Amerika Birleşik Devletleri’nde 2021 yılı, başkanlığı kaybeden Trump taraflarının kongre binasını basmasıyla başladı. Kasım 2020’de yapılan seçimi kazanan Joe Biden başkanlığında pandeminin 3. yılına giren ABD ekonomisi, yıl içinde gerçekleşen parasal ve mali teşviklerle güçlendirilmeye çalışıldı. Hazine bakanlığı görevine başlayan, Eski FED Başkanı J. Yellen’ın alıştığımız güvercin tavrını sürdürmesi, ABD hisse senedi piyasalarındaki yükselişe destek verdi. Yıl içinde FED’in ve ABD hazinesinin destekleriyle ekonomide toparlanma sinyalleri görülmeye başlansa da yükselen enflasyon 2022 yılında da risk unsuru olarak kalmaya devam edecek gibi görünüyor. Kasım ayında yapılacak olan ara seçim ise bu yılın en önemli gündem maddelerinden biri olacak.
Joe Biden yönetimindeki ABD’nin karnesine bakıldığında, seçim vaatlerine ulaşılmakta zorluklar yaşandığı görülüyor. Diğer yandan pandemi sonrasında oluşan ekonomik teşvik ortamıyla ivme kazanan ekonomik büyüme rakamları yıl içinde göz doldurdu. Yüksek miktarlarda yapılan pandemi destek çeki ödemeleriyle artan iç talep ile güçlenen ekonomik büyüme ve istihdamda yaşanan iyileşme olumlu karşılandı.
Yıl içinde ABD siyasetinde sıkça konuşulan kamu altyapı yatırımlarının artırılmasına yönelik çalışmalar ilerleyen yıllarda ekonomik gelişimi hızlandırabilir. ABD’de fiziksel altyapının iyileştirilmesine bağlı olarak uzun vadeli kamu harcamaların artırılması planlıyor. Ulaşım ağları, geniş bant internet erişiminin hızlandırılması, enerji ve su iletim sistemlerinin iyileştirilmesi gibi pek çok alanda yatırım yapılması bekleniyor. Ayrıca önümüzdeki on yıl içinde eğitim, sağlık, çocuk bakımı desteği ve karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik önlemler için ek kamu harcamaları öneriliyor. Ancak bu girişimlerin büyük ölçüde yeni vergilerle finanse edilmeleri beklendiğinden, toplam ekonomik çıktıya mütevazı bir katkı sağlayacaktır.
Diğer yandan kamu altyapı yatırımlarının artırılması, ABD ekonomisinin gelecekteki beklentilerini ve yaşayanların refahını artırabilir. Bununla birlikte altyapı yatırımlarının da çevre ve iklim eylem planlarıyla dikkatli bir şekilde uyumlu hale getirilmesi gerekiyor. 2050 yılına kadar net sıfır emisyona giden bir yol haritası çizilirken, elektrik üretiminde yenilenebilir kaynakların daha fazla kullanılmasıyla yeni bir ABD modeli görebiliriz.
FED para politikasında halen sıkılaşmaya gidilmemiş olması; faiz oranların rekor düşük seviyelerde kalmaya devam etmesi, tahvil alım miktarının düşürülmüş olmasına karşın parasal genişlemenin devam etmesi ekonomik toparlanmaya destek olmaya devam ediyor. ABD’de 2020'de ve 2021'in başlarında açıklanan pandemi ile ilgili mali önlemlerin süresi artık büyük ölçüde dolmuş olsa da bu dönemde yapılan yardımlarla, ekonomik toparlanmayı desteklemeye devam edecek önemli tasarruflar yaratıldı. Hane halkı tasarruf oranı 2020'de yaklaşık yüzde 9 arttı ve 2021'de pandemi öncesi seviyelerin oldukça üzerinde yükseldi. Gerek maliye gerekse para politikasında gevşek duruşun sürmesi enflasyon oranında yükseliş yaratabilecek olsa da ekonomik aktiviteyi canlı tutmaya devam edecektir.
Uluslararası ticaret alanında ABD’nin önemli bir partneri olan Çin ile devam eden görüşmeler ise oldukça sıcak bir gündem olarak masada kalmaya devam ediyor. Trump zamanında başlayan belirsizliğin, gelecekte yaşanacak gelişmelerle finansal piyasalar üzerindeki etkilerini daha net görmeye başlayabiliriz. Uygur bölgesinde yaşanan son gelişmeler ise ticari ambargoların devam edebileceğini gösteriyor.
