Çin borsaları, Evergrande’ın borçlarını ödeyemeyeceği ve domino etkisi oluşturabileceği nedeniyle geçen haftadan beri düşüyor. Şirket bazı borçlarını yapılandırdığını açıklasa da daha ödeyeceği faiz ve ödeme miktarları belirsiz.
Evergrande krizi çok daha büyük sorunların ilk yansıması sadece.
Financial Times’a göre ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının yaklaşık %29’unu gayrimenkul sektörü oluşturuyor. Gayrimenkul sektörü Çin’in büyümesinde lokomotif konumunda. Financial Times’a göre Çin’de 90 milyondan fazla insanı barındıracak kadar boş mülk var. Aşırı arz birkaç yıldır Çin’de ciddi bir sorun. Bu arz sorununun ilk depremi Evergrande ile oldu. Başkan Xi sektördeki borç krizini azaltmak için üç rasyo belirlemişti. Bu rasyolar borçların varlıklara, net borcun özkaynağa ve nakdin kısa vadeli borçlara orandır. Evergrande ise belirlenen rasyoların hiçbirinden geçemedi. Bu yüzdende ilk kurtların önüne atılan oldu.
Çin’de gayrimenkul sektörü büyüme için önemli bir lokomotif olsa da nüfus artış hızı sektörü gelecek için olumsuz etkiliyor. Çin’in nüfusu eskisine göre daha zor büyüyor. Doğum sayılarının hızla düşmesi Çin’in büyüme lokomotifinin geleceğini sarsıyor. Pazarı olmayan mülkler inşa ederek büyüyen Çin sermaye tüketiyor ve kazananlar/kaybedenler yaratıyor.
Çelik Sektörü
Çin çelik endüstrisinin önemli kısmı gayrimenkul sektörü için var. Sektörün talebi fiyatların yükselmesine yardımcı oluyor. Yüz milyarlarca tonluk kapasite halihazırda kısmen inşa edilen projelerle beraber büyüdü. Gayrimenkul sektörü aynı zamanda Çin’in bakır tüketiminin %20’sini oluşturuyor. Pekin emlak piyasasını ve kreditörleri sıktıkça Çin’in büyümesi düşecek. Çelik piyasaları mecburen küçülecek.
Çin 2000’den 2010’a kadar ortalama %10,4 büyüdü. 2010’dan 2019’a kadar ise ortalama %7,68 büyüdü. Önümüzdeki on yıllık dönemdeyse Çin %4 bandını aşmak için mücadele edecek. Financial Times’a göre bu on yılın ikinci yarısında ortalama ancak %1,5-2 civarında olabilir.
Domino Etkisi
Evergrande ile ilgili dünden beri ödemeler konusunda olumlu haberler gelse daha net bir şey bilmiyoruz. Eğer şirket iflas durumuna gelirse Lehman etkisi yaratmasını beklemiyorum ama yine de domino etkisiyle piyasaları olumsuz etkileyecektir. UBS’in elinde bulundurduğu Çin emlak şirketlerinin bonolarının büyüklüğü 290 milyar USD. Evergrande’ın bir domino etkisi yaratması karşı tarafların riskini daha da artıracaktır.
Metal tarafına döndüğümüzde Çin’in küçülen gayrimenkul sektörüyle beraber 220 USD’lerden 120 USD’lere fiyat indi. Yılın başındaki seviyelerin yarısında seyrediyor. Çin’deki talebin azalarak devam edeceğini düşündüğümüzde her geçen gün çelik ve bakır piyasaların aşağı yön devam edecektir.