Bugün TR saatiyle 14:00'da gerçekleşecek TCMB faiz kararı öncesinde; faiz-yatırım ilişkisine buradan da yatırım-istihdam yani işsizlik konusunu bir miktar anlamak faydalı olabilir.
Petrol ihracat eden bir ülke değiliz, teknoloji ihracatı yapmıyoruz. GOÜ genelinde yabancı yatırımcı açısından bizi cazip kılan en popüler rakamsal gerçek yüksek faiz, yani yüksek getiri sunmamız. Merkez bankasının bir süredir devam ettirdiği "düşük faiz" isteği, yabancı yatırımcı açısından dolar ve euro gibi düşük faiz ile borçlanıp carry trade yapma isteğinde TL'yi cazip kılmıyor. Özellikle yükselen petrol fiyatlarıyla beraber petrol ihracatı yapan Rusya ve Hindistan ile karşılaştırıldığımızda kur performansı açısından da TL iyimser bir görüntü sergilemiyor.
Mini bir özet; eğer faiz düşerse piyasada likidite çoğalır, yani iç talep canlanabilir, insanlar paralarını mevduat yapmak yerine yatırım yaparak değerlendirmek isteyebilir, bu faiz-yatırım ilişkisi. İşin diğer tarafta yatırım-istihdam kısımı var. Eğer yatırım artarsa istihdam sağlanacak, yani işsizlik oranı yatırım arttıkça azalacaktır. Türkiye özelinde faiz indirim sürecinin, kısa vadeli pek etkisini görmek olası olmasa da (yatırım vade isteyen bir iş) yabancı yatırımcı için cazibe kaybettirici bir unsur olsa da, işsizlik oranını düşürücü bir etken olarak, vurguluyorum orta vade de etkisini gösterebilir.
Temmuz ayında işsizlik oranı %10,7 gerçekleşmişti.
Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2016 yılı Temmuz döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 354 bin kişi artarak 3 milyon 324 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,9 puanlık artış ile %10,7 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dişi işsizlik oranı 1 puanlık artış ile %13 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 1,5 puanlık artış ile %19,8 olurken, 15-64 yaş grubunda bu oran 1 puanlık artış ile %11 olarak gerçekleşti. Bu veriler ışığında tabi ki "işsizlik" meselesinin Türkiye'nin bu kadar genç nüfusa sahip ve GOÜ arasında bulunan bir ülkenin önemli bir problemi olduğunu vurgulamakta fayda olduğunu düşünüyorum.
Kur neden yükseliyor?
Beklenti üzerinde açıklanan Amerikan verileri, seçimler öncesi Clinton lehine dönen anketler etkisiyle dolar endeksi son dönemlerin zirvesinde. Faiz artırım beklentisi içerisinde olan Dolar karşılığında, faiz indirim sürecinde olan TL'de erken seçim, başkanlık sistemi, Suriye, Musul, iç gündem etkisiyle yatırımcı açısından pek bir elverişli zemin görünmüyor. Türkiye kredi risk swap yaklaşık 250 civarında seyrediyor ve kur 3,06 bölgesinde. Piyasa genel olarak yıl sonu 3,15 civarı bir kapanış bekliyor. Para politikalarından ziyade siyasi-jeopolitik gelişmeler ile süreci yorumlamanın faydalı olduğu aşikar.
Serhat Yıldız
twitter.com @yildizserhat