FED "Geçici" Demekten Vazgeçti
Yılın genelinde enflasyonun geçici olacağına yönelik açıklamalarda bulunan FED yetkilerinin aksine, aralık ayı toplantısının ardından enflasyonun geçici (transitory) olduğu ibaresi, toplantı karar metninden kaldırdı. FED’in faiz oranlarını yükseltme konusunda yılın başında şahin mesajlar verilmesine karşın, ekonomik koşulların arzu edildiği gibi oluşmamasından dolayı faiz artırım beklentileri bu yıl karşılanamadı. Aralık ayı toplantısında, kâğıda yazılan beklentilere göreyse önümüzdeki yıl üç faiz artışı bekleniyor.
Kasım ayı toplantısında net varlık alım miktarını ilk kez 15 milyar dolar azaltan FED, aralık ayı toplantısında da varlık alım miktarını 30 milyar dolar düşürmeye karar verdi. Yılın son iki ayında tahvil alım programının bitirilmesine yönelik atılan adımlar, şahin bir FED görüntüsü verdi. Geçtiğimiz yıl yapılan beklentilerle en son açıklanan veriler karşılaştırıldığında ise FED’in son bir yıldaki değişimi net olarak görülüyor. Bu kapsamda FED’in işsizlik ve enflasyon tahminlerini incelenmekte yarar var. 2020 yılının sonunda FED’in tahminlere göre enflasyonun %2'nin altında kalması ve işsizliğin %6,7'den %4,2'ye düşmesi bekleniyordu. 2021’in son toplantısındaysa FED’in iki yıllık tahminleri, enflasyonun %5,3'ten %2,3'e düşeceği ve işsizlik oranının %3,5 seviyesinde kalacağı yönünde şekillendi. Diğer bir deyişle, FED bir yıl öncesine göre çok daha yüksek enflasyon ve daha düşük işsizlik hedefliyor.
FED’in tahvil alım programı ve enflasyona yönelik beklentilerle şekil kazanan tahvil faizlerin grafikleri ise yakın vadelerde dikleşirken, uzun vadelerde daha çok yatay seyretmeye devam ediyor. Son dönemde enflasyon beklentisinin körüklenmesiyle düşen uzun vadeli tahvil getirilerinin, aralık ayı FED toplantısı sonrasında yükselişe başladığı görülüyor. Genel olarak sakin geçen yılın son haftasında yaşanan yükseliş, piyasada kısa vadeli hareketlerde faiz artışı beklentisinin yoğunlaştığını gösteriyor. Fed yetkilileri son toplantıda aldıkları kararlarda hızlı fiyat artışlarına karşı proaktif olduklarını ve 2022'de faiz oranlarını daha hızlı yükseltmeye hazır oldukları gösteriyor.
Kamu Destekli Ekonomik Büyüme
Amerika Birleşik Devletleri, pandemi sonrasında sağlam ancak dengeli olmayan bir toparlanma yaşıyor. Benzeri görülmemiş mali ve parasal teşvik nedeniyle oluşan talep büyümesi, ham madde ve tedarik krizleriyle arz büyümesini geride bıraktı. Enflasyon, tedarik zinciri kesintileri, COVID-19 ve FED’in sıkılaşması ile ilgili endişelere rağmen, 2022'de ekonomik büyümenin devam edeceğine yönelik beklentiler artmaya başlamış gözüküyor. Kamu ve özel şirketlerin görüşlerini yansıtan The Conference Board raporlarına göre ABD ekonomisinin 2022'de %3,5 oranında büyüyeceği tahmin ediliyor.
Diğer yandan ABD Ticaret Bakanlığının son raporunda, ABD ekonomisinin üçüncü çeyrekte önceki okumadan daha yüksek olarak %2,3 oranında büyüdüğü ancak Omicron varyantının hızla yayılmasıyla toparlanma hızının yavaşladığı açıklandı. 2021 yılının ilk çeyreğinde %6,3 ve ikinci çeyreğinde %6,7'lik büyümeye yakalayan ABD’nin üçüncü çeyrekte %2,3 büyüme kaydetmesinin, Delta varyantı kaynaklı olduğu düşünülüyor. Omicron varyantının ortaya çıkması ve yaygınlaşmaya başlaması ise ekonomi için riskleri ve belirsizliği artırıyor. Yüksek enflasyon ve tedarik zinciri sorunlarının devam etmesi ise gelecek yıla ilişkin endişe yaratıyor.
