Türkiye’de enflasyon Mart itibarıyla %61 oldu.
Yıllık üretim enflasyonuna baktığımızda sektörlerden elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %228,94, madencilik ve taşocakçılığında %110,36, imalatta %106,55 ve su temininde %42,34 oranında fiyat artışı olmuş. ÜFE, sektörlerdeki bu yükseliş oranıyla beraber Mart’ta %115’e çıktı.
Yıllık tüketici enflasyonu %61’e çıktı. ÜFE’den en çok yansıyan akaryakıt maliyeti nedeniyle en çok ulaşım grubunda artış oldu. TÜİK hesaplamasına göre ulaşım maliyeti bir yılda %99 arttı. Gıda enflasyonu ise %70 artış gösterdi.
TÜİK’in gerek ÜFE gerekse TÜFE hesaplaması ile bağımsız kuruluşların hesaplamaları arasında iki kat fark var. ENAG raporuna göre enflasyon %142. Resmi veriyi baz alarak ilerlersek ÜFE’de Çiller döneminde yaşanan 1994 krizinin etkisinin devam ettiği 1995 yılı sonrası en yüksek seviye görüldü. TÜFE’de de 2002 sonrası en yüksek seviye görüldü. Yani asıl maliyet unsurlarında oranlar 90’lar kadar kötü, tüketiciye yansıması daha az olduğu için tüketici tarafı ise 2001 krizi seviyesinde.
Bugün ticaret rakamları da açıklandı. Tüm zamanların en iyi Mart ihracatı diye sevinsek de aynı zamanda tüm zamanların en yüksek Mart ithalatı ve en yüksek dış ticaret açığı söz konusu. Yani ihracat Mart’ta 22 milyar doların üzerine çıktı, ama ithalat da 30 milyar doların üzerine çıktı ve aradaki fark da 8 milyar, yani dış ticaret açığı da yükseldi.
Bugün Hazine Bakanı'nın açıklamaları vardı. Söylemlerde dikkat çeken nokta şu oldu: KKM her derde deva olarak görülüyor, kur sorun olmaktan çıkarılmış, faizde de piyasa neticeye alıştı denilirken enflasyon için de hallolacak yaklaşımı var.
Açıkçası Hazine Bakan'ın açıklamaları ile süreci kesinlikle birleştiremiyoruz. Çünkü adına türlü isim konulan ve Eylül itibarıyla uygulanan politikanın işe yaradığından bahsediliyor. Deniyor ki kurdaki yükseliş planlıydı, amaç cari fazla vermekti, başardık. Sonrasında baktık ki yükselişler bizim istemediğimiz hıza geldi, 20 Aralık’ta hemen müdahale ettik ve KKM ile de kurdaki seyri stabil hale getirdik.
Ağustos – Ekim döneminde toplamda 5,5 milyar dolar cari fazla verdik. Kasım – Ocak döneminde ise 13,6 milyar dolar açık verdik. Yani kurdaki yükseliş bize kesinlikle cari fazla olarak dönmedi.
KKM gerçekten kurdaki yükselişi dizginleyen bir sistem değil. Bakan Nebati KKM hesaplarının 695 milyar TL’ye çıktığını söyledi. Bu kabaca 50 milyar dolara yakın bir rakama tekabül ediyor. Ancak yabancı para mevduatları ise 217 milyar dolar. Dövizden TL’ye geçiş miktarı kurda stabilize sağlayacak bir güçte değil.
Dövizdeki yükseliş diğer yöntemlerle kontrol altına alınıyor. 13,50’lerden 14,80’lere çıkan son bir aylık süreçte rezervler 114 milyar dolardan 108 milyar dolara indi. Daha kötüsü toplam rezervler Eylül’den bu yana 15 milyar dolara yakın gerilerken swap hariç rezervler ise görülmemiş düzeyde bir kayıp verdi.
Bakan Nebati, dövizdeki sakinliği faizsiz çözdüklerini belirtti. Maalesef ki öyle değil, piyasada faizler son derece yüksek. Yani %14’lük faiz sadece sembolik bir oran.
Dövizdeki yükseliş belli müdahalelerle engellendi, fakat piyasa faizi için bu söz konusu değil. Dolayısıyla kur- faiz ve enflasyon üçgeninde kur ve faizin yansımasıyla enflasyon da yükselmeye devam ediyor.
TCMB’nin bu yıl sonu enflasyon hedefi %23, orta vadeli hedefi ise %5 ve Bakan Nebati, yıl sonunda makul seviyelere doğru bir düşüş olacağını söyledi.
%kaç olursa makul bir seviye yakalanmış olur?
Ve daha önemlisi enflasyon %20’lerdeyken başlayan mücadele, %30’larda daha da artmıştı, %40’larda göz açtırılmıyordu fırsatçılara, %50’lerde ise caydırıcı cezalar uygulanarak enflasyonla çok acayip bir şekilde mücadele ediliyordu. Buna rağmen mi %60’lara çıkıldı? Ya da savaştan dolayı mı %23’lük hedef şaştı da birden %60’lar görüldü? Hayır, Faiz – Kur – Enflasyon döngüsünde bozulma Eylül’de başladı. Son dönemde ise buna küresel etmenler eklendi.
Ekonomi aktörleri faizi kullanmamaya kararlı. Kurdaki yükselişi engellemek için de bu uygulamalar devam edecek gibi görünüyor. Ancak bu yöntemlerle enflasyonun düşürülmesi mümkün değil.
Mart itibarıyla faiz %14
Enflasyon %61
TL'nin reel getirisi -47