Malum olduğu üzere 3 Kasım 2020'de yapılan ABD Başkanlık ve Kongre seçimlerini Demokrat Parti kazanmıştı.
Demokratlar, Joe Biden'ı, Başkan Kamala Harris'i Başkan Yardımcısı olarak seçtirmeyi başarmanın yanı sıra çoğunluk için 218 sandalyenin gerektiği Temsilciler Meclisi'ni 222 sandalyeyle; 51 oy çoğunluğunun gerektiği Senato'yu 48+2+1 (48 sandalye kendilerinin, 2 sandalye kendilerine destek veren bağımsız senatörlerin ve 1 oy hakkı olan Senato Başkanı olarak gözüken ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in bu yetkisi ile) oy ile ele geçirdiler. Gerçi Senatodan yasa geçirmek için 60 oy gerekmekte. Ancak Demokratların yürütme yetkilerinin üstünlükte oluşu ve Trump aleyhine açılan 6 Ocak Kongre baskını soruşturması gibi dosyalar ile süreci uzlaşı ile atlayabildiler şimdiye kadar.
Ülkede 4 yılda bir genel seçim 2 yılda bir ara seçim yapılıyor. Ara seçimde Kongre'nin alt kanatlarından Temsilciler Meclisi'nin 435 sandalyesinin tamamı için 100 sandalyeli Senato'nun 3'te 1'i(33 veya 34 bugünkü seçimde boş kalan sandalyeyle 35 olacak) için seçime gidiliyor.
Bu bağlamda şimdi gözler bugün (8 Kasım 2022) yapılacak olan Kongre ara seçimlerinde...
Enflasyon ve ekonomik zayıflık (Slumpflasyon Stagflasyon ve Resesyon tehditleri) ile uğraşan Demokratların bugün yapılacak olan ara seçimlerde başarılı olması hayli zor. Öyle ki son olarak Başkan Biden'a yönelik yapılan güvenoyu anketlerinden çıkan Başkanlık onay oranları yüzde 45 civarında gözükmekte. Bununla birlikte bazı anket şirketlerinin Kongre seçimleri için yapmış olduğu anketler de Demokratların Temsilciler Meclisi ve/veya Senato çoğunluğunu kaybedebileceğine işaret etmekte. Peki bu ne anlama geliyor?
Öncelikle Başkan Biden ve Başkan Yardımcısı Harris'in koltukları için 2024 Kasım ayına kadar bir seçim yapılmayacak. Dolayısıyla Başkan Biden yürütmenin başında olmaya devam edecek. Ancak Demokratlar Temsilciler Meclisi ve Senato'daki çoğunluklarının her ikisini de kaybederse Yasama yetkilerini kaybedecekleri için yürütme de sekteye uğrayacak, Başkan Biden tamamen "Topal Ördek" konumuna düşecek ve icraatlarını Cumhuriyetçilerin desteği olmadan yapamayacak (Başkanlık kararnameleri ile bazı icraatlar yapabilir ancak sınırlı).
Sadece Temsilciler Meclisi veya Senato çoğunluğunun kaybedilmesi durumunda da Başkan Biden kısmen "Topal Ördek" konumuna düşecek. Hatta ve hatta Demokratların önceki Başkan Donald Trump'a yaptıkları gibi sık sık Federal Hükumetin kapanması söz konusu olabilir. Ancak tek meclisi kaybetmenin iki meclisi kaybetmeye göre tek iyi tarafı, yasama faaliyetlerinin partiler arası uzlaşma yöntemi (tabii diğer parti uzlaşmaya yanaşırsa!) ile yürütülebilir olması.
Tüm bu yazdıklarım ışığında ABD'de bir yandan da dikkatler Demokratların bugün birazdan başlayacak olan Kongre ara seçimlerinden hasarsız çıkıp çıkamayacağına çevrilmiş durumda. Öyle ki oldukça kritik ekonomik ve siyasi (dış siyasette Rusya - Ukrayna savaşına dair gelişmeler ve Çin başta olmak üzere diğer ekonomiler ile ilişkiler hayli kritik) koşullardan geçen ABD'de bir de Başkan'ın Topal Ördek konumuna düşmesi durumunda ortaya çıkacak olan yönetim sorunun varlığı halinde işler iyice kötüye doğru gidebilir. Cumhuriyetçiler özellikle de denetleme komitelerini ele geçirmeleri ve yüksek mahkemeye Demokratların atama yapmalarını bloklamaları durumunda 6 Ocak Kongre baskınına dair eski Başkan Trump'a yönelik soruşturmalar başta olmak üzere birçok konuda pazarlık hakkını da ele geçirebilirler.
Peki küresel ekonomi açısından ne gibi sonuçlar ortaya çıkar?
Cumhuriyetçilerin mufakazakâr politikaya sahip oluşu bu durumu bir açıdan olumsuz hale getirirken diğer yandan ise bir miktar umutlarımızı yeşertebilir. Şöyle ki şayet Cumhuriyetçiler yürütme üzerinde hak sahibi olacak bir çoğunluk yakalarlarsa -2024 Genel Seçimleri öncesinde ABD halkının gözüne de girmek için- Başkan Biden'a enflasyonla mücadele için bazı zorlayıcı şartlar sunmak isteyeceklerdir. Bu bağlamda enerji başta olmak üzere birçok ürün grubu için Kongre'den çıkartacakları bazı kararlar(iç tarafta üretimin artırılması Suudi Arabistan üzerinden OPEC+'ın daha fazla baskı altına alınması gerekirse Rusya ile daha fazla diyalog kurulması vb.) ile enflasyonu dize getirmeye çalışacaklardır. Bu durum Fed'in sıkılaştırmasının 2023 yılının ilk çeyreğinde sonlandırılıp ilerleyen süreçte yeniden parasal genişlemeye geçilmesi için umutları yeşertebilir ve böylece küresel ekonomi üzerinde son aylarda yıkıcı etkiler oluşturan ABD tahvil faizleri ve ABD doları geri çekilmeye başlayabilir. Bu da küresel risk alma iştahını artırarak borsalarda da rallilere neden olabilir.
Öte taraftan Başkan Trump döneminde Çin ile başlayan Ticaret Savaşları meselesi ve Başkan Biden'ın bu konudaki yumuşak tutumu düşünüldüğünde ise Cumhuriyetçilerin Başkan Biden'a Çin ile ilişkilerde daha sert bir politika izletmeleri olasılığını da artırıyor. Enflasyonla mücadele için Rusya ile işbirliği içerisine girmeleri olasılığını dışlamadığımız Cumhuriyetçilerin diğer yandan ise Rusya-Çin ve Rusya-Hindistan arasındaki bağları zedelemek için bazı yeni politikalar uygulatması da olası. Dolayısıyla bir yandan enflasyonla mücadele ve bu kapsamda Fed politikasının hızla yeniden gevşetilmesi gibi olumlu sonuçlar doğurabilecek bu ara seçimler diğer yandan da dış siyasette yeni risklerin önünü de açabilir ve böylece küresel ekonomide yeniden risk artışları da görülebilir.
Seçimlerin sonuçları geldikçe bu senaryolar yazılıp çizilecektir. Ancak yeni seçilecek konre üyelerinin Ocak ayından itibaren göreve başlayacakları da düşünülürse kongre ara seçimlerinin ABD ekonomisi ve küresel ekonomi üzerindeki asıl sonuçlarını 2023 yılında almaya başlayacağız.