Bildiğiniz üzere Türkiye ekonomisi uzunca bir süreye kıyasla en olumsuz dönemlerini yaşamakta;
İşsizlik son 10 yılın en üst seviyesinde, 4.7 milyon kişi işsiz ve ekonomik daralma ile artma eğilimi devam etmekte. 15-24 yaş aralığındaki her 3 gençten 1 tanesi işsiz.
Son 17 yılın en yüksek enflasyon düzeyini yaşıyoruz. Türkiye şu anda tüm dünyada enflasyonu en yüksek 8.ülke konumunda. En yüksek enflasyonlu ülkeler sıralamasında 7.olan Suriye’nin ardından 8.sırada yer alıyoruz. Bu listede Yemen, Kongo, Sierra Lione, Etiyopya, Gine gibi ülkelerdeki enflasyon oranı Türkiye’den daha düşük durumda.
Tüm dünyada son 10 senedir yatay seyirde olan gıda enflasyonu Türkiye’de temel tüketim maddelerinde %80’lere varan artışlar gösteriyor. Toplamda ise geçen yıla kıyasla %30’lar seviyesinde.
2010 yılında %7 seviyelerinde olan ve 2018’e kadar hiç %10 seviyesini geçmemiş olan Merkez Bankası 1 haftalık repo faiz oranı (politika faizi) %24 ile rekor seviyelerde.
Seçim süreci ve güvenlik harcamaları sebebiyle bütçe giderleri %29.5 arttı, buna bir de yüksek faizle borçlanma giderleri eklenince 2019 yılı ilk 4 ayda bütçe açığı 54.5 milyar TL oldu, yani geçen senenin neredeyse 2,5 katı kadar...
Makine ve Teçhizat yatırımları 4 çeyrektir düşüşte. Toplam yatırımlardaki düşüş trendi ise son 3 çeyrektir devam ediyor. Yani ülkede yatırım yapılmıyor.
Sanayi üretimi son 3 çeyrektir geriliyor, 2019 ikinci çeyrekte de gerileyeceğini öngörüyoruz ve bu durumda sanayi üretiminin 4 çeyrek boyunca gerilemiş olacağını şimdiden söylemek yanlış olmayacaktır. Yani ülkede üretim de geriliyor.
2018’in ikinci yarısı başlayan düşüşle birlikte Türkiye ekonomisi üst üste 2 çeyrek dönemdir yıllık bazda %3.0 ve %2.6 oranında küçüldü, IMF ve OECD’nin tahminleri 2019 yılının daralma ile kapanacağı yönünde.
Nisan ayı itibarı ile yeni açılan şirket sayısı %21 düşmüş ve kapanan şirket sayısı %26 artmış durumda.
Yani kısaca, enflasyon, işsizlik ve faizler yüksek, üretim ve yatırım düşük, dolayısıyla ekonomimiz büyümüyor küçülüyor. Buna durgunluk, resesyon gibi isimler verileribilir ama bu ekonomik kriz gerçeğini değiştirmeyecektir.
Buna karşın, ekonomiyi yönetenler daralan ekonomide verilen cari fazla ile övünedursunlar durum aslında yukarıda anlatılanlar kadar vahim, ancak asıl vahim olan ekonomi yönetiminin yapısal çözümler getirmek yerine tabloyu bizlere daha iyi gösterme çabasında olması.
Temelde hep ekonomik büyümeyi ve kalkınmayı sorunun merkezine koyup buradan yola çıkıyoruz.
Bu noktada gözden kaçırılmaması gereken bir husus var. Gelir dağılımı eşitsizliği !
Kalkınma konusundaki temel tartışma konularından bir tanesi, temel hedefin ekonomik büyüme mi yoksa yoksulluk ve gelir eşitsizliği mi olması gerektiği üzerinedir.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler iktisadi kalkınma açısından karşılaştırıldığında en önemli makroekonomik göstergelerden biri de gelir dağılımı ve yoksulluktur.
Gelir dağılımı ve yoksulluk arasında sıkı bir ilişki vardır. Belirli bir gelir düzeyinde gelir dağılımı eşitsizliği ne kadar yüksek ise yoksulluk oranı da o denli yüksektir.
Gelir dağılımında eşitsizliğin artması, geçim sıkıntısına yol açar, ekonomi sağlıklı ve istikrarlı bir şekilde büyüyemez.
Gelirin eşitsizliği, kaynakları paylaşanlar arasında kişisel huzursuzluklar doğurabilir ve toplumun genel huzur ve dengesinde de olumsuz etkiler oluşturabilir.
Eşitsizlik; mülkiyet haklarının güvensizliği, sosyopolitik istikrarsızlık ve hatta doğurganlık oranları ve eğitime yatırım kanallarıyla da büyümeyi etkileyebilir.
Gelir dağılımının adaletsiz olduğu bir ülkede toplumsal huzursuzluğun olması kaçınılmazdır.
OECD verilerine göre Türkiye gelir dağılımı açısından Avrupa ve Asya’nın en adaletsiz ülkelerinden biri.
Türkiye’de nüfusun %72.6’sının serveti 10 bin doların altında.
Diğer yandan, nüfusun %10’unun serveti, ülke servetinin %77’sini oluşturuyor.
Nüfusun en zengin %1’i ise ülke servetinin %54’üne sahip konumda !
Türkiye’de haftada 60 saatten fazla çalışan işçilerin oranı %20,6. Bu oran aynı zamanda OECD ülkeleri içindeki en yüksek oran.
Buna karşın, asgari ücret net 2.020 TL ve açlık sınırı seviyesinde.
Türkiye, eğer sürdürülebilir ve istikrarlı büyüme hedeflerine ulaşmak istiyorsa mutlaka gelir dağılımındaki adaletsizlik konusunda yapısal reformları acilen başlatmalıdır.
Son söz;
“Biri yer biri bakar, kıyamet ondan kopar” (Türk Atasözü)
Bol kazançlı günler dilerim.
Celalettin Güleryüz