40% İndirim
💎 WSM, Aralık ayında Yapay Zeka ile seçildiğinden beri %+52,1 yükseldi! Premium hisse seçimlerine ulaşınHemen Erişin

Faiz nedir? Merkez Bankası Neden Faiz Artırır?

Yayın Tarihi 16.01.2021 11:04
Güncelleme Tarihi 02.09.2020 09:05

Merkez bankalarının para politikalarını belirlemede en etkili faktör enflasyon olurken faiz ise bu etkenin bir neticesidir, sonuçtur. Yani enflasyonun riskine göre faiz belirlenmektedir.

Faiz nedir?

Gelecekte ödenmek üzere borç alınan paranın borç verene getirisi, borç alana ise maliyetini ifade eder.

1000 TL borç alan kişinin 6 aylık kullanıma vereceği faiz %10 olursa 100 TL, borç alan için maliyettir, ancak borç veren (banka) içinse kardır.

Faiz çeşitleri nelerdir?

Nominal faiz: Borç alma vermede kullanılan faizdir. Nominal faizi reel faiz ve risk primi belirler. Reel faiz: Enflasyondan arındırılmış gerçek kazançtır. Örneğin, bankada mevduatta olan paranızın aylık nominal getirisi %10 olsun, ancak enflasyon %12 ise aslında kazancınız olmamakla beraber paranız enflasyona yenik düşmüş demektir. Eğer enflasyon %5 ise reel kazancınız da %5 demektir.

Risk priminde ise en önemli faktör borcun geri ödenmemesi ya da vaktinden geç ödemesi olasılığıdır. Haliyle bu olasılık arttıkça faiz oranı da yükselir, çünkü risk yüksektir. Bankaların kullandırdıkları kredilerde de durum böyledir. Vade oranı uzun oldukça geri ödenen meblağ da yüksek olur.

Bir de beklentiler vardır, faizleri belirlemede etkili olan. Enflasyonun yükseleceği beklentisi faizlerin de artmasına neden olur.

Bankaların müşterileri ile kullandıkları faizlerde beklentiler ve enflasyon belirleyici olur. Ancak piyasalarda faizi belirlemede ise merkez bankası rol üstlenir.

Merkez Bankasının kullandığı faiz nedir, ne işe yarar?

Merkez bankasının uyguladığı faiz oranı bankaları kapsar. Bankalar, merkez bankasından borç alır ve bu borcu alırken de repo (bir menkul değerin bir süre sonra geri alınmak üzere satılmasıdır) yaparlar. Bankaların repo üzerinden aldıkları borca merkez bankasının uyguladığı faiz politika faizidir ki TCMB politika faizi olarak bir hafta vadeli repo faizini kullanıyor. Merkez bankasının bu borç verme karşıladığında uyguladığı faiz oranının önemli amaçlarından biri de piyasalarda denge yani sağlıklı bir fiyat oluşumu sağlamaktır. Bankalar merkez bankasından her zaman borç almazlar, fazla parası olan ise merkeze borç verip faiz alabilir.

Merkez bankasının bankalara uyguladığı faiz oranı, bankaların müşterilere uygulayacağı faiz oranını da belirlemiş olur. Elbette her banka müşteri cazibesi ve kendi politikaları gereği bu oranın esnetebilir, ancak uç bir farklılık söz konusu olamaz.

Uygulanan faizlerin ne işe yaradığı kısmına gelirsek;

Borç alacak ve tasarruf edecekler gözünden bakmalıyız. Borçlu için düşük faiz oranı borçlanma iştahını artırır. Buna bağlı harcamalar da artar, yurt içinde düşük faizle yapılacak yatırımlar (girişim) için olumludur. Ancak bu enflasyonun düşük olduğu bir ekonomide söz konusudur, çünkü düşük faiz ortamında enflasyon yüksek olursa harcama isteği talebi daha da artıracağı için enflasyonu yükseltir. Yüksek faiz ise borçlanma maliyetini artırır ve kişiyi/kuruluşu tasarrufa yönlendirir. Tasarruf edecekler için elbette düşük faiz cazip değildir, yüksek faiz ise kazanç sağlar.

Düşük faiz ve yüksek faizin düşük enflasyon ve yüksek enflasyon koşullarına göre ekonomiye nasıl etki ettiğini özetlersek;

Öncelikle durumda belirleyici olan enflasyondur ve enflasyon yükselmeye devam ederse merkez bankası faiz artışı yaparak bu yükselişi durdurmaya çalışır. Burada amaç yüksek faizle harcama isteğini sınırlamaktır.

Bir ülkede enflasyon düşükse faiz de düşük olur ve buna bağlı yurt içi yatırımlar artar, harcamalar artar, tasarruf azalır.

Bir ülkede enflasyon yüksekse daha da yükselmemesi için faiz artırılır ve yüksek faiz yurt içi yatırımları düşürür, ancak yabancı sermaye girişini artırır. Ayrıca tasarruf sağlar.

Yüksek faiz iyi mi kötü mü?