Yaygınlaşmaya başlayan Omicron'a bağlı olarak zayıf tüketici harcaması tahminleriyle birlikte ekonomik büyümeye ilişkin beklentiler mevcut çeyrek ve 2022'nin ilk çeyreği için baskılanıyor. Bununla birlikte, tedarik zinciri aksamalarının giderilmesi ve ertelenen yatırımların gerçekleşmesiyle ekonomik büyümenin gelecek yılın ikinci yarısında toparlanması bekleniyor.
İşgücü Açığı Azaldı
2020 yılında 10 milyon kişi azalan tarım dışı istihdama 2021 yılında 6 milyon kişi eklendi. Piyasaların önem verdiği ABD tarım dışı istihdam artışı kasım ayında 210.000 yükselirken, işgücüne katılım oranı %61,8'e yükseldi. Ekim ayında %4,6 olan işsizlik oranı da Kasım ayında %4,2’ye geriledi. Ortalama saatlik kazançlardaysa Kasım ayında bir önceki aya göre %0,3 artış kaydedildi. İstihdam piyasasına ilişkin gelen verilerin iyileşme göstermesine karşın pandemi öncesine göre halen iş gücü açığı bulunuyor. Ücret artışlarının, enflasyonun altında kalması bakımında harcanabilir gelirin azaldığı görülmekte. 2020 Şubat ayına göre 1,3 milyon eksik istihdamı bulunan eğlence ve konaklama sektöründeyse salgının etkisi halen devam ediyor.
ABD’de istihdam piyasasında, son dönemdeki verilere göre işsizlik yardımı talep edenlerin de sayısı oldukça azalmış durumda. Omicron varyantının hızla yayılmasıyla artan endişelere rağmen, işsizlik yardımı başvuruları yarım yüzyıldan fazla bir sürenin en düşük seviyesine geriledi. 1969'dan bu yana en düşük seviyeye gerileyen ilk işsizlik başvurularının da azalıyor olması iş gücü piyasası için olumlu bir tablo çiziyor. Bununla birlikte durum halen çok değişken ve Omicron varyantının yayılması halinde başta hizmet sektörü olmak üzere işten çıkarmalar yeniden başlarsa yıl içindeki olumlu hava terse dönebilir.
Enflasyon Sarmalı
ABD Ticaret Bakanlığı verilerine göre, FED'in tercih ettiği enflasyon göstergesi olan kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi, kasım ayında bir önceki yıla göre %5,7 artarak 1982'den bu yana en hızlı artışı kaydetti. Değişken gıda ve enerji kalemlerini hariç tutan çekirdek fiyatlar ise Kasım ayında yıllık %4,7 artarak 1989'dan bu yana en yüksek değeri gördü.
ABD tüketici fiyat endeksinin yıllık artış hızı ise Kasım ayında %6,8'e yükseldi. ABD tüketici fiyat endeksindeki yükselişin 2021 yılının ilk çeyreğinde devam edeceği ve TÜFE’nin %7'nin üzerine çıkacağı tahmin ediyor. Yüksek enerji fiyatlarının ve açılmanın bir sonucu olarak artan taleple birlikte, tedarik krizinin tetiklediği fiyat artışları, tüketicilerin fiyatlardaki artış nedeniyle temel ihtiyaçlara daha fazla harcama yapmasıyla yükselmeye devam ediyor. Arz kesintilerinin azalmasıyla bazı sektörlerde fiyat enflasyonunun ılımlı olması beklenirken yüksek ücretler, konut kiraları ve nakliye oranlarındaki son artışlarla birlikte tüketici fiyat artışının devam etmesi bekleniyor.
ABD üretici fiyat endeksi Kasım ayında yıllık bazda neredeyse %10'luk rekor artış kaydetti. Yayımlanan en son rapor üreticilerin, yüksek maliyetleri müşterilere yansıtmaya başladıklarını ve önümüzdeki aylarda da ek tüketici fiyat artışlarının yaşanabileceğini gösteriyor.
Dolar endeksi haftalık bazda Fibonacci 50,0 direncinin bulunduğu 96,50 üzerine yerleşmesi halinde 97,80 / 98,20 bandına doğru yükseliş devam edebilir. FED’den güvercin açıklamalar gelmesi durumunda ise Fibonacci 38,2 desteğinin bulunduğu 94,75 önemli olacak. Kısa vadeli grafikte ise yükseliş kanalı içinde hareket devam ediyor.
