Bu makale 02.06.2022 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
Bu hafta petrol piyasaları için en büyük gelişme, AB’nin Rus petrolüne yönelik kısmi yasak konusunda anlaşması oldu. Haberin ardından petrol fiyatları (o zamandan beri bir nebze düşüş yaşamış olsa da) yükseldi ancak anlaşmanın gerçek şartları, uzun vadede petrol yatırımcıları ve petrol piyasası için çok daha önemli olacak.
AB’nin kademeli yasak anlaşmasının önemli bazı detayları şöyle:
- AB ülkeleri, önümüzdeki 6 ay içinde Rusya'dan deniz yoluyla yapılan ham petrol ithalatını durduracak.
- Rusya'dan deniz yoluyla yapılan rafine petrol ürünleri ithalatı önümüzdeki 8 ay içinde duracak.
- Druzhba boru hattı aracılığıyla AB üyesi ülkelere taşınan petrol, Macaristan, Çek Cumhuriyeti ve Slovakya'ya akmaya devam edecek. Almanya ve Polonya, 2022'nin sonuna kadar boru hattı ile taşınan Rus petrolünü almayı bırakacaklarını söylüyor.
- Petrol taşıyan Rus tankerlerine sigorta yasağı getirilmesi düşünülüyor. Bu, Rusya'nın AB üyesi olmayan ülkelere petrol ihracatını etkileyebilecek bir durum ancak henüz bir karara varılmadı.
Bazı uzmanlara göre yaptırım anlaşması, ilk aşamada Rusya’nın Avrupa’ya petrol ihracatında %75, yıl sonuna kadar %90 düşüşe yol açabilir.
Ne kadar ham petrolün etkileneceğini anlamak için şöyle düşünelim: 2021 yılında AB, Rusya’dan günlük 2,2 milyon varil petrol ithal etti. AB’nin ham petrol tüketiminin dörtte biri Rusya’dan sağlandı.
TankerTrackers.com verilerine göre Rusya, daha önce Avrupa'ya ihraç edilen petrolün önemli bir miktarını Asya'ya, özellikle Çin ve Hindistan'a yönlendirmeyi başardı.
Rusya Federasyonu, bu petrolü muhtemelen oradaki rafinerilere indirimli olarak satıyor ama petrol fiyatlarının şu an çok yüksek olmasından dolayı Rusya yine de hatırı sayılır bir para kazanıyor.
1,65 milyon varillik Rus petrolünün pazardan çekilmesi pek mümkün görünmüyor. Avrupa’ya ihraç edilmezse muhtemelen Asyalı alıcılara gidecek.
Ufukta Kıtlık mı Var?
Yatırımcılar, kısmi yasak nedeniyle kaybolan bu petrolü Avrupalı ülkelerin nasıl ikame edeceğine dikkat etmeli. Avrupa başka bir kaynaktan petrol bulabilecek mi ya da rafineriler, karşılayabileceği fiyatlarda arz bulamazsa kıtada bir petrol kıtlığı mı görülecek?
OPEC+ bugün toplanacak. Grubun, üretim kotalarında ufak artış planını onaylaması çok olası. Wall Street Journal’daki bir makaleye göre OPEC+, Rusya’yı üretim anlaşmasından tamamen muaf tutmayı düşünüyor.
Bu, Rusya’yı Venezuela, İran ve Libya ile aynı kategoriye koyacaktır. Rusya’nın muafiyetle ilgilenip ilgilenmediği henüz net değil ancak yaptırımların Rusya’nın üretimine etkisi ne olursa olsun OPEC+ grubuna dahil olmalarını sağlayacağından bu opsiyon ileri sürülüyor.
Görünen o ki OPEC+’nın diğer üyeleri, Rusya’ya bu rahatlığı vermekten endişeli (Rusya şimdiye kadar OPEC+ kotasında kalmış olmasına rağmen şu an petrol üretimi esasen artıyor).
Yaptırımlar ve ithalat yasakları gerçekten işlerse bu, Rus petrolünün pazardan çıkacağı anlamına gelecek. Bu, küresel arzda azalma ve daha yüksek petrol fiyatları demek olacak.
Bu yıl piyasa bu teoriye defalarca karşılık verdi ve petrol fiyatlarının üç haneli rakamlara ulaşmasının sebeplerinden biri de bu. Ancak gerçek şu ki Rus petrolüne yönelik ekonomik yaptırımlar veya yasaklar, aslında Rusya’yı, diğer alıcılara (çoğunlukla Çin ve İran’a) bir miktar indirimle satış yapmaya zorluyor. Böylece rekabetçi fiyatları düşürüyor.
Nihayetinde piyasalar algıya göre karşılık verir ve daha yüksek fiyatlara işaret eden bir algı olduğu sürece fiyatlar da yüksek kalır.