Enflasyonu sürekli yüksek olan bir ekonomi için iyi değil ve her ne kadar yabancı yatırımcı girişini artırsa da yurt içi büyümenin üzerinde büyük bir engeldir, çünkü yurt içindeki yatırımlar azalır, girişimler aksar ve borçlanma düşer.

TCMB’nin para politikasına baktığımızda; son yıllarda enflasyondaki yükseliş nedeniyle çok defa faiz artışı yapıldı. 2020’de kurun enflasyon üzerindeki etkisi ile merkez bankası tekrar faiz artışı yapmak zorunda kaldı.

Bu ay yapılacak PPK toplantısında merkezin %17 olan faizi koruması bekleniyor. Ancak enflasyonun yılın ilk çeyreğinde %14’ü aşağı beklentisi yüksek olduğu için merkezin de sonraki aylarda faizi bir miktar daha artırması bekleniyor.

Yılın ilk PPK toplantısı 21 Ocak Perşembe 14.00’da açıklanacak.

Son yorumlar

yüksek faiz yapancı sermaye girişini artırır ancak bu sermaye ülkeye katma değer sağlamaz bono tahvil borsada yatan sonra faiziyle beraber ülkeden tekrar çıkan reel bir yatırımıdır
r
Bu Tutarsız haberi çok fazla kişi okumuş. O yüzden yorum yaptım. Ammaa, Dikkatli okuyun arkadaşlar!
neyse... yazılacak çok şey var da... o kadar zaman ayıramam. Esenlikle kalın...
Haberin tutarsızlığı sizce nerede?
Akıcı ve güzel bi anlatım olmuş yeni başlayan ben gibi biri için teşekkürler
Ne söylediğinden bihaber olan, Daha Doğrusu Algı oluşturmak için yazılan kısım : ...merkezin (mevcut enflasyonda) %17 olan faizi koruması bekleniyor. Ancak enflasyonun yılın ilk çeyreğinde %14’ü aşağı beklentisi ( hem enflasyon Aşağı gelme beklentisi var ve bu beklenti de Yüksek diyorsun !!! ) yüksek olduğu için merkezin de sonraki aylarda faizi bir miktar daha artırması bekleniyor ( hem de utanmadan Artırması "bekleniyor" yazıyorsun! ) Yani; mevcut enflasyonla faiz 17, enflasyon düşünce faiz de artacak öyle mi !!! Güldürüyorsun bizi faiz lobisi! 😄🤔😄Arkadaşlar! Bu tür yazılara dikkat edin! Bu hareketler, Ülkemize düşman olanların, çetelerin, lobilerin bloom, reuters v.s... kanalların ALGI OYUNLARIdır. Asıl amaçları --> piyasayı, "faizler yükselecek" beklentisi içine sokarak, her platformda böyle konuşulmasını sağlayıp, piyasa ve merkez üzerinde faizleri arttırmaya yönelik baskı oluşturmaktır . Dikkat !!
"ne söylediğinden bihaber olan" dediğim de, yazının bu son kısmı! "aşacağını, yükseleceğini" demek istediğini anladık zaten. işte o yüzden, """Daha Doğrusu""" (faizlerin yükseleceğine dair) ""Algı oluşturmak için yazılan"" ... diye (burada tırnak içine aldığım ibareleri büyük harfle başlayarak) vurguladım.
Bu makale; 1) Kişi adıyla değil, kurum (investing) adıyla yazılıyor!! 2) Uzman birisi tarafından yazılıyor. Özetle; şahıs adıyla bizler yazsak, hatalar mazur görülür. Bir kurumda çalıştığına ve bir yazı kaleme aldığına göre, konunun uzmanı kabul edilen bir kimsenin, yazdıklarını tekrar tekrar okumadan ve varsa hatalarını düzeltmeden yayınlaması kabul edilmez. Neyse, işin bu kısımlarına takılma. Sonra bende olmayıp sende olan o beyinden de olursun mazallah. Burada, yazının asıl amacının "algı oluşturmak" olduğunu vurguladım. investingin ne olduğunu, kimlere hizmet ettiğini çoğumuz biliyoruzdur. Şimdi anlarsın umarım! Çok ta uzun yazdırma bana.
Vay be! kısa kısa ve bazı sözleri kaldırınca gitti. trend trader, hadi iyisin, bu site senden yana.
Yazıdaki tam doğru olmayan kısım : Enflasyon düşükse faiz de düşük olur ve buna bağlı yurt içi yatırımlar artar, harcamalar artar (burası Doğru) , tasarruf azalır (yanlış! ) -> azalMaz , Artar! Daha doğrusu, tasarrufun hangi konuyla bağlantılı olduğuna göre değişir. "Genellikle Artar "
“Bir ülkede enflasyon düşükse faiz de düşük olur ve buna bağlı yurt içi yatırımlar artar, harcamalar artar, tasarruf azalır.” Keza düşük enflasyon ve düşük faiz yurtiçi yatırımların ve harcamaların garantisi değil; örnek: Avrupa ülkeleri, Japonya ve kısmen Amerika.
“Bir ülkede enflasyon düşükse faiz de düşük olur ve buna bağlı yurt içi yatırımlar artar, harcamalar artar, tasarruf azalır.” Tasarruflar açısından tamamıyla yanlış bir cümle, örnek: Faizlerin düşük olduğu Nisan - Eylül 2020 döneminde mi tasarruflar daha çok artmış yoksa faizlerin yüksek olduğu Eylül 2018 - Mart 2019 döneminde mi? Elbette 2020’de.
Teşekkürler. Çok verimli bir çalışma.
Sade ve öğretici olmuş👍
Emeğiniz için teşekküler
Etkin ve yalın bir dil kullandığınız icin cok tesekkur ediyorum..
Çok güzel bilgilendirici makale olmuş. Teşekkürler
Çok güzel bilgilendirici makale olmuş. Teşekkürler
bravo bir konu bu kadar guzel aciklanir
gerçekten çok öğretici bir içerik olmuş teşekkürler
gerçekten çok öğretici bir içerik olmuş teşekkürler
Hiç hatasiz bir yazi tesekkurler. tek ekleye egim konu faiz de enflasyon gibi ekonomi politikten yansir ayrica.
Şimdiye kadar birçok kez öğrenmeyi istediğim ama öğrrnemediğim bilgileri ne de güzel açıklamışsınız. Teşekkürler..
kelimesi kelimesine güzel bir acıklama teşekkürler
teşekkürler
yukarıdaki öğretilerin küresel sermayeye hizmet ettiği asikardır. enflasyonun faiz artışına neden oldugu öğretisi tum dunya tarafindan kabul edilmis ve kurdukları bu sistemin tamamen kendilerine hizmet etmektedir. uygulanan faizin enflasyonu tetiklediginden hiç bahsedilmiyor.
Üstteki açıklamalar ile alttaki yorumları bir araya getirince şu soru akıla geliyor - “Yumurta tavuktan mı, tavuk yumurtadan mı önce oldu?”
bana göre bunlar ikisi birbirinden beslenen iki olgu. Nerede ve ne zaman ortaya çıkarlar sorusuna gelince - yine benim anladığıma göre , üretimin azaldığı yerlerde ve zamanlarda. Yani arz talep dengesinin bozulması sonucu ortaya çıkan olgular. Faiz ve Enlasyon. Ekonomistlerin anlattıkları gibi.
teşekkürler
teşekkür ederiz.
Güzel bilgilendirme oldu yani enflasyon yüksekse faiz yüksek oluyor
Uygulamamızı Yükleyin
Risk Açıklaması: Finansal araçlar ve/veya kripto paralarla işlem yapmak yüksek seviyede risk içermektedir ve yatırım miktarınızın bir kısmını veya tamamını kaybetmenize sebep olabilir, bu sebeple tüm yatırımcılar için uygun değildir. Kripto para fiyatları aşırı derecede hareketlidir ve finansal haberler, politik olaylar ve düzenleme kurumları gibi konulardan kolaylıkla etkilenir. Kaldıraçlı işlem yapmak finansal riskleri yükseltmektedir.
Diğer finansal araçlar veya kripto paralar içinden tercihinizi yapmadan önce, yatırım nesnelerinizi, deneyim seviyenizi ve risk iştahınızı dikkatlice gözden geçiriniz ve ihtiyacınız olduğunda profesyonel tavsiye almayı deneyiniz.
Fusion Media sitede yer alan bilgilerin gerçek zamanlı ya da isabetli olacağının mutlak olmadığını hatırlatır. Tüm borsa fiyatları, endeksler, vadeli işlemler, Forex ve kripto para fiyatları, borsalardan değil piyasa düzenleyicileri tarafından oluşturulur, bu sebeple fiyatlar isabetli olmayabilir ve gerçek piyasa fiyatlarından farklı olabilir, bu da buradaki fiyatların fikir verme amaçlı olduğunu ve ticari amaçlar için uygun olmadığını gösterir. Fusion Media veya herhangi bir sağlayıcı, buradaki bilgileri kullanmanız sonucu oluşacak olası kayıplarınızdan ötürü sorumluluk taşımamaktadır.
Bu sitede yer alan bilgileri, Fusion Media ve/veya veri sağlayıcıdan yazılı izin almadan kullanmak, saklamak, kopyasını üretmek, görüntülemek, düzenlemek veya dağıtmak yasaktır. Fikri mülkiyet hakkı, sitede yer alan verileri sağlayanlara ve/veya borsalara aittir.
Fusion Media reklamlarla veya reklam verenlerle etkileşiminize bağlı olarak internet sitesinde görüntülenen reklamlardan gelir elde edebilir.
İşbu sözleşmenin aslı İngilizcedir ve İngilizce ve Türkçe versiyonu arasında tutarsızlık olduğunda İngilizce versiyonu dikkate alınacaktır.
© 2007-2024 - Fusion Media Limited. Tüm Hakları Saklıdır.