. Turizm sezonunda rezervleri arttıramadık. 14 Temmuz haftası itibariyle brüt rezervler 99.4 milyar $, net rezervler 6.3 milyar $; swap yükümlülükleri dışarıda bırakıldığında net rezervlerin ise -54.8 milyar $ olduğunu görüyoruz. Üstelik Dolar/TL de 17.85’te. Kış sezonu yaklaşıyor ve enerji maliyetlerimiz katlanacak. Cari açık artıyor. Dış finansmanın nasıl sağlanacağını bilmiyoruz. Bu bize döviz likidite krizinin adım adım yaklaştığını gösteriyor. Kurların geçen seneye benzer şekilde artmasını bekliyorum. Bazen bana diyorlar ki neden bu kadar olumsuzsun? Neden ben bu memlekette yaşamıyor muyum? Bu hayat pahalılığı beni etkilemiyor mu? Asıl siz neden bu kadar vurdumduymazsınız?
Bankalardaki Toplam TL Mevduatı
Bankalardaki Toplam Döviz Mevduatı
Vatandaşların Bankalardaki Döviz Mevduatı
Şirketlerin Bankalardaki Döviz Mevduatı