Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri bitti, herkes rahatladı ve sonuçları kabullendi. Peki piyasalar rahatladı diyebilir miyiz?
Piyasada en çok etkilenen finansal değişken döviz kurları olsa gerek. Elastisitesi çok güçlü ve en hafifinden bir haber bile döviz piyasasında volatilite yaratmaya yetiyor. Son yazım, aylardır kurların teknik görüntüsünde sıkıştırılmış gidişatının pek doğal olmadığı şeklinde yorum içeriyordu, günlük volatilite ciddi şekilde azaltmıştı.
Gelin görün ki döviz piyasalarının aylardır görünmeyen bir el tarafından tutulduğu ve sıkıştığı, yeni Bakanlar Kurulunun icraata başlamasının ertesinde, 7 Haziran sabahı kurlardaki %8’e varan artışlardan da anlaşılıyor. Çıkan haberlerin birçoğu bu durumu aynen ama farklı kelimelerle teyit ediyor. Bunun başka reel bir açıklaması varsa bana özelden mesaj atarsanız sevinirim, yeni bir ekonomik teori öğrenmiş olurum.
Teknik ve basit bir yaklaşım yapmak gerekirse, TL’nin değer kaybı 2010’dan beri belirgin, ilk yıllarda hafif ancak 2016 sonrası daha şiddetli olmaya başladı, pandeminin de hiç yardımcı olmadığı malum. Yay veya kepçenin sapı şeklini almaya müsait bir grafik söz konusu. Bu tip durumlarda çizilen enstrümanın destek çizgisinin altına kayması için çok ciddi pozitif gelişmeler yaşanmalıdır.
Hukuki, etik ve yapıcı çerçevelerde bütün serbest koşulların piyasalarda sağlanması gerektiğine inanan bir ekonomistim. Piyasalarda her türlü finansal veri, serbest ve rekabetçi koşullarda olması gereken seviyeye gelir. Bunun en bariz örneği hemen yukarıda belirttiğim örnektir. Piyasaların daha önce yumuşakça gitmesi gereken bir noktaya maalesef bir anda gitmesi gerekti. Peki bu kadar mı? Olmayabilir, nitekim analizler henüz çalkantının sona erebileceği sinyallerini vermemekte, yeniliklerin oturması zaman alır, neticelerin görülmesi daha uzun sürer, bu süreçte dayanmak gerekir nitekim hem inişler hem çıkışlar yaşanıp sert geçebilir.
Hesap kitap yapma zamanı çoktan geldi. Faizlerin nispeten düşük olduğu bugünlerde varlıklarını döviz, borsa veya türev gibi ürünlerde değerlendirmek isteyenlerin nasıl kararlar alacağı merakla bekleniyor. Kurlar yükseldikçe diğer finansal araçların TL bazında aynı oranda değişmemesi bunları döviz bazında ucuz kılabilir. Emlak yatırımı düşünenlerin işi bir nebze daha zor olabilir, nitekim fiyatların bu karmaşada ne seyir izleyeceğini kavramak şimdilik epey zor, bir yandan kredi bulamama riski bir yandan da yabancı dövizle daha rahat davranabilen ve genelde vatandaşlık için gelen yabancı alıcılar.
Türk liramı dövize karşı nasıl koruyabilirim? Son haftalarda en çok gelen soru diyebilirim. Hedging işlerine ve detaylarına burada girmeyeceğim ancak basit çözümler olarak süresine göre KKM sanki devletin sunduğu en garantili ürün gibi durmaktadır, primsiz bir satın alma opsiyonu denilebilir. Döviz bazlı fonlara da göz atmakta fayda var. Ancak unutmamak gerekir ki bazı dövizli işlemlerde tersi de yaşanabilir yani kurlar düşebilir, bu durumda zararla karşılaşabilirsiniz. Diğer türlü korunma mekanizmaları farklı türev işlemleri ile mümkündür, TL’nin konvertibl olduğu ve volatilitenin yüksek olmadığı sürece karşılık bulmak daha kolay.
Danışmanlık verdiğim birkaç firmadan son günlerde gelen yorumlar genelde bu yüksek kurlarla işler aksayacak şeklinde oldu. Peki neye göre yüksek?
Her ne kadar birçoğunun kur ve emtia hedging’lerini yerine getirip risklerinden arındırdıysak da bazıları ısrarla hiç veya parsiyel korumasız devam etmeyi tercih ediyorlar.
Her zaman derim, bu risklerden korunma sistemleri ancak bir kültür olarak yaşanırsa olumlu sonuçlar alınır. İş işten geçtikten sonra keşke demek zararları geri getirmiyor. İhtiyacı görmek için geç kalmak sadece maliyetli bir eğitim ve tecrübe oluyor.
Emtia işi yapanların bir avantajı fiyatlarının yabancı döviz bazında oluşudur yani stoklarında eğer mal varsa bunun değeri döviz bazında kalıyor, emtianın kendi fiyat riskini de hedge ettiğiniz sürece.
Birkaç hafta yeni kabine ve muhtemel farklı ekonomik politikalar çabasıyla olumlu gidişat beklenebilir, ancak hemen ardından 2024 ilk yarısındaki yerel seçimler için çalışmalar hızlanacak, yeni bir bilinmezlik dönemi başlayabilir. Hedging yapmayı unutmayın, kendinizi veya işinizi gerek döviz gerek hisse gerekse emtia fiyatları gibi farklı konularda risklerden arındırabilirsiniz.
Yazılarım yatırım tavsiyesi içermez.