Küresel bir sağlık problemini bireysel şekilde çözmeye çalışarak sağlam bir alt yapı oluşturulmadığı için DSÖ üçüncü dalga konusunda dünyayı uyardı. Güncel toplam vaka sayısı 58 milyonu geçerken ABD’de hastaneler kapasite konusunda zor durumda. DSÖ, Avrupa’da her 17 saniyede bir kişinin hayatını kaybettiğine dikkat çekerek salgının hala kontrol altına alınamadığını bir kez daha belirtti.
Virüsten dolayı hem arz hem de talep şokunun aynı anda yaşanması küresel borcu 15 trilyon dolar daha artırarak 272 trilyon dolara yükseltti. Rekor seviyeye gelen küresel borca rağmen finansman açığının kapanması için 3,4 – 6,5 trilyon daha ihtiyaç olduğu tahmin ediliyor. Virüs ortadayken ülkelerin borçlarını çevirebilme durumlarının zorlaşması küresel iflas riskini de beraberinde getiriyor.
Normal zamanlarda talep azaldığında üretimde azalır ve stoklar kalan talebe arz sağlardı. Bir zamandan sonra stoklar erimeye başlayınca hem stokları tekrardan doldurmak hem de az olan talebi karşılamak için tekrardan üretime başlanırdı. Bu da ekonomilerin büyümesine neden olarak borçlarını çevirebilmelerini sağlardı. Fakat, virüs ortada dolandıkça “üretime yeniden başlanma” durumu oldukça zor görünüyor. Böylece gelecek zamanlarda borçluluk üretim olmadan daha da artabilir.
Altın ve Gümüş
Küresel borç stokunun artacak olması inanılmaz büyük bir para arzının, enflasyonist baskı olmadan, sisteme dahil edileceğini gösteriyor. Geçmiş insanlık tarihine baktığımızda, para arzının rekor seviyelere gelip enflasyon oluşmaya başladığında yatırımcıların değerli metallere yöneldiğini görebiliriz. Bu da başta altın olmak üzere gümüş ve platinin gidecek çok yolu olduğuna işaret ediyor olabilir. Açıklanan aşı haberlerine rağmen altın 1874$’dan işlem görürken gümüş 24$’dan fiyatlanıyor. Aşılardan olumlu haberler gelmeye başladığı zamandan yani son 1 aydan itibaren altın %1,16 değer kaybederken gümüş %1,41 azaldı. Bu da değerli metallerdeki geri çekilmenin aşı haberlerine bile direndiğini gösteriyor.
Küresel Piyasalar
Aşı haberlerinden gelen olumlu açıklamaların devam etmesi risk iştahını destekliyor. Duruma paralel olarak Asya spot endeksleri, ABD ve Avrupa vadelileri pozitif işlem görüyorlar. Salgının daha çok “Batı” da yer almasından dolayı Yen 103,75 seviyelerinden ve 10 senelik Japonya getirileri %0,019’tan fiyatlanıyor. EURUSD 1,19 seviyesinin hemen altında 1,1876’tan alıcı buluyor. Avrupa’nın bütçe ve yardım konusunda anlaşma sağlaması durumunda parite gerileyebilir. Aksi taktirde ek teşvik beklentileri ve parite yükselemeye sürdürebilir. 10 senelik Alman tahvil getirileri -%0,586 seviyesine gerilemiş durumda. ABD 10 senelikleri %0,824’ten talep görürken VIX’in vadeli kontratı 24,27$’a geriledi. Cuma günü 3557,54$’a gerileyen S&P 500 spot endeksi bu sabah vadeli piyasalarda %0,25 genişleyerek 3563,12$’a yükselmiş durumda. Olumlu aşı haberleriyle beraber ABD dolar endeksi 92,248$’dan alıcı buluyor.
Türkiye
Merkez’in beklentileri karşılamasıyla TL varlıklara son 3 yılın rekor girişi gerçekleşti. BIST100 1323,95 TL’den kapanarak TL bazında yeni bir rekor kırdı. Bu sabah, dolar/TL %1,30 genişleyerek 7,73’ten ve Euro/TL %1,47 yükselerek 9,17’den alıcı buluyor.
Avrupa’nın aşırı sağcıları/ülkücüleri istemediğini belli etmesine rağmen Sn. Erdoğan’ın rotayı tekrardan Avrupa’ya çevirdiğini söylemesi, Azerbaycan’a asker gönderilmesinin netleşmesi, Fransa’yla geriliminin devam etmesi, NAVTEX süresinin 29 Kasım’a kadar uzatılması ve Merkel’de dahil olmak üzere AB’nin Aralık toplantısında TR’ye yaptırım durumunu gözden geçireceğini vurgulaması dövizin yükselişinin nedenleri olarak sıralanabilir. Özellikle Sn. Erdoğan’ın açıklamalarından sonra “ittifakta çatırdama mı var” sorusunun gündeme gelmesi gelecek iç siyasi tansiyonu yükseltebilir. Diğer taraftan, Merkezin ve Sn. Erdoğan’ın beklentileri karşılamaya devam edeceğini tekrar tekrar vurgulamasına rağmen daha somut reform adımlarının da atılacağının gösterilmesi gerekiyor. Artan vakalar ve yükselmeye devam eden dövizle beraber endeks güne satıcılı başlangıç yapabilir. Dolar bazında 173,47$ seviyesine gelinmesi de endeksteki satışları destekleyebilir.
Günlük bazda teknik olarak bakarsak endeks bütün basit ve üstel hareketli ortalamalarının üzerindeki seyrine devam ediyor. İndikatörler “al” sinyalleri vermeye devam ederken STOCH, STOCHRSI ve Williams%R “aşırı alım” sinyalini vermesi temkinli olunması gerektiğine işaret ediyor olabilir. Yükselişin devam etmesi durumunda 1335,15 – 1353,48 direnç geri çekilme yaşanırsa da 1323,81 - 1305,46 destek seviyeleri olabilir.