Görünüşe göre dünyaca ünlü bir ekonomist, dünyanın en önemli merkez bankasının eski başkanı ve şimdi de dünyanın en büyük ekonomisinin başındaki isim de olsanız bir önemi yok; eğer bir hata yaptıysanız, sadece bunu kabul edin.
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen geçtiğimiz haftada gerçekleştirdiği bir röportajda, 2021’de benimsediği pozisyon konusunda “Sanırım o dönemde enflasyonun izleyeceği yol konusunda hatalıydım,“ dedi. Pardon.
Yani, Amerikalılar şimdi benzin ve gıdada rekor fiyatlarla birlikte merkez bankasının enflasyon için tahammül edilebilir bir seviye olarak kabul ettiği %2 hedefinin çok üzerinde aylarca seyredecek enflasyonla karşı karşıya, çünkü Yellen geçtiğimiz yıl bunu “küçük bir risk“ olarak gördü.
“Daha önce de belirttiğim gibi, ekonomi üzerinde enerji ve gıda fiyatlarının yükselmesine yol açan beklenmedik ve büyük şoklarla birlikte, ekonomiyi olumsuz etkileyen arz sıkışıklıkları yaşandı. Bunların tam etkisni o dönemde tam olarak anlayamamış olsam da, artık hepimiz durumun farkındayız.“
Ekonomist Desmond Lachman Yellen’ın açıklamasını yarım ağızla yapılan bir özür olarak yorumladı ve Yellen’ın yönetimin uyguladığı politikaların bu sorunlara katkıda bulunduğunu belirtmediğine de dikkat çekti.
Yeni bir COVID-19 dalgası ya da Ukrayna’daki savaş ne kadar öngörülemez olsa da, 2020’deki 3 trilyon dolarlık ve 2021’deki 1,9 trilyon dolarlık mali teşvik planlarının ekonominin aşırı ısınmasına yol açması kaçınılmazdı.
Lachman’a göre, “Gerçek sebeplerin dile getirilmemesi bir hayal kırıklığı yaratıyor.” ve dünyanın diğer noktalarında bu istifa gerektirecek bir konu.
Fed Üyeleri Yellen'ın Arkasında; Diğerleri Ufukta ‘Fırtına’ Görüyor
Ancak Yellen yalnız değildi. Uzun süre beraber çalıştığı Fed üyeleri de Yellen’ın arkasındaydı. Fed Başkanı Jerome Powell, Yellen’ın başkanlık döneminde dört yıl boyunca, Yellen’ın başkan yardımcısı olduğu dönemde ise iki yıl boyunca yönetim kurulundaydı. Powell geçtiğimiz yıl boyunca enflasyonu “geçici“ olarak tanımlamış, ancak sonrasında ne kadar hatalı olduğunu farkına varmıştı.
Powell, “şimdi geriye baktığında“ bunun hatalı bir yorum olduğunu ve Fed’in daha erken müdahale etmesi gerektiğini kabul ediyor. Fed Başkanı para politikasına tek başına karar vermese de, konsensüse yön veriyor ve bankanın ekonomistlerini de istediği çizgiye doğru yönlendiriyor.
Şimdi, herkes doğru yolu bulmuş durumda. En güvercin isimlerden biri olan Lael Brainard bile, geçtiğimiz haftada Haziran ve Temmuz ayları için planlanan 50 baz puanlık faiz artışlarının oldukça “makul” olduklarını ve Eylül ayında faiz artışlarına bir ara vermenin “çok zor” bir karar olduğunu belirtti.
Çok daha şahin bir isim olan Cleveland Fed Başkanı Loretta Mester ise Cuma günü, enflasyonun pik yaptığı konusunda henüz ikna olmadığını söyledi. Mester’a göre en iyi ihtimalle, Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) 50 baz puanlık iki faiz artışının ardından Eylül ayında 25 baz puanlık artışa geri dönebilir, ancak bu enflasyon verilerine bağlı:
“Enflasyona karşı bir zafer ilan etmeden önce, attığımız adımların işe yaradığına dair gerçekten ikna edici kanıtlar görmek istiyorum.“
ABD İşgücü İstatistikleri Bürosu Cuma günü yayımladığı raporda, Mayıs ayında işe alımların güçlü seviyede devam ettiğini ve tarım dışı istihdamda 390 binlik bir artış kaydedildiğini açıkladı. Ortalama saatlik maaşlar Nisan ayında yalnızca %0,3’le bir önceki ayla aynı artışı gösterdi. Beklenti ise %0,4’lük bir artış yönündeydi. Ancak bir ayda bir trend oluşmaz.
Yellen’ın henüz yayınlanmamış olan biyografisinden paylaşılan bazı bölümlerin, 2021’de geçirilen 1,9 trilyon dolarlık kurtarma planını enflasyonu artıracağı korkusuyla üçte bir kadar azaltmaya çalıştığını göstermesi de Yellen’ı hafta sonunda gündeme getirdi.
Hazine Bakanı hızlı bir şekilde teşvik paketini sınırlamaya çalıştığı iddiasını reddetti ve paketin “2021’de güçlü büyüme kaydedilmesinde kritik bir rol oynadığına“ dair inancını yeniden ifade etti.
Eylül ayında yayınlanacak olan biyografi, USA Today’in deneyimli ismi Owen Ullmann tarafından kaleme alındı. Yazar Kongre’de oylama sürecine girmesiyle birlikte Yellen’ın nihai olarak pakete destek verdiğini belirtti ancak bunların hiçbiri Yellen’ın itibarına yardımcı olmuyor.
Yellen’ın enflasyon açıklamasından bir gün sonra, JPMorgan Chase’in CEO’su Jaime Dimon ufukta yalnızca daha önceden öngördüğü fırtına bulutlarının değil, “ekonomik bir kasırganın“ olduğunu söyledi.
Dimon New York’ta düzenlenen bir finans konferansında “Kendinizi hazırlasanız iyi edersiniz.“ dedi, ancak bunun ufak bir fırtına mı, yoksa Sandy Kasırgası mı olacağını henüz bilmediğini ekledi.