Hafta başında Merkez Bankası Mart ayına ait konut satış fiyatlarını açıkladı ki bir yıldaki artış oranı %110 ile rekor kırdı. Dünyada konut fiyatları artıyor, bu sadece Türkiye’ye özgü bir durum değil, fakat ülkemizde konut fiyatlarının bu denli hızlı artması sadece maliyetlerden kaynaklanmıyor.
İnşaat maliyetlerinde son derece büyük artışlar var ve bu durum haliyle satış fiyatlarını da artırıyor, ancak fiyat arttıkça talebin de arttığını görüyoruz. Bunun sebebi tamamen algı. Yani alıcı, ilerleyen zamanlarda bu fiyatlardan alım yapamayacağını düşündüğü için kendince daha fazla geç kalmamak için yüksek borçlanmayla konut alıyor. Yüksek satış fiyatına rağmen talebin olduğunu gören satıcılar ise son derece acımasızca fiyatları daha da artırıyor.
Bahsettiğimiz %110’luk rekor Mart ayına ait. Hatırlarsak bu ay başında konut finansman paketi açıklanmıştı. İlk kez ev sahibi olacaklara 2 milyona kadar kredi verilecek, 10 yıl geri ödeme yapılabilecek. Bunun dışında dövizi olan da bozarsa daha düşük faiz oranlarından faydalanabilecek vs. Paket yine hali vakti yerinde olana yararken üzerine bir de fiyatların artmasına neden oldu. Hazine Bakanı da bunu itiraf ederek yaklaşık 65 bin kişinin bir gecede fiyat artırdığını tespit ettiklerini belirtti. Yani Mayıs ayı rakamları açıklandığında yeni zirveler göreceğimiz kesinleşti.
Fiyatlar artarken satışlar ne durumda?
Konut satışlarını TÜİK açıklıyor ve son veri Nisan ayına ait. Buna göre Nisan’da 133 bin konut satılmış, oransal olarak geçen yılın aynı ayına göre %39’luk bir artış var. Yani talep noktasında bir azalma henüz yok. Hatta Ocak ve Şubat’a göre son iki ay artış dikkat çekiyor.
Fiyatlar gerçek mi?
Türkiye’de konut gibi taşıt fiyatlarında da olağanüstü bir artış var. Çünkü insanlar artık ev ve arabayı bir yatırım aracı olarak görüyor. Enflasyon yüksek, faiz düşük olduğu için TL’de kalarak kaybetmektense ya yastıkaltı döviz ve altın almaya devam ediyor, ya da kendini enflasyondan korumak için TL borçlanıp taşıt ya da konut alıyor. Nasıl olsa borç TL, ama değerlenme dövize daha bağlı olduğu için kazanç sağladığını düşünüyor. Ancak bu fiyatların gerçek olmadığını herkes biliyor olmalı.
ABD ve Avrupa’da durum nasıl?
ABD’de konut fiyatları 2008 krizine sebep olan durum gibi yüksek. Keza İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinin çoğunda da aynı. Fakat Mayıs ayı verileri gösteriyor ki talepte sert düşüşler var.
Dün ABD’de yeni konut satışları %16,6 azaldı. Pandemi dönemindeki revizyonları da dikkate aldığımızda bu düşüş Ağustos 2010 sonrası en sert düşüş oldu. 800 binlerde olan satışlar da 600 binin altına indi.
ABD’de enflasyon yüksek, kredi faizleri de Fed’le beraber artmaya başladı, konut fiyatları da artıyor. Tüm bunlar bir araya gelince gelirin gideri zorlaması neticesinde talep de azalmaya başlıyor.
İngiltere’de konut fiyatları son bir yılda %11 oranında artarak son 15 yılın en hızlı yükselişini gösterdi. Fiyatlardaki yükseliş hızı Mayıs’ta sınırlı bir yavaşlama gösterdi.
Türkiye’de konut fiyatlarında gerileme olur mu?
Yurt içi dinamikler o kadar fazla ki… En başta kur ve enflasyon geliyor ve dövizdeki hareketliliğin artması nedeniyle fiyatların da yüksek kalmaya devam edeceği görülüyor. Ne zaman fiyat artışları durur? Dövizi ve kuru yükselten nedenler azalınca. İnsanlara güven kazandırılınca.