Aşağıdaki gibi manşetler, bazılarının ABD dolarının sonunun yakın olabileceğine inanmasına yol açıyor.
- Çin ve Brezilya Ticarette Dolardan Vazgeçmek İçin Anlaşmaya Vardı- Barron's 3/2023
- Çin İlk Yuan Uzlaşmalı LNG Ticaretini Tamamladı - Reuters 3/2023
- ABD Doları Tacını Kaybediyor - Financial Times 2/2023
Nefesinizi tutmayın. Doların dünyanın rezerv para birimi olarak sonunu öngören manşetler uzun zamandır ortalıkta dolaşıyor.
- Kaybolan Dolar - Economist 12/2004
- Doların Saltanatı Neden Sona Yaklaştı - Wall Street Journal 3/2011
- Dolar Küresel Rezerv Statüsünü Kaybediyor - CNBC 9/2013
Çin yuanı, Bitcoin ya da başka bir para biriminin dünyanın rezerv para birimi olarak doların tahtını ele geçireceği endişesiyle uykuları kaçanlar, rahat uyuyun.O gün yakın bir zamanda gelmeyecek.
Doların küresel rezerv statüsünü yakın zamanda kaybetmeyeceğinin dört kritik nedeni var.
Bunların ayrıntılarını 2. bölümde paylaşacağız. Öncelikle, rezerv para birimlerinin kısa bir tarihçesine ve neye işaret ettiklerine değinmekte fayda var. Bu arka plan, dolarla ilgili sorunu ve yakın gelecekte doların ölümünün neden muhtemel olmadığını daha iyi anlamanızı sağlayacaktır.
Dolar ve Rezerv Para Birimlerinin Tarihçesi
Kâşifler 1400'lerde dünyanın dört bir yanına yelken açmaya başladığında, küresel ticareti kolaylaştırmak için ortak bir para birimine olan talep arttı. O zamandan beri, uluslararası ticaret ağları gelişti ve tüm ticari tarafların kabul ettiği tek bir para birimine duyulan ihtiyaç yaygınlaştı.
Ticaret ortakları tarafından kabul edilen tek bir para birimi takas ihtiyacını ortadan kaldırır. Takas yalnızca her iki tarafın da diğer tarafın istediği değerli bir şeye sahip olması durumunda işe yarar. Aksi takdirde, taraflardan birinin takas yoluyla aldığı malları başka bir ticaret ortağına satması gerekir. Büyük ya da hantal mallar söz konusu olduğunda bu tür bir işlem garip ve pahalı olabilir. Ayrıca diğer sorunların yanı sıra bozulma, hırsızlık ve yangın gibi risklerle de doludur.
Bir rezerv para birimi, bir satıcının mallar karşılığında para birimini kabul etmesine, para birimini kolayca ve güvenli bir şekilde tutmasına ve daha sonra başka bir taraftan mal satın almak için uygun bir zamanda kullanmasına izin vererek takas ticaretini ortadan kaldırır.
Aşağıdaki grafikte de görüldüğü gibi, 1250 yılından bu yana sekiz rezerv para birimi var olmuştur. Dolardan önceki her birinin saltanatı finansal ihmaller nedeniyle sona erdi. Dolar nispeten kısa bir süre için dünyanın rezerv para birimi haline geldi.
Bretton Woods
Dolardan önce İngiliz sterlini dünyanın rezerv para birimiydi. İngiltere en büyük mal ve hizmet ihracatçısıydı ve en gelişmiş bankacılık sistemine, sigorta tekliflerine ve emtia piyasalarına sahipti. Askeri güçleri de buna yardımcı oldu.
İngiltere'nin I. ve II. Dünya Savaşlarından kaynaklanan mali yükü, onları altın standardını terk etmeye zorladı ve neredeyse iflasa sürükledi. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru, Müttefikler savaş sonrası sürdürülebilir ekonomik büyüme, yeniden inşa ve barışın daha istikrarlı bir para birimi gerektirdiğini fark ettiler.
1944 yılında Bretton Woods, New Hampshire'da dünya liderlerinin katıldığı bir konferansta dolar dünyanın yeni rezerv para birimi olarak kabul edildi.
Dolar Diğer Para Birimlerinin Kaçınılmaz Yolunu İzliyor
"Para Birimimiz, Dünyanın Sorunu"nda şöyle demiştik:
Yabancı uluslar ticaret yoluyla dolar biriktirir ve harcarlar. Ekonomilerini yönetmek ve finansal şokları sınırlamak için fazladan dolar tutarlar. Fazla rezervler olarak bilinen bu dolarlar, banka mevduatlarından ABD Hazine tahvillerine ve çok çeşitli diğer finansal menkul kıymetlere kadar, öncelikle ABD cinsinden yatırımlara yatırılır. Küresel ekonomi genişledikçe ve daha fazla ticaret gerçekleştikçe, ek dolara ihtiyaç duyuldu. Sonuç olarak, yabancı ülkelerin dolar rezervleri büyüdü ve ABD ekonomisine geri ödünç verildi.
Diğer ulusların ABD'ye borç vermesi; ABD hükümeti, şirketleri ve vatandaşları için daha ucuz ve kolay finansman sağladı. Görüldüğü gibi, borç miktarı ödeme gücümüzün çok ötesine geçti.
Fed, aşırı borçlanmanın yarattığı baskıyı hafifletmek için faiz oranlarını normalde olması gerekenden daha düşük tuttu. Parasal gevşeme ve negatif reel faiz oranları da dahil olmak üzere kolay para politikası, üretken yatırımlar yerine spekülatif davranışları teşvik eder. Sonuç olarak, ekonomik büyüme daha da kötüleşerek borcun ödenmesini daha külfetli hale getirmekte ve daha da kolay para politikaları gerektirmektedir. Borç ve büyümenin bu kusurlu döngüsünün sınırları vardır. Ancak, dolardan önce iflas eden İngiliz ve Fransızların aksine, şu anda doların yerine geçecek bir şey yok.
Özet
İki dünya savaşı ve küresel bir depresyonun ardından barış ve refah gelecekse, dünyanın güçlü bir rezerv para birimine ihtiyacı olacaktı. Dolar 1944'te bu ihtiyaca cevap veriyordu ve hâlâ da veriyor.
Hukukun üstünlüğü, likit finansal piyasaları ve ekonomik ve askeri güç o dönemde sadece doların sahip olduğu özelliklerdi.
Son 85 yılda uzun yıllar boyunca göreceli bir barış ve refah yaşanmış olsa da, ekonomik manzara ve askeri güç dengesi değişti. ABD ekonomisinde ve dolarında pek çok kusur olsa da, diğer seçenekler uygulanabilir değil.
Eski bir deyişe göre, ABD doları kirli çamaşırlar içindeki en temizidir. Bir kez daha, doların ölümüne ilişkin söylentilerin yanlış olduğu görmemiz muhtemel.