Yurt içinde hem siyasi hem de ekonomik tansiyon çok yüksek. Siyasi tarafta Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Kavala'nın serbest bırakılması talebi üzerine büyükelçiler hakkındaki açıklaması, iktidardan gelen sınır ötesi operasyon, muhalefetten ise yükselen erken seçim sesleri gündemi sıcak tutuyor. Ekonomi tarafında ise herkesin gözü dövizde, çünkü TL, büyük küçük neredeyse tüm para birimler karşısında tarihi düşük seviyelere geriliyor.
TCMB'nin dünkü PPK toplantısında 2 puan faiz indirimi yapması piyasaları oldukça rahatsız etti. Bunu fırsata çevirmek isteyenler elbette vardır, fakat biz alınan kararların iktisat ile olan uyumuna bakıyoruz ve faiz indirim kararı kesinlikle mevcut ekonomik durumun kaldırabileceği bir karar değildi. Çünkü, dünyada enflasyon hızla yükseliyor ve Türkiye, bu küresel yükselişe zaten oldukça yüksek enflasyon oranında yakanlanmıştı, üzerine kurdaki artış iç maliyetleri rekor seviyelere çıkarmışken faizi indirmek asla doğru bir para politikası değil.
Ekonomik görünümü değerlendirirken ve nedenlerine doğru inerken maalesef ki siyasi durumun ana faktör olduğunu görüyoruz. Amacımız asla yazıyı siyasi bir alana taşımak değil, fakat para politikasının bu şekilde ilerlemesinin nedeni siyasi olunca biz de buna değinmek zorundayız.
Merkez bankaları fiyat istikrarını sağlamakla yükümlü ve bunu yaparken de elbette para biriminin gidişatını da takip edip gerektiğinde müdahale edebilir. Yani kura direkt müdahale değil, ama zaten faizin artırılması TL'nin kaybını engellemek içinse kurdaki oynaklığın da (ek dış faktörler olmadıkça) azalması sağlanabilirdi. Bu böyle olmamakla beraber faiz indirimi durumunda TL'nin hem reel getirisinin biteceği hem de kur tarafındaki yükselişin hızlanacağı da bilinirken bunu yapmak ve büyüme, ihracat tarafına odaklanılmak son derece yanlış. İhracat artarken ithalat maliyeti de artıyor ve kurdaki her atak hem Hazine'nin hem şirketlerin hem hane halkının borcunu artıyor. Dolayısıyla bir taraftan kazanılırken çok taraftan kaybediliyor. Böyle bir denklemde ekonomide istikrar mümkün olamaz.
Eylül'de Kavcıoğlu'nun çekirdek TÜFE açıklamasını yapması ve faiz indirimi beklentilerinin artmasından bugüne TL, dolar karşısında %15 değer kaybetti. 1,5 aylık bu süreçte böylesi hızlı bir yükselişi kısa zamanda iki defa gördük. İlki ABD Başkanı Trump'ın Rahip Brunson'ın serbest bırakılması isteği ve uyguladığı yaptırımlar dönemi Ağustos 2018. Diğeri ise Uysal döneminde yaşandı. Hızlıca indirilen faizlerin ardından para politikasının ekonomik durum ile uyumlu olmaması ve mali politikaların gevşetilmesiyle Ağustos-Kasım 2020 döneminde kurdaki yükseliş hızlandı. Sonrası zaten biliniyor, ama sonrasındaki kararlar da kısa vadeli oldu ve bugün yaşadığımız üçüncü durum arasında Mart- Haziran dönemi de sorunlu geçti. Sebebi de yine faiz söylemleri ve baskılardı.
Bugün geldiğimiz noktada kur şaşırtıcı yükselişler gösteriyor. Fakat bu yükseliş, sadece faiz indiriminden kaynaklanmıyor. Yazının başında da belirttiğimiz gibi siyasi tansiyon son derece yüksek ve dün ayrıca Mali Eylem Görev Gücü (FATF)'nün Türkiye'yi prosedüre uymaması nedeniyle gri listeye aldıklarını açıklaması da tansiyonu yükselten bir diğer gelişme oldu.
Piyasalar Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın faiz indiriminden vazgeçmeyeceği görüşünde, öte yandan mülteci sorunu ve AB ile yaşanan gerilim sürerken sınır ötesi operasyon olasılığı da yakın vadedeki görünümü bulutlandırıyor.
Faiz indirimine karşın tahvil tarafındaki hareketlilik ülke ekonomisinin ilerleyen döneminde dair risklerin ne kadar yüksek olduğunu gösteriyor. Fiyata karşın faizdeki yükseliş sürüyor ve 10 yıllık tahvil faizi%20'nin üzerine çıkarak Mayıs 2019 sonrası en yüksek seviyede. Tahvil faizi Eylül ayı başında %16'lardaydı.
Dolar kuru bugün 9,65'i de geçti ve son 1,5 ayda yaklaşık 1,5 TL'lik bir değişim oldu, TL'nin dolar karşısındaki kaybı da sene başı itibarıyla %30'a yükseldi. Bugünkü yükselişlerin bizlere kiradan faturaya gıdadan yola kadar tüm temel gereksinimlerde zam olarak döneceğini biliyoruz. Öyle olduğu için de kurdaki her yükseliş en çok da vatandaş için büyük bir sorun.
Haziran ayında görülen 8,80 rekorunun aşılması ve kurdaki yükselişi hızlandıran birçok belirsizlik olması nedeniyle teknik analiz yapmayı doğru bulmadığımızı belirtmiştik ve maalesef ki fiyat artışları her gün hızlanarak devam ediyor. Böylesi bir ortamda destek-direnç vermek asla doğru değil. Şunu belirtelim ki geldiğimiz seviyeler olarak artık 10,0 yeni bir eşik olarak izleniyor, 9,0 ise yaşanabilecek düşüşlerde taban olarak korunacak mı diye takip ediliyor.