Küresel piyasalar artan yavaşlama riskinden, “Brexit” belirsizliğinden ve ABD – Çin tansiyonun devam etmesinden dolayı geçen haftayı satış baskısı altında kapattılar. iShares Global 100 ETF’i (NYSE:IOO) %0.33 değer kaybederek 49.82$’dan ve iShares MSCI World ETF’i (NYSE:URTH) %0.44 azalarak 92.65$’dan işlem görürken tahvillere olan talebin artmasıyla iShares 1-3 Year Int . Treasury ETF’i (NASDAQ:ISHG) %0.21 yükselerek 78.77$’dan fiyatlandılar. Artan belirsizliklere beraber altının ons fiyatı 1491.20$’a yükselirken İran’a yapılan petrol saldırına rağmen Brent 58.80$ ve WTI ham petrolü 53.48$’dan işlem gördüler. Hafta sonu gerçekleşen haber akışına göre Merkez Bankaları’nın “helikopter para” ile ekonomiyi ve finansal piyasaları destekleme ihtimalinin olması küresel riskli varlıklarda pozitif etki yaratabilir.
Bu sabah açıklanan Asya ekonomik verilerinde Eylül’de Japonya’nın ihracatı yıllık bazda %5.2 gerilerken ithalatı %1.5 azaldı. Japonya ticaret dengesi -123B yen gerçekleşti ve 54B yen olan beklenti ile -143.5B Yen olan bir önceki verinin altında kaldı. Eylül’de Çin konut fiyatları %8.4 yükselirken PBOC (Çin Merkez Bankası) faiz oranlarında değişikliğe gitmeyerek %4.8 seviyesinde sabit tuttu. Ticaret savaşlarında nihai bir sonuca varılmaması, Çin’in düşük gelen büyüme rakamları ve küresel resesyon riskinin artmasından sonra PBOC’den (Çin Merkez Bankası) piyasayı destekleyecek adımlar atma beklentisi yükseldi. Böylece Asya endeksleri, Avusturalya ASX dışında, genişleyerek günü tamamladılar. Asya’nın ileri gelen 10 senelik getirilerinde ise Japonya %-0.133, Çin %3.231, Singapur %1.751 seviyelerine yükselirken Hong Kong %1.434’e geri çekildi. HK protestolarında artık şiddet olaylarının gözükmesi başta HK olmak üzere Çin ve bütün Asya ekonomileri üzerindeki riskleri arttırıyor. ABD’nin HK’taki protestoları destekleyen bildirge geçirecek olması ve Çin’in buna şiddetle karşı çıkması ABD – Çin tansiyonunu bir anda yükseltme potansiyeline sahip. Trump’ta bu Çin kozunu kolay kolay bırakmayacağı için ABD – Çin arasındaki gerilimin HK üzerinden devam etme olasılığı oldukça yüksek. Asya para birimleri arasında USD/CNY 7.07 seviyesine gerilerken USD/JPY 108.58 ve USD/SGD 1.3610 seviyelerinden işlem görüyorlar.
Hafta sonu Hong Kong dışında Azerbaycan, Lübnan ve Şili’de de artan vergi oranlarından ve yolsuzluktan dolayı protestolar/sosyal patlamalar yaşandı. Lübnan’da ekonomik kriz ve yoksulluk algısı protestoları ateşlerken hükümetin reform paketini kabul etmesiyle halk biraz sakinleşti. Azerbaycan’da hükümet karşıtı eylemler ise devam ediyor. Aynı durum Latin Amerika ülkesi olan Şili’de de yaşanıyor. Şili’de gösteriler nedeniyle acil durum ilan edilirken hükümet metro zammı konusunda geri adım attı.
Avrupa’da “Brexit” belirsizliği tekrardan gündemde. Son gelişmelere göre Boris Johnson parlamento oylamasını kabul ettiremediği için AP Başkan’ı Donald Tusk’a erteleme mektubu yazdı. Fakat, bir taraftan da ertelemenin kötü bir fikir olduğunu açıklayan mektup gönderdi. Bu hareketiyle erteleme talebini sabote etmek istediği için mahkeme tarafından yargılanma ihtimali bulunuyor. Eğer erteleme mektubu AP tarafından kabul edilirse 1 Ocak 2020 tarihine kadar süre uzatılacaktır. Tekrardan referanduma veya erken seçime gidilme ihtimallerini de göz önünde bulundurursak “Brexit” bir başbakanın gitmesine neden olabilir. Avrupa gösterge endeksi geçen haftayı %0.32 değer kaybederek 391.84 Euro’dan kapatırken seans arasına doğru %0.46 yükselerek 393.64 Euro’dan fiyatlanıyor. 10 senelik Almanya getirisi %-0.345’ten işlem görüyorken İngiltere’nin 10 senelik faizi %0.76 seviyesine genişlemiş durumda. EUR/USD paritesi ise 1.1163’ten fiyatlanıyor. İngiltere’nin erteleme talebi başta İngiltere pay piyasaları olmak üzere bütün Avrupa pay piyasalarına pozitif etki yapmış görünüyor.
Amerika piyasaları da geçen haftayı satış baskısı altında kapattılar. Kapanışta gösterge endeks S&P 500 %0.39 aşınarak 2986.29$’dan alıcı buldu. S&P 500 VIX/korku göstergesi 14.24$’a gerilerken vadeli kontratı 16.38$’dan işlem görüyor. ABD vadeli kontratları, gelen tepki alımlarının ve “helikopter para” etkisiyle, yeni haftaya yükselerek başladılar. ABD Dolar endeksi 97.23$’dan alıcı bulurken 2 senelik gösterge faizi %1.594’e ve 10 senelik getiri %1.78’e yükselmiş durumdalar.
Cuma günü Pence ve Sn. Erdoğan görüşmesinden çıkan “mutabakat” haberinin pozitif etkisi Sn. Erdoğan’ın “120 saat sonunda mütabakata uyulmazsa harekata aynen devam ederiz” sözleriyle yerini satış baskısına bıraktı. Trump’ın bir açıklamasını düzeltirken “askerlerimizi geri çektik” açıklamasını silmesi ve Graham’ın baskıya devam etmesi de önümüzdeki günlerde TL varlıkları üzerinde oynaklığı arttırabilir. Bugün kamu bankalarından yeniden kredi destek paketi haberi de TL, kısa vade için, varlıkları yukarı yönlü destekleyebilir. Cuma günkü pozitif etkiyle 1.21 milyar TL’lik işlem hacmiyle %3.71 genişleyen endeks 98415.34 TL’den kapandı. Bugün ise, yukarıdaki haber akışına paralel olarak, seans arasına doğru %0.67 azalarak 97752.86 TL’den işlem görüyor. Dolar/TL’de 5.8197 ve Euro/TL 6.4965 seviyelerine yükselmiş durumdalar. Suriye üzerine gelen açıklamalar ve Trump’ın açıklamaları endeks ve dövizin yönü için takip edilmelidir. 120 saat sonunda tekrardan harekata devam edilmesi de endeksi aşağı yönlü baskılayabilir.
Kaynaklar: EuroNews / EuroNews TR/ BBC / BBC Türkçe / CNN / CNN Türkçe / Al-Monitor / Reuters / Bloomberg / MarketWatch / DW / Sputnik / Diken / Dünya / Bloomberg